มารยาทในการฟัง การดู และการพูด ป. 4

1.หลักเบื้องต้นของการฟังและการดู
1.1ความหมายของการฟังและการดู
การฟังและการดู หมายถึง การที่มนุษย์รับรู้เรื่องราวต่างๆ จากแหล่งของเสียง
หรือภาพ หรือเหตุการณ์ ซึ่งเป็นการฟังจากผู้พูดโดยตรงหรือฟังและดูผ่านอุปกรณ์ หรือ
สิ่งต่างๆ แล้วเกิดการรับรู้แล้วนาไปใช้ประโยชน์ได้ โดยต้องศึกษาจนเกิดความถูกต้องว่องไว
ได้ ประสิทธิภาพ
1.2 หลักการฟังและการดูที่ดี
1) ต้องรู้จุดมุ่งหมายของการฟังและการดูและต้องจดบันทึกเพื่อเตือนความจำ
2) ต้องฟังและดูโดยปราศจากอคติ เพื่อการวิเคราะห์วิจารณ์ที่ตรงประเด็น
3) ให้ความร่วมมือในการฟังและการดู ด้วยการร่วมกิจกรรม
2. จุดมุ่งหมายของการฟังและการดู
2.1 ฟังและดูเพื่อความรู้ ส่วนใหญ่เป็นเรื่องทางวิชาการเพื่อพัฒนาสติปัญญาของตน
2.2ฟังและดูเพื่อความเพลิดเพลิน ได้แก่ การฟังเพลง ฟังดนตรี ดูภาพยนตร์
ดูภาพสวยงาม ฟังนิทาน เป็นต้น
2.3 ฟังและดูเพื่อความซาบซึ้งต้องมีพื้นฐานในเรื่องที่ฟังและดู จึงจะเกิดประโยชน์
เช่น ฟังบทกลอน กวีนิพนธ์ ดูภาพนามธรรมต่างๆ
3. การฟังและดูเพื่อวิเคราะห์เรื่องจากสาร
เป็นทักษะต่อจากการฟังและดู แล้วสรุปและจับใจความสำคัญ แล้ววิเคราะห์ว่า
สิ่งใดเป็นข้อเท็จจริง สิ่งใดเป็นข้อคิดเห็น สิ่งใดเป็นเหตุ สิ่งใดเป็นผล เพื่อจะใช้ข้อมูลใน
การประเมินค่าและการตัดสินใจ

จุดมุ่งหมายในการฟังและดู
การฟังและการดูเป็นทักษะทางภาษาที่สำคัญในการสื่อสารในชีวิตประจำวัน โดยอาจได้รับสารจากบุคคลหรือจากสื่ออิเล็กทรอนิกส์ต่าง ๆ สื่อเหล่านี้อาจรับสารด้วยวิธีการฟังหรือการดูในลักษณะตอบโต้หรือสื่อสารทาง เดียวก็ได้ จุดมุ่งหมายของการฟังและการดูมีดังนี้

1. เพื่อติดต่อสื่อสารในชีวิตประจำวัน เป็นการฟังและการดูที่ต้องใช้สติปัญญาและวิจารณญาณ ตลอดจนทักษะในการตัดสินใจ การแก้ปัญหาเฉพาะหน้าอย่างฉับไว
2. เพื่อความเพลิดเพลิน เป็นการฟังและดูเพื่อความสนุกสนาน ผ่อนคลาย และคล้อยตามไปกับเรื่องที่ฟังและดู เช่น ฟังและดูดนตรี นิยาย ละคร บทร้อยกรอง โดยผู้ฟังและดูควรมีความรู้ในเรื่องที่ฟังและดูพอสมควร
3. เพื่อรับความรู้ เป็นทักษะที่ผู้รับสารใช้มากที่สุดในชีวิตประจำวัน เช่น ฟังคำอบรมสั่งสอนของพ่อแม่ ฟังครูอธิบาย ผู้ฟังต้องฝึกทักษะการจับใจความ และฝึกการบันทึกช่วยจำ
4. เพื่อได้คติชีวิตและความจรรโลงใจ เป็นการฟังเพื่อเก็บเกี่ยวความรู้และประสบการณ์ เพื่อกลั่นกรองความรู้ ความคิดเหล่านั้นมาเป็นองค์ความรู้ เพื่อเป็นความคิดและประสบการณ์ของตนเอง เพื่อให้เกิดคุณค่าในชีวิต

การฟังและการดูที่มีการตั้งจุดมุ่งหมายไว้เบื้องต้น จะทำให้ผู้รับสารพุ่งจุดสนใจจากที่ได้รับได้ดียิ่งขึ้น และส่งผลให้ผู้รับสารมีสรรถภาพในการฟัง การดู เพิ่มมากขึ้น

การจับใจความการสรุปประเด็น

การจับใจความ
การจับใจความสำคัญ เป็นการอ่าน/ฟังเพื่อให้ทราบว่า ใคร ทำอะไร ที่ไหน เมื่อไหร่ และผลเป็นอย่างไร เเล้วจดบันทึกใจความสำคัญนั้นไว้
หลักการจับใจความสำคัญ มีวิธีปฏิบัติดังนี้
1. ตั้งใจอ่าน/ฟังเรื่อง
2. คิดตั้งคำถาม และตอบคำถามจากเรื่อง ใคร ทำอะไร ที่ไหน เมื่อไหร่ ผลเป็นอย่างไร และให้ข้อคิดอย่างไร แล้วเขียนเป็นแผนภาพโครงเรื่อง
3. เขียนเรียบเรียงสรุปใจความสำคัญของเรื่องด้วยสำนวนภาษาของตนเอง
4. อ่านทบทวน เพื่อตรวจสอบความเรียบร้อย และความถูกต้อง
การสรุปประเด็น
ประเด็นคือ สาระสำคัญ ใจความสำคัญ แก่นของเรื่อง ดังนั้นเราจึงต้องฝึกทักษะในการจับประเด็นเพราะเราต้องสื่อสารและรับสารจากผู้อื่น

การจับประเด็นจะต้องปฏิบัติดังนี้
1. การหาสาระของเรื่อง
2. การจับใจความสำคัญของเรื่อง
3. การสรุปใจความสำคัญของเรื่อง
4. การจับหลักคิด/แนวคิดของเรื่อง
จากนั้นหยิบเอาความคิดหลักหรือประเด็นสำคัญมากล่าวย้ำให้เด่นชัด โดยใช้ประโยคสั้นๆ เรียบเรียงให้เป็นระเบียบ
สิ่งที่เราได้จากการฝึกทักษะจับประเด็น คือ ทำให้เราได้ฝึกหัดตั้งคำถามตนเองทุกครั้งที่อ่านหนังสือหรือฟังเรื่องราวต่างๆ ว่า
* อะไร คือ ประเด็นสำคัญของเรื่องนี้
* หัวใจของเรื่อง อยู่ที่ไหน
* คนเขียน/คนพูดเรื่องนี้ ต้องการบอกอะไรกับเรา
* สาระสำคัญของเรื่อง อยู่ที่ไหน

การใช้เทคนิค 5W1H ในการวิเคราะห์ปัญหา หรือจับใจความการสรุปประเด็น
การใช้เทคนิค 5W1H จะใช้ในขั้นตอนของการวิเคราะห์ข้อมูลและทดสอบสมมุติฐานมีรายละเอียดดังนี้
ปัญหาคืออะไร หรือ อะไรคือปัญหา
Who ใคร (ในเรื่องนั้นมีใครบ้าง)
What ทำอะไร (แต่ละคนทำอะไรบ้าง)
Where ที่ไหน (เหตุการณ์หรือสิ่งที่ทำนั้นอยู่ที่ไหน)
When เมื่อไหร่ (เหตุการณ์หรือสิ่งที่ทำนั้นทำเมื่อวัน เดือน ปี ใด)
Why ทำไม (เหตุใดจึงได้ทำสิ่งนั้น หรือเกิดเหตุการณ์นั้นๆ)
How อย่างไร (เหตุการณ์หรือสิ่งที่ทำนั้นทำเป็นอย่างไรบ้าง)

มารยาทในการฟังที่ดี มีดังนี้
1.ฟังด้ายความสงบ
2.ฟังด้วยความตั้งใจ
3.ปรบมือเมื่อชอบใจ
4.มองหน้าผู้พูด
5.เมือมีขอสงสัยควรถาม เมื่อผู้พูดเปิดโอกาสให้ถาม ไม่ควรถามแทรกขณะที่ผู้พูดกำลังพูดอยู่
6.ไม่สงเสียงรบกานผู้อื่น
7.ไม่ควรแสดงท่าทางไม่พอใจเมื่อไม่ชอบใจ
8.ตั้งใจฟังตังแต่ต้นจนจบ
9.ไม่ควรแสดงกิริยาที่ไม่เหมาะสม เช่น โฮร้อง
10.ไม่ควรเดินเข้าเดินออกขณะที่ผู้พูดกำลังพูดหากมีความจำเป็นควรทำความเข้ารพก่อน

มารยาทในการดู
มารยาทในการดู มีดังนี้
1.ดูอย่างสงบเรียบร้อยไม่สงเสียงดังรบกวนผู้อื่น
2.ดูอย่างตังใจ
3.ไม่คุยหรือเล่นในขณะที่ดู ไม่สงเสียงดังรบกวนผู้อื่น
4.ปรมมือเมื่อจบการแสดง
5.ไปถึงสถานที่ที่มีการแสดงก่อนเวลา ประมาณ ๑๕ นาที่
6.ไม่นำอาหาร-เครื่องดื่มเข้ไปในงาน
7.ไม่ลุกเดินไปมา