จากชื่อบทความผู้อ่านคงจะพอเดาได้ว่าเกี่ยวข้องกับผลงานของท่านสุนทรภู่ บุคคลสำคัญของโลกด้านวรรณกรรม ไอดอลของนักแต่งคำประพันธ์หลาย ๆ คน โดยบทความนี้ครูพี่เจมส์จะพาทุกคนมารู้จักกับนิราศทั้ง 9 เรื่องของท่านสุนทรภู่ 1. นิราศเมืองแกลง นิราศเรื่องแรกของสุนทรภู่ เล่าเรื่องการเดินทางจากพระราชวังหลังไปหาบิดาที่วัดป่า ตำบลบ้านกร่ำ อำเภอแกลง จังหวัดระยอง เมื่อกลางเดือนเจ็ด ปี พ.ศ. 2350 โดยเรื่องนี้เป็นเรื่องที่ทำให้หลายคนเข้าใจผิดเกี่ยวกับบ้านเกิดของท่านสุนทรภู่ว่าเกิดที่อำเภอแกลง แต่แท้จริงแล้วเกิดที่กรุงเทพมหานคร 2. นิราศพระบาท เล่าเรื่องการตามเสด็จพระองค์เจ้าปฐมวงศ์ไปนมัสการพระพุทธบาทที่สระบุรี ตอนปลายปี พ.ศ.2350 โดยพายเรือไปเอง ขึ้นตามลำน้ำเจ้าพระยา ขึ้นบกที่ท่าเรือแล้วเดินทางต่อโดยใช้ช้างเป็นพาหนะจนถึงพระพุทธบาท พักอยู่ 4 วันก็เสด็จกลับกรุงเทพฯ โดยขบวนเรือเสด็จล่องลงมาตลอดทาง จนถึงวัดระฆังใช้เวลาเดินทางวันครึ่ง นิราศเมืองแกลงเป็นนิราศคำกลอนเรื่องแรกของสุนทรภู่ มีความยาว 248 บท เล่าเรื่องการเดินทางไปหาบิดาที่วัดป่า ตำบลบ้านกร่ำ อำเภอแกลง จังหวัดระยอง เมื่อกลางเดือน 7 พ.ศ. 2350 สุนทรภู่แต่งนิราศเรื่องนี้เมื่ออายุย่าง 22 ปี ขณะนั้นยังเป็นโสดแต่ลอบรักอยู่กับแม่จัน เมื่อความทราบถึงกรมพระราชวังหลังจึงถูกลงโทษจำคุกทั้งสองคน เมื่อพ้นโทษสุนทรภู่ออกเดินทางไปเยี่ยมบิดาที่บวชอยู่ที่เมืองแกลง และอาจตั้งใจที่จะบวชด้วยเพราะอายุครบบวชอีกทั้งเป็นการล้างอัปมงคลที่ถูกจองจำแต่บังเอิญป่วย ศิลปากร, กรม. ชีวประวัติและผลงานของสุนทรภู่. กรุงเทพฯ : องค์การค้าคุรุสภา, 2542. นิราศเรื่องแรกของสุนทรภู่ ออกเดินทางทางเรือโดยเรือประทุมแจว มีศิษย์แจวสองคน โดยออกจากวัดแจ้ง (วัดอรุณราชวราราม) เวลาสองยาม เป็นคืนพระจันทร์เดือนหงายกระจ่างอยู่กลางท้องฟ้า ล่องไปตามลำน้ำผ่านสามปลื้ม สําเพ็ง ดาวคะนอง วัดดอกไม้ บางผึ้งปลากลัด บางระจ้าว พระประแดง เข้าคลองสำโรง ทับนาง บางพลี ที่บางพลีนี้ดูจะเป็นชุมชนที่เจริญมีผู้คนหนาแน่นพอสมควร - ดูเรือแพอัดอยู่ยัดเยียด มาถึงบางโฉลง ต. หัวป่า บ้านไร่ คลองขวางบางกระเทียม จากข้อความช่วงนี้ทำให้ผู้อ่านใน พ.ศ. นี้ จินตนาการได้ถึงสภาพภูมิประเทศสมัยนั้นได้ว่าอุดมด้วยธรรมชาติอย่างแท้จริง
ตะลึงแลแต่ล้วนลูกจระเข้ ที่คลองขวางนี้เองสุนทรภู่อ้างคำพังเพยโบราณว่า "จองหองพองขน" นี้มาจากอาการของลิง - คำโบราณท่านผูกถูกทุกสิ่ง ผ่านคลองปากตะครอง คลองบางเหี้ย แล้วหยุดพักรับประทานอาหารพอหายเหนื่อยและพระจันทร์ขึ้นสว่างดีแล้ว เดินทางต่อไปถึง บางบ่อ บ้านระกาด บางสมัคร บ้านมะพร้าว บางวัว บ้านบางมังกร - จึงมั่งคั่งตั้งบ้านในการบาป และได้พรรณนาบ้านเมือง ตลาดร้านค้าไว้ดังนี้ - เที่ยวชำเลืองแลชมตลาดเรียง เมื่อเสร็จภารกิจที่รับคำสั่งมาจากเจ้านายแล้วสุนทรภู่ก็ออกเดินทางทางบกโดยเดินไปถึงหนองมน บ้านไร่ และบางพระ ที่นี่สุนทรภู่มีเพื่อนชื่อในมือ พักค้างคืนหนึ่งคืน วันรุ่งขึ้นเดินเลียบชายหาดไปถึงศรีมหาราชา ( ศรีราชา ) แล้วเดินลัดเข้าดงไปผ่านเขาขวาง บางทีชาวบ้านเรียกทุ่งสงขลา มาถึงบางละมุง ซึ่งเป็นเมืองมีผู้คนอยู่หนาแน่น ที่นี่เป็นที่กรมการเมือง สุนทรภู่พูดถึงแมงดาไว้หน้าคิดดังนี้ ในกระแสแลล้วนแต่โป๊ะล้อม ลงอวนอ้อมโอบสกัดเอามัจฉา พอเมียตายฝ่ายผัวก็บรรลัย แล้วไปพักค้างคืนที่ตำบลนาเกลือ จากตำบลนาเกลือนี้ คณะสุนทรภู่หลงทางเดินวนเวียนไปมาแล้วมาออกที่จอมเทียนได้เข้าไปพักอาศัยกับขุนราม สุนทรภู่ได้เขียนกลอนไว้คำนึงซึ่งบอกความรู้สึกตนเองว่า |