ทักษะทางวิทยาศาสตร์ที่ (สสวท.) ได้แบ่งไว้ทั้งหมดกี่ทักษะ

�ѡ�С�кǹ��÷ҧ�Է����ʵ�� 13 �ѡ��      ��������������¹�Է����ʵ���ҵ����������� ����ͧ�ͧ�ѡ�С�кǹ��÷ҧ�Է����ʵ��������ͧ���س��ٷء��ҹ�������Ӥѭ�����ҧ�ҡ �Ѩ�غѹ�ͧ ����Է����ʵ��ء��ҹ���ͧ���ҧ����١�����ͧ���ͧ�Դ�ѡ������ҹ���鹵����ǧ��� ��駹�� ����Ҵ١ѹ�ա��Ҥ�Ѻ��� �ѡ�С�кǹ��÷ҧ�Է����ʵ�� 13 �ѡ�� �����ú�ҧ

      �ѡ�з�� 1 �ѡ�С���ѧࡵ (Observation) �������� : ���Ըա���Ң������µç�ҡ��������ҷ�����ʷ����� ���� ��ô� ��ô� ��ÿѧ ��ê�� ��С�������� ��駹�������������������ͻ��ʺ��ó�����ͧ����ѧࡵŧ� �����ŷ����ҡ����ѧࡵ�� �������ԧ��Шѡ�� 

     �ѡ�з�� 2 �ѡ�С���Ѵ (Measurement) �������� : �繡�����͡��С��������ͧ��� �ӡ���Ѵ�һ���ҳ�ͧ��觵�ҧ � �͡���繵���Ţ�����͹��������� ��ж١��ͧ ����˹��¡�ҡѺ����   �� (��) �Է�� ����Է��Ѻ��������ж����� ˹ѧ����Է�������������Ѻ�ء����������´������� ��ԡ ˹ѧ����Է����ʵ��

    �ѡ�з�� 3 �ѡ�С�è�ṡ������ (Classification) �������� : �繡�èѴ���������§�ӴѺ�ѵ��������觢ͧ�������㹻��ʺ��ó� ����ࡳ����ࡳ�����Ҩ���������͹����ᵡ��ҧ ��������ѹ�����ҧ����ҧ˹�觡���

     �ѡ�з�� 4 ����Ҥ�������ѹ�������ҧ��ʡѺ��������ʡѺ���� (Spacs / Spacs Reation and Space /Time Relation) �������� : �繡�èѴ���������§�ӴѺ�ѵ��������觢ͧ�������㹻��ʺ��ó� ����ࡳ����ࡳ�����Ҩ���������͹ ����ᵡ��ҧ��������ѹ�����ҧ����ҧ˹�觡���     �������ԫҹ�� Gamma Oryzanol �դس���ѵԴѧ���

     �ѡ�з�� 5 ��äӹǹ (Using Number) �������� : �繡�ùѺ�ӹǹ�ͧ�ѵ����С�ùӵ���Ţ�ʴ��ӹǹ���Ѻ���ҤԴ�ӹǹ �¡�úǡ ź �ٳ ��� �����Ҥ������� �ѡ�з�� 6 ��èѴ��������ͤ������¢����� (Organizing Data and Communication) �������� : �繡�ùӢ����ŷ�����Ѻ�ҡ����ѧࡵ ����Ѵ ��÷��ͧ ��Шҡ�������� �ҨѴ��з��������� �¡���Ҥ���������§�ӴѺ �Ѵ�¡������ ���ͤӹdz�Ҥ������ ���������������㨤������¢ͧ�����Ūش��鹴բ�� �¡�ù��ʹ���ٻ�ͧ���ҧἹ���� Ἱ�Ҿ ������ ��ҿ����� ���͡����¹������ �ѡ�з�� 7 ���ŧ�����Դ��繨ҡ������ (Inferring) �������� : �繡�����������Դ������Ѻ�����ŷ����ҡ����ѧࡵ���ҧ���˵ؼ�������»��ʺ��ó�����Ҫ���  �ѡ�з�� 8 ��þ�ҡó� (Prediction) �������� : �繡��Ҵ��๤ӵͺ��ǧ˹�ҡ�͹�ӡ�÷��ͧ ������»��ʺ��ó����Դ���� � ��ѡ��� �� ���ͷ�ɮշ������������ �����ͧ����Ҫ���㹡����ػ �� ��þ�ҡó�����ŷ������ǡѺ����Ţ ���� �����ŷ���繵��ҧ ���� ��ҿ ��觷��� 2 Ẻ ��� 1. ��þ�ҡó����㹢ͺࢵ�ͧ������ 2. ��þ�ҡó���¹͡�ͺࢵ�ͧ������ �ѡ�з�� 9 ��õ������԰ҹ (Formulating Hypothesis) �������� : �繡�äԴ�Ҥӵͺ��ǧ˹�ҡ�͹��÷��ͧ ������¡���ѧࡵ���������л��ʺ��ó�����繰ҹ �ѡ�з�� 10 ��á�˹�������ԧ��Ժѵԡ�� (Defining Operation) �������� : �繡�á��˹�����������Тͺࢵ�ͧ�ӵ�ҧ � ������������԰ҹ����ͧ��÷��ͧ����Դ�������㨵ç�ѹ�������ö�ѧࡵ�������Ѵ�� �����ӵͺ����ǡѺ��÷��ͧ��к͡�Ը��Ѵ ����÷������ǡѺ��÷��ͧ��� �ѡ�з�� 11 ��á�˹���ФǺ�������� (Identifying and Controlling Variables) �������� : �繡�ú觪����ỹ�� ����õ�� ��е���÷���ͧ�Ǻ���㹡�õ�� ����԰ҹ˹��� �ѡ�з�� 12 ��÷��ͧ (Experiment) �������� : �繡�кǹ��û�Ժѵԧҹ�����Ҥӵͺ�ҡ����԰ҹ��������㹡�÷��ͧ ��觻�Сͺ���� 3 ��鹵͹ ���� 1. ����͡Ẻ��÷��ͧ 2. ��û�Ժѵԡ�÷��ͧ 3. ��úѹ�֡�š�÷��ͧ �ѡ�з�� 13 ��õդ������¢��������ŧ�����ػ (Interperting Data and Making) �������� : �繡���Ť����������ͺ������ѡɳТ����ŷ�������� ��õդ������¢ͧ������ 㹺ҧ�����Ҩ��ͧ��ѡ����� � ���� �� ����ѧࡵ ��äӹǹ �繵� ��С��ŧ�����ػ ���¶֧ �����ػ��������ѹ��ͧ�����ŷ����� ���ŧ�����ػ ����ö���� 2 �дѺ ��� 1. �����ػ��дѺ᤺ ��� �����ػ�������੾�С����������ҧ������觷������֡�� 2. �����ػ��дѺ���ҧ ��� �����ػ����͡�͡�ͺࢵ�ͧ�����������ҧ���繡�â��¡��ҧ�����Ъҡ����͡�����˭� �����ػ����դ������Ͷ������¡���Ẻ�á     �����Ź������ػ������º���§�ҡ�͡��û�Сͺ���ͺ���ԧ��Ժѵԡ�á�þѲ�����ö�зҧ�Է����ʵ������ѡ�С�кǹ��÷ҧ����Է����ʵ�� ����Ѻ�ѡ�֡���Ң��Է����ʵ�� ��鹻շ�� 4 (�Է����ʵ�� / 52) �ѹ��� 30 �Զع�¹ - 1 �á�Ҥ� 2555 � ��ͧ��Ъ���ҫ��ͧ �Ҥ�����Ǫ���ŧ�ó� ����Է������Ҫ�ѯ�Ժ��ʧ���� �Է�ҡ��� ��¾����� ��С�����ҧ

      �Թᴹ�ѭ�Ҫ���ʹѺʹع��������¹�ء���Դ�ѡ�С�кǹ��÷ҧ�Է����ʵ�� ���͹Ӥ���������ҾѲ�Ҥ��ͧ��л���ȪҵԤ�Ѻ     

     ���йӹԴ�֧ ���ͧ�ҡ����ҹ��� �չѡ���¹ �ѡ�֡�Һҧ��ǹ �ʵ��ͤ��������ٻ�Ҿ�ҧ���ҧ����͢����ѧ���͹�Ź� ����Ҩ��Ң��¼Դ �ú.������������ �֧�͹��ҽҡ��Ѻ

 

Show

วิชา ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ คืออะไร? จะเตรียมตัวสอบวิชาทักษะวิทย์อย่างไรดี? แนวข้อสอบทักษะวิทย์จะเป็นแบบไหนกันนะ? คำถามเหล่านี้เป็นคำถามยอดฮิตที่ผู้ปกครองของน้อง ๆ ที่มีความตั้งใจจะสอบเข้าโรงเรียนสาธิตประสานมิตรสอบถามกันเข้ามา เพราะไม่รู้ว่าจะต้องจัดการรับมือกับข้อสอบแนวนี้อย่างไร แถมที่โรงเรียนที่เรียนอยู่ก็แทบจะไม่พูดถึง หรือไม่มีชื่อวิชานี้เลยด้วยซ้ำ

บทความนี้ครูแอมจะมาไขข้อข้องใจว่าทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ หรือที่เรียกกันสั้น ๆ ว่า “ทักษะวิทย์” แท้จริงแล้วมันคืออะไร และมีทักษะใดบ้างที่น้อง ๆ จะต้องเตรียมความพร้อมก่อนเข้าสู่สนามสอบ

ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์

ในการเรียนรู้ทางวิทยาศาสตร์จำเป็นต้องใช้ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์เพื่อนำไปสู่การสืบเสาะค้นหา ผ่านการสังเกต ทดลอง สร้างแบบจำลอง และวิธีการอื่น ๆ เพื่อนำข้อมูลมา
สร้างคำอธิบายเกี่ยวกับแนวคิดหรือองค์ความรู้ทางวิทยาศาสตร์  ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2551 (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ประกอบด้วย 14 ทักษะ ได้แก่ ทักษะการสังเกต ทักษะการวัด ทักษะการลงความเห็นจากข้อมูล ทักษะการจำแนกประเภท ทักษะการหาความสัมพันธ์ของสเปซกับเวลา ทักษะการใช้จำนวน ทักษะการจัดกระทำและสื่อความหมายข้อมูล ทักษะการพยากรณ์ ทักษะการตั้งสมมติฐาน ทักษะการกำหนดนิยามเชิงปฏิบัติการ ทักษะการกำหนดและควบคุมตัวแปร ทักษะการทดลอง ทักษะการตีความหมายข้อมูลและลงข้อสรุป และ ทักษะการสร้างแบบจำลอง

เมื่ออ่าน 14 ทักษะข้างต้นครบแล้ว หลาย ๆ คนคงพอจะนึกภาพออกแล้วว่า ทักษะเหล่านี้แฝงอยู่ในวิชาวิทยาศาสตร์ที่น้อง ๆ เรียนกันอยู่ ทั้งในรูปแบบเนื้อหา และการทดลองในห้องปฏิบัติการ  นอกจากนี้ ทักษะเหล่านี้ยังแฝงอยู่ในชีวิตประจำวันของทุกคนอยู่แล้วโดยที่เราอาจจะไม่รู้ตัว
เช่น เราสามารถบอกได้ว่ามะนาวมีรสเปรี้ยว เพราะเราใช้ทักษะการสังเกตผ่านการรับรสของลิ้น หรือ ถ้าเราเห็นว่าตอนนี้ท้องฟ้ามืดครึ้ม มีเมฆดำทะมึน เราก็คงต้องเตรียมพกร่มติดตัวไปด้วย เพราะเราใช้ทักษะการพยากรณ์คาดเดาว่าฝนกำลังจะตกแล้วแน่ ๆ

เมื่อรู้จักกับทักษะสำหรับการเรียนรู้ทางวิทยาศาสตร์แล้ว สิ่งที่น้อง ๆ ควรต้องรู้เพิ่มอีกหนึ่งเรื่อง คือ “วิธีการทางวิทยาศาสตร์” ซึ่งประกอบด้วย 5 ขั้นตอนที่สำคัญ ดังภาพ

ทักษะทางวิทยาศาสตร์ที่ (สสวท.) ได้แบ่งไว้ทั้งหมดกี่ทักษะ


สิ่งที่ผู้ออกข้อสอบต้องการประเมินน้อง ๆ คือ ต้องการประเมินว่าน้อง ๆ มีทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ที่ดี และสามารถนำมาประยุกต์ใช้ร่วมกับวิธีการวิทยาศาสตร์ได้หรือไม่ หรือพูดอีกนัยหนึ่งคือ อยากประเมินว่าน้อง ๆ มีกระบวนการคิดเป็นแบบนักวิทยาศาสตร์หรือไม่ นั่นเอง

ตัวอย่างข้อสอบทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์

โจทย์ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์จะเน้นไปที่การนำทักษะวิทย์มาใช้ในการแก้ปัญหาโจทย์ ซึ่งบางครั้งอาจต้องนำความรู้ในด้านเนื้อหาวิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์เข้ามาประกอบการวิเคราะห์โจทย์ด้วย ดังนั้นน้อง ๆ ต้องอย่าลืมเตรียมความพร้อมของทั้ง 2 วิชานี้ให้ดีด้วยนะคะ (คอร์สสรุปเนื้อหา)

ครูแอมขอยกตัวอย่างโจทย์ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์เพื่อให้น้อง ๆ ได้เห็นภาพกันชัดเจนขึ้น ลองคิดคำตอบกันก่อนดูเฉลยนะคะ

ทักษะทางวิทยาศาสตร์ที่ (สสวท.) ได้แบ่งไว้ทั้งหมดกี่ทักษะ

เราคงรู้กันอยู่ว่าวัสดุบางชนิดมีความสามารถในการกักเก็บความร้อนได้ หากที่บ้านของเรามีวัสดุ
4 ชนิด ได้แก่ กระดาษหนังสือพิมพ์ ฟอยล์ พลาสติกห่ออาหาร และ Bubble กันกระแทก คำถามที่
เกิดขึ้นคือ วัสดุใดกักเก็บความร้อนได้ดีที่สุด นี่คือจุดเริ่มต้นของวิธีการทางวิทยาศาสตร์ (การระบุปัญหา) 

ปัญหานี้สามารถนำมาตั้งเป็นคำถามในข้อสอบได้หลากหลายแนวมาก ตัวอย่างเช่น

โจทย์ทักษะวิทยาศาสตร์ ข้อที่ 1

ทักษะทางวิทยาศาสตร์ที่ (สสวท.) ได้แบ่งไว้ทั้งหมดกี่ทักษะ


หลายคนอาจรู้สึกว่าอ่าน ๆ แล้วก็เหมือนจะมีเหตุผลถูกทุกข้อเลย แต่ไม่มี choice ถูกทุกข้อให้เลือกเสียด้วยสิ !

จุดสำคัญที่ต้องยึดเป็นหลักไว้สำหรับการทำข้อสอบลักษณะนี้คือ “สมมติฐานมักเป็นข้อความที่บอกความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรต้นกับตัวแปรตาม”
ตัวแปรต้น (สิ่งที่เราสนใจจะศึกษา) ในการทดลองนี้ คือ ชนิดของวัสดุ
ตัวแปรตาม (ผลที่เกิดจากตัวแปรต้น) ในการทดลองนี้ คือ ความสามารถในการกักเก็บความร้อน

ดังนั้นสมมติฐานที่ถูกต้องจึงควรพูดถึงความสัมพันธ์ของ 2 ตัวแปรนี้ และอย่าลืมว่า สมมติฐานอาจจะผิดหรือถูกก็ได้ เราจะไปพิสูจน์ความถูกต้องกันในผลการทดลอง 

คำตอบที่ถูกต้องของโจทย์ทักษะวิทย์ข้อนี้จึงเป็นข้อ ค. นั่นเอง


เมื่อเรามีสมมติฐานแล้ว ก็ถึงเวลาของการออกแบบการทดลอง ในส่วนนี้ต้องใช้ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ เช่น ทักษะการกำหนดและควบคุมตัวแปร ทักษะการกำหนดนิยามเชิงปฏิบัติการ และทักษะการทดลอง 
แล้วข้อสอบทักษะวิทย์จะถามแนวไหนได้บ้าง ไปดูคำถามกัน

โจทย์ทักษะวิทยาศาสตร์ ข้อที่ 2

ทักษะทางวิทยาศาสตร์ที่ (สสวท.) ได้แบ่งไว้ทั้งหมดกี่ทักษะ


เทคนิคที่ครูแอมสอนน้อง ๆ เสมอในเรื่องการกำหนดตัวแปรควบคุม คือ “ตัวแปรควบคุมจะเป็นปัจจัยต่าง ๆ ที่ไม่ได้เป็นตัวแปรต้น หรือตัวแปรตาม” เทคนิคนี้ช่วยให้น้อง ๆ ตัด choice ที่ไม่ใช่ออกได้อย่างง่ายดาย สำหรับโจทย์ข้อนี้ choice ที่มีมาให้ทุกข้อนั้นไม่ใช่ทั้งตัวแปรต้นและตัวแปรตาม ดังนั้นปัจจัยทั้งหมดที่ให้มาจึงเป็นสิ่งที่ต้องควบคุมให้เหมือนกัน เพื่อไม่ให้เกิดอคติ (bias) ในการทดลอง
คำตอบที่ถูกต้องของโจทย์ทักษะวิทย์ข้อนี้จึงตอบข้อ ง. นั่นเอง


เราสามารถออกแบบการทดลองโดยนำน้ำร้อนที่มีอุณหภูมิเริ่มต้นเท่ากัน ปริมาณเท่ากัน ใส่ลงในแก้วแบบเดียวกันซึ่งหุ้มด้วยวัสดุต่างชนิดกัน แล้ววัดอุณหภูมิที่เปลี่ยนแปลงไปตามเวลา ดังภาพ

ทักษะทางวิทยาศาสตร์ที่ (สสวท.) ได้แบ่งไว้ทั้งหมดกี่ทักษะ

ผลการทดลองที่ได้ สามารถถูกนำมาตั้งคำถามในลักษณะดังต่อไปนี้

โจทย์ทักษะวิทยาศาสตร์ ข้อที่ 3

ทักษะทางวิทยาศาสตร์ที่ (สสวท.) ได้แบ่งไว้ทั้งหมดกี่ทักษะ


การจะตอบคำถามข้อนี้ได้ถูกต้อง น้อง ๆ ต้องมีทักษะการวัด และ ทักษะการใช้จำนวน จึงจะได้คำตอบเท่ากับ 25 องศาเซลเซียส (ข้อ ค.)


โจทย์ทักษะวิทยาศาสตร์ ข้อที่ 4

ทักษะทางวิทยาศาสตร์ที่ (สสวท.) ได้แบ่งไว้ทั้งหมดกี่ทักษะ


คำตอบ คือ ผลการวัดอุณหภูมิของแก้วที่ห่อด้วยพลาสติกห่ออาหาร ที่เวลา 10 นาที เพราะวัดค่าได้เท่ากับ 25 องศาเซลเซียส แต่ในเวลาต่อมาที่ 15 และ 20 นาทีกลับวัดได้อุณหภูมิสูงขึ้นทั้ง ๆ ที่ไม่ได้มีการให้ความร้อน

คำถามข้อนี้ต้องอาศัยทักษะการลงความเห็นจากข้อมูล และทักษะการพยากรณ์


โจทย์ทักษะวิทยาศาสตร์ ข้อที่ 5

ทักษะทางวิทยาศาสตร์ที่ (สสวท.) ได้แบ่งไว้ทั้งหมดกี่ทักษะ

หากนำทักษะการตีความหมายข้อมูลและลงข้อสรุปมาพิจารณาผลการทดลอง เราจะพบว่าที่เวลา 20 นาที น้ำในแก้วที่หุ้มด้วย Bubble กันกระแทกมีอุณหภูมิสูงที่สุด แสดงว่า Bubble กันกระแทกสามารถกักเก็บความร้อนได้ดีที่สุดนั่นเอง ดังนั้นคำตอบที่ถูกต้องของข้อนี้คือ ข้อ ง.


การเรียนในห้องเรียน การทำการทดลอง และการทำกิจกรรมต่าง ๆ ที่ได้รับมอบหมายจากทางโรงเรียน เป็นส่วนหนึ่งของการฝึกฝนและพัฒนาผู้เรียนให้มีทักษะต่าง ๆ มากขึ้น
ในเบื้องต้นหากน้องมีพื้นฐานเป็นเด็กมีความรับผิดชอบในด้านการเรียน ช่างถาม ใฝ่รู้ใฝ่เรียนเป็น
ทุนเดิมอยู่แล้ว ครูแอมเชื่อว่าน้องต้องมีทักษะเหล่านี้อยู่ในตัวแน่นอน

 แต่เพื่อให้มีความมั่นใจในการเข้าสู่สนามสอบมากขึ้น การฝึกทำโจทย์ที่เน้นเฉพาะประเด็นทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์เป็นตัวช่วยหนึ่งที่น้องสามารถฝึกฝนได้ก่อนเข้าห้องสอบจริง การทำโจทย์จะทำให้น้องเห็นแนวทางของคำถามที่อาจได้พบในข้อสอบ และได้ฝึกการใช้ทักษะวิทย์กับโจทย์ในรูปแบบต่าง ๆ