หนังสือ พระพุทธ ศาสนา ม. 4 6 พ ว pdf

หนังสือ พระพุทธ ศาสนา ม. 4 6 พ ว pdf

หนังสือ พระพุทธ ศาสนา ม. 4 6 พ ว pdf

  • คำบรรยายสินค้า

รายละเอียด
ชื่อหนังสือ : หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน พระพุทธศาสนา ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 (ฉบับ อญ.)
ชื่อผู้แต่ง : พระมหามนัส กิตฺติสาโร
สำนักพิมพ์ : บริษัท พัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) จำกัด
ขนาดรูปเล่ม : B5 (18.2 x 25.5 ซม.)
จำนวนหน้า : 160 หน้า
ราคา : 60 บาท
รหัสสินค้า : 978-616-05-2729-8

จุดเด่น/เนื้อหา
         
เนื้อหาครบทุกตัวชี้วัดตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 นำเสนอแนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับศาสนา การนำหลักธรรมไปปฏิบัติในการพัฒนาตนเองและการอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข มีค่านิยมที่ดีงาม รวมทั้งบำเพ็ญประโยชน์ต่อสังคม สอดแทรกเกร็ดความรู้ คำศัพท์น่ารู้ภาษาไทยและภาษาอังกฤษพร้อมคำอ่าน แนะนำหนังสือและเว็บไซต์ที่เกี่ยวกับเนื้อหา ทุกหน่วยการเรียนรู้มีคำถามท้าทาย คำถามท้ายหน่วย กิจกรรมเสนอแนะ ท้ายเล่มมีอภิธานศัพท์ ดัชนี เพื่อสะดวกต่อการสืบค้นและทบทวนความรู้ ภาพประกอบพิมพ์สี่สีสวยงามทันสมัย

  • Views: 3151
  • รหัสสินค้า: 9786160527298
  • สถานะสต๊อก: มีสินค้าในสต๊อก
  • 60.00฿

หนังสือ พระพุทธ ศาสนา ม. 4 6 พ ว pdf

หนังสือ พระพุทธ ศาสนา ม. 4 6 พ ว pdf

  • คำบรรยายสินค้า

รายละเอียด
ชื่อหนังสือ : หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน พระพุทธศาสนา ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4-6  (ฉบับ อญ.)
ชื่อผู้แต่ง : พระมหามนัส กิตฺติสาโร
สำนักพิมพ์ : บริษัท พัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) จำกัด
ขนาดรูปเล่ม : B5 (18.2 x 25.5 ซม.)
จำนวนหน้า : 272 หน้า
ราคา : 95 บาท
รหัสสินค้า : 978-616-05-2735-9

จุดเด่น/เนื้อหา  
             เนื้อหาครบทุกตัวชี้วัดตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 นำเสนอแนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับศาสนา การนำหลักธรรมไปปฏิบัติในการพัฒนาตนเองและการอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข มีค่านิยมที่ดีงาม บำเพ็ญประโยชน์ต่อสังคม เสริมพิเศษเรื่องหลักการเขียนภาษาบาลีด้วยอักษรไทยและวิธีการอ่าน แทรกเกร็ดความรู้ คำศัพท์น่ารู้ แนะนำหนังสือและเว็บไซต์ที่เกี่ยวกับเนื้อหา ทุกหน่วยการเรียนรู้มีคำถามท้าทาย คำถามท้ายหน่วย กิจกรรมเสนอแนะ ท้ายเล่มมีอภิธานศัพท์ ดัชนี เพื่อสะดวกต่อการสืบค้นและทบทวนความรู้ ภาพประกอบสวยงามทันสมัย

  • Views: 7479
  • รหัสสินค้า: 9786160527359
  • สถานะสต๊อก: มีสินค้าในสต๊อก
  • 95.00฿

ชื่อหนังสือ : คู่มือครู หนังสือเรียนพระพุทธศาสนา ม.4-6

ชื่อผู้แต่ง : บริษัท พัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.)

สำนักพิมพ์ : บริษัท พัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.)

ขนาดรูปเล่ม : A4 29 × 21 ซม.

จำนวนหน้า 288 หน้า

ราคา/ชุด    -        บาท

รหัสสินค้า 978-616-05-3859-1

จุดเด่น/เนื้อหา

1. ใช้คู่กับหนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน พระพุทธศาสนา ม.4-6

2. ระบุขั้นตอนการสอน โดยใช้กระบวนการ GPAS 5 STEPs เพื่อให้ผู้เรียนสามารถสร้างองค์ความรู้ได้ด้วยตนเอง

3. ตัวอย่างการทำโครงงานเพื่อให้ผู้เรียนได้ฝึกทักษะการคิดให้รูปแบบการทำโครงงาน

4. มีชิ้นงานที่ใช้ประเมินผู้เรียนซึ่งตรงตามตัวชี้วัด

5. มีตัวอย่างคำตอบในทุกคำถาม

6. กิจกรรมการเรียนการสอนมีคำถามที่กระตุ้นความสนใจของผู้เรียนและฝึกทักษะการคิดวิเคราะห์ โดยใช้แผนภาพรูปแบบต่าง ๆ เพื่อให้ผู้เรียนสามารถสร้างองค์ความรู้ได้ด้วยตนเอง

7. มีกิจกรรมบูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 เพื่อเสริมสร้างศักยภาพผู้เรียนสู่มาตรฐานสากล

8. กิจกรรมเสริมความรู้ ครูควรสอน เป็นความรู้เพิ่มเติมสำหรับครูและนักเรียน

9. แนวข้อสอบ O-NET พร้อมเฉลยเหตุผล

10. รอบรู้อาเซียนและโลก

ค่มู อื ครูใชค้ กู่ ับหนังสือเรียน
มาตรฐานสากล ๒ชน้ั มธั ยมศึกษาปีที่

๒๑ 5ศตวรรษที่
BBL Steps

ใช้กระบวนการ

GPAS

เน้นการทำ�งานของสมอง

BBL & PBL

จดั การเรยี นรตู้ ามแนวทาง

Backward

Design

เพ่ิมผลสัมฤทธด์ิ ว้ ย

ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

สโทคักู่อรษางะเงศซาตียนวนรบรแูรษณลทะี่า๒โกลา๑กร

เฉลยคำ�ตอบ

ละเอียดทุกข้อ

QคCวOาRDมEรนสคู้ วว่ือาตั มเกสเขรร้ารใิมมจ

สถาบนั พัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.)

ผงั สาระการเรียนรู้
หนังสอื เรียนรายวิชาพื้นฐาน พระพุทธศาสนา ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปีที่ ๒ กล่มุ สาระการเรียนร้สู งั คมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม

หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ ๑ หนว่ ยการเรียนรู้ที่ ๒

การเผยแผ่พระพทุ ธศาสนาเขา้ สู่ประเทศเพื่อนบ้าน ความสำ�คัญของพระพทุ ธศาสนาทช่ี ว่ ยเสรมิ สร้างความเข้าใจอนั ดกี บั ประเทศเพอื่ นบา้ น (ส ๑.๑ ม.๒/๒)
(ส ๑.๑ ม.๒/๑)
หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี ๓
หน่วยการเรยี นรู้ที่ ๑๖
ความส�ำ คัญของพระพุทธศาสนาตอ่ สังคมไทยในฐานะเป็นรากฐานของวฒั นธรรม เอกลักษณ์
ศาสนพิธี พิธกี รรม ตามแนวปฏิบัติของศาสนาอืน่ ๆ และมรดกของชาติ (ส ๑.๑ ม.๒/๓)
(ส ๑.๒ ม.๒/๕)
หนว่ ยการเรียนร้ทู ี่ ๔

ความส�ำ คัญของพระพุทธศาสนากับการพัฒนาชุมชน และการจดั ระเบียบสงั คม (ส ๑.๑ ม.๒/๔)

หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ ๑๕ หนว่ ยการเรียนรู้ท่ี ๕

วนั ส�ำ คัญทางพระพุทธศาสนาและการปฏิบตั ติ น สรุปและวิเคราะหพ์ ุทธประวัติ (ส ๑.๑ ม.๒/๕)

ได้ถูกต้อง (ส ๑.๒ ม.๒/๔) พระพทุ ธศาสนา หนว่ ยการเรียนรู้ท่ี ๖

หนว่ ยการเรียนรูท้ ี่ ๑๔ พุทธสาวก พุทธสาวิกา ชาดก และพุทธศาสนกิ ชนตวั อยา่ ง
(ส ๑.๑ ม.๒/๖)
คณุ คา่ ของศาสนพิธแี ละการปฏิบตั ิตน
ได้อยา่ งถกู ต้อง (ส ๑.๒ ม.๒/๓)
หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี ๗
พระไตรปฎิ ก (ส ๑.๑ ม.๒/๗)
หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี ๑๓
มรรยาทของพุทธศาสนิกชนท่ดี ี (ส ๑.๒ ม.๒/๒)
หน่วยการเรียนรทู้ ่ี ๘
ธรรมคณุ และขอ้ ธรรมสำ�คัญในกรอบอริยสจั ๔ (ส ๑.๑ ม.๒/๘)
หนว่ ยการเรียนรู้ท่ี ๑๒
การเป็นลกู ท่ดี ีตามหลักทิศเบือ้ งต้นในทศิ ๖
(ส ๑.๒ ม.๒/๑) หนว่ ยการเรียนรทู้ ่ี ๙

การพฒั นาจิตเพอ่ื การเรียนรแู้ ละด�ำ เนนิ ชวี ิตด้วยวิธีคดิ แบบโยนิโสมนสิการ (ส ๑.๑ ม.๒/๙)

หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑๑
การปฏิบตั ติ นตามหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาเพอื่ การดำ�รงตนอย่างเหมาะสม หนว่ ยการเรยี นรูท้ ่ี ๑๐
ในกระแสความเปลยี่ นแปลงของโลกและการอยูร่ ่วมกนั อยา่ งสันติสุข (ส ๑.๑ ม.๒/๑๑)
การสวดมนต์แปล แผเ่ มตตา บรหิ ารจติ และเจรญิ ปญั ญา (ส ๑.๑ ม.๒/๑๐)

คู่มือครูใชค้ กู่ บั หนงั สือเรยี น

พระพทุ ธศาสนา
๒ช้นั มธั ยมศึกษาปที ่ี
กลมุ่ สาระการเรียนร้สู ังคมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม
ตามหลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาขัน้ พ้ืนฐาน
พุทธศักราช ๒๕๕๑

สงวนลขิ สทิ ธ์ิ
ส�ำ นกั พิมพ์ บรษิ ทั พัฒนาคุณภาพวชิ าการ (พว.) จำ�กัด
พ.ศ. ๒๕๖๔

website : สถาบันพฒั นาคณุ ภาพวิชาการ (พว.)
๑๒๕๖/๙ ถนนนครไชยศรี แขวงถนนนครไชยศรี เขตดุสิต กรุงเทพฯ ๑๐๓๐๐
www.iadth.com โทร. ๐-๒๒๔๓-๘๐๐๐ (อตั โนมัติ ๑๕ สาย), ๐-๒๒๔๑-๘๙๙๙
แฟกซ์ : ทุกหมายเลข, แฟกซ์อตั โนมัติ : ๐-๒๒๔๑-๔๑๓๑, ๐-๒๒๔๓-๗๖๖๖

พิเศษ

การพัฒนาคุณภาพผ้เู รียนท่สี อดคลอ้ งกับ
เสริมสรา้ งศักยภาพการเรียนรตู้ าม
GPAS Steps

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

การอธบิ ายเป้าหมาย เป้าหมายการเรียนรู้ จดุ ประกายความคดิ
การเรยี นรู้ และการท�ำ ระบเุ ปา้ หมายการเรยี นรใู้ นหลกั สตู รตามแนวทาง
ชิน้ งานที่ผเู้ รียนจะได้ Backward Design ซง่ึ ประกอบดว้ ย
คะแนนอย่างชัดเจน ทำ�ใหผ้ ูเ้ รียน - มาตรฐานการเรยี นรแู้ ละตวั ชว้ี ดั
เห็นทศิ ทางในการเรียน เปน็ การ - สมรรถนะส�ำ คญั ของผเู้ รยี น
ขจดั ความกังวลใจ และสร้าง - คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์
ความรสู้ กึ เชิงบวกให้แก่ผเู้ รยี น

การใช้คำ�ถาม St Stภาระงาน/ชนิ้ งาน 55%
หรือก�ำ หนดปัญหา ก�ำ หนดภาระงานหรือชน้ิ งานของผู้เรียน
ทีผ่ เู้ รยี นต้องพบในชวี ติ ซ่ึงเปน็ หลักฐานแสดงความเขา้ ใจ นักเรียนคดิ วา่ พุทธประวตั ใิ นดา้ นใด
(Problem Based Learning: PBL) ของพระพุทธเจ้าท่ีมีความนา่ สนใจท่ีสุด
เพ่อื สรา้ งความรู้สกึ ตน่ื เต้นทา้ ทาย ep 1
กระตนุ้ อารมณใ์ ห้ผเู้ รยี นสนใจ เพราะอะไร
อยากเรยี นรู้ อยากสืบสอบ ขนั้ สังเกต
ซงึ่ สง่ ผลต่อการเรียนร้ทู ่ีดี รวบรวมขอ้ มลู พุทธประวัติของพระพุทธเจ้า ตั้งแต่ประสูติ ตรัสรู้ เสด็จออกเผยแผ่หลักธรรม ตลอดจนถึง
ดับขันธปรินิพพาน ล้วนมีความส�าคัญแก่การศึกษา และสามารถน�ามาวิเคราะห์เพ่ือใช้เป็นแนวทาง
การรวบรวมข้อมลู 1. ตง้ั คำ�ถาม ตั้งสมมุติฐาน เพื่อกระตนุ้ ในการดา� เนินชวี ติ ได้ท้งั สิ้น ดงั พทุ ธประวตั ิ ๓ ประเดน็ ต่อไปนี้
จากสง่ิ แวดล้อม ประสบการณ์ใหผ้ ้เู รียนเกดิ การเรยี นรู้
และแหล่งเรยี นรู้ ๑. การผจญมาร
อยา่ งหลากหลาย ผา่ นระบบ 2. สังเกตและรวบรวมข้อมลู จากแหล่งเรยี นรู้
ประสาทสมั ผสั (ways of knowing) อยา่ งหลากหลาย เพ่อื ให้ผ้เู รียนรจู้ กั ในวนั กอ่ นทพี่ ระพทุ ธเจา้ จะตรสั รนู้ นั้ พระองคไ์ ดป้ ระทบั บนบลั ลงั กห์ ญา้ คาทโี่ สตถยิ พราหมณน์ า� มา
ทั้งการเหน็ (ทางตา) การไดย้ ิน เลอื กข้อมลู ทต่ี ้องการ ถวายบรเิ วณใตต้ น้ มหาโพธ์ิ พรอ้ มกบั ทรงตง้ั ปณธิ านแนว่ แนว่ า่ “แมเ้ ลอื ดและเนอ้ื ในสรรี ะนจ้ี ะเหอื ดแหง้ ไป
(ทางห)ู การสมั ผัส (ทางกาย) เหลอื อยแู่ ตห่ นัง เอ็น กระดกู ก็ตามทเี ถดิ ตราบใดทยี่ งั ไมบ่ รรลพุ ระอนตุ รสมั มาสัมโพธญิ าณ เราจะไม่ยอม
การไดก้ ลิ่น (ทางจมูก) ep 2 ลุกจากบัลลังก์น้ีเป็นอันขาด„ เม่ือพญามาร “ปรนิมมิตวสวัตดี„ ทราบพระปณิธานอันแน่วแน่น้ัน ก็ระดม
การรบั รส (ทางปาก) ท�ำ ให้สมอง พลเสนามารทั้งหลายมาขัดขวางการบ�าเพ็ญเพียรของพระองค์ เช่น บันดาลให้เกิดพายุพัดรุนแรง แต่ว่า
เกดิ การเรียนร้แู ละมีพัฒนาการ ขัน้ คิดวเิ คราะห์และสรปุ ความรู้ พระองค์ได้ทรงระลึกถึงความดีท่ีทรงบ�าเพ็ญมา คือ พระบารมี ๑๐ ประการ จึงทรงมีพระทัยม่ันคง
เพราะสิ่งแวดล้อมคอื ตัวกระตุ้น ไม่หวาดกลวั ตอ่ อา� นาจมาร พญามารจงึ กลา่ วอา้ งวา่ บลั ลังก์ที่ประทบั นน้ั เป็นของตน เพราะตนไดบ้ �าเพญ็
พัฒนาการสมอง และสงิ่ แวดล้อม 3. จดั กระท�ำ ข้อมลู ดว้ ยการคิดวิเคราะห์ 38 พระพทุ ธศาสนา ม.๒
ที่หลากหลายทำ�ใหส้ มองเรียนร้ไู ดด้ ี (จ�ำ แนก จัดหมวดหมู่ หาความสมั พนั ธ์
การจดั ขอ้ มลู ของสมอง เปรยี บเทยี บ ฯลฯ) โดยใชแ้ ผนภาพจดั กิจกรรมเสรมิ สรา้ งศักยภาพการเรยี นรูใ้ นศตวรรษที่ 21
จะใช้การคดิ หา ความคดิ อย่างเป็นระบบ สรปุ สาระส�ำ คัญ ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ความสมั พันธ์เชือ่ มโยงกบั สังเคราะห์เป็นความคิดรวบยอด
ประสบการณเ์ ดิม เปรียบเทยี บ และสารประโยชน์มากมายส�ำ หรบั ครู
จดั กลุม่ และสรปุ เป็นหลกั การ 4. คิดประเมินเพ่ือเพ่ิมคุณค่าโดยเช่ือมโยงกับ
ของตนเอง กจิ กรรมท่เี นน้ การคดิ หลกั คณุ ธรรม จรยิ ธรรม คา่ นยิ ม หลกั ปรชั ญา
จึงท�ำ ให้สมองเกดิ การเรยี นรู้ ของเศรษฐกิจพอเพียง เพ่ือสร้างความเป็น
และครูตอ้ งฝกึ ให้ผู้เรยี นใช้ พลเมืองไทยและพลโลกที่มีคุณภาพ
แผนภาพความคดิ แล้วสรปุ เป็นความคดิ รวบยอด
(Graphic Organizers)
เพื่อจัดข้อมูลอยา่ งเปน็ ระบบ 5. สรา้ งทางเลอื กโดยออกแบบหรอื คดิ สรา้ งสรรค์
สรา้ งการคิดอยา่ งมีแบบแผน แนวทางอย่างหลากหลาย แล้วตัดสินใจ
เลอื กแนวทางท่ดี ีทีส่ ุด

6. วางแผนขนั้ ตอนการปฏบิ ตั งิ านทม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพ
เพ่อื น�ำ ไปสคู่ วามส�ำ เรจ็

การคดิ ประเมินเพ่ือเพ่ิมคณุ คา่ ท�ำ ให้ผ้เู รยี นเห็นความสำ�คัญของสง่ิ นนั้
ขอ้ มลู ท่ีมีความสำ�คัญมีความหมายต่อชวี ติ สมองจะสนใจและตอบสนอง
จึงส่งข้อมูลเหล่านั้นเขา้ ส่กู ระบวนการเรียนรู้ โดยเช่ือมโยงกบั ความรู้
และทกั ษะทีม่ อี ยู่เดิม สร้างความหมายใหม้ ากยิ่งขนึ้

สุดยอดคู่มือครู 2

พเิ ศษ

การเรียนรขู้ องสมอง (Brain Based Learning)

มาตรฐานสากลในศตวรรษที่ 21

Apขpั้นlปyฏiิบnัตgิแลanะสdรCุปoคnsวtาruมcรtiู้หngลังthกeารKปnoฏwิบlัeตdิ ge A ข้ันสื่อสารและน�ำเสนอ ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying the Communication Skill

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

บารมตี า่ ง ๆ มามากมาย โดยอา้ งเสนามารทงั้ หลาย St St St asean

3ep ขัน้ ปฏหบิ ลตัังกิแาลระปสฏรบิปุ ตัควิ ามรู้

เป็นพยาน แล้วให้พระสิทธัตถะหาพยานมายืนยัน 7. เขยี นข้นั ตอนการปฏิบัตงิ านจริงและ

บา้ ง พระองคจ์ ึงทรงเหยียดนิ้วช้ลี งทีแ่ ผ่นดิน เพราะ ลงมอื ปฏบิ ตั ติ ามแผน ประเมนิ ความส�ำ เรจ็

ในการให้ทานทุกครั้งพระองค์ทรงหลั่งทักษิโณทก

(น้�าที่หล่ังในเวลาท�าทาน) ลงบนแผ่นดิน ฉะน้ัน ของงานและประเมนิ การทำ�งานเชิงระบบ

แม่พระธรณีจึงเท่ากับเป็นพยานในการทรงบริจาค เพ่ือปรบั ปรุงและแกป้ ัญหา แล้วสรปุ
เปน็ ความคดิ รวบยอด
ทาน แม่พระธรณีจึงบีบมวยผม ซึ่งชุ่มด้วยน�้าหล่ัง การเคลอื่ นไหวและ
การลงมอื ปฏบิ ตั ิทำ�ให้
ออกมามากมายกลายเป็นทะเลท่วมพญามารและ
55%๒. ขนั ธมารหมายถงึ มารคอื ขนั ธ์ไดแ้ ก่รปู เวทนาสญั ญาสงั ขารวญิ ญาณเปน็ ความหลงในสภาพ
เสนาท้งั หลายจนแตกพา่ ยไปหมดสิ้น สมองพัฒนาทั้งสองด้าน
บทวเิ คราะห์
ค�าว่า “มาร„ ในพระพุทธศาสนา หมายถึง แมพ่ ระธรณบี บี มวยผม เพ่ือเป็นพยานการบ�าเพ็ญบารมี
ของพระพทุ ธเจา้ 8. นำ�ความเข้าใจที่เกดิ จากการปฏิบตั ิ เมอื่ ผ้เู รยี นน�ำ หลกั การจากศาสตร์
สง่ิ ทฆี่ า่ บคุ คลใหต้ ายจากคณุ ความดี สงิ่ ทลี่ า้ งผลาญ
มาสรา้ งองคค์ วามรู้ หรือสรุปเป็นหลกั การ แขนงตา่ ง ๆ ไปปฏบิ ตั หิ รือลงมือ
คุณความดีหรอื เปน็ ผู้กา� จัด ขัดขวางบคุ คลมิใหบ้ รรลผุ ลส�าเร็จอนั ดีงาม ประกอบดว้ ย แก้ปัญหามากขึน้ ความร้จู ะยิ่งถกั ทอ

๑. กเิ ลสมาร ไดแ้ ก่ ความโลภ ความโกรธ ความหลง ซ่งึ เป็นตวั ขัดขวางการท�าความดที ้ังปวง

ที่มีการปรุงแต่งข้ึน เช่น หลงและยึดติดในรูปกายของตนเอง ทา� ให้ตัดโอกาสในการบ�าเพ็ญคุณความดี ขยายกว้างข้นึ เกิดทกั ษะการคดิ
รเิ รม่ิ สรา้ งสรรค์ (creative thinking)
ต่าง ๆ ep 4 การคดิ แก้ปญั หา (problem solving

๓. อภิสังขารมาร หมายถงึ มารท่ขี ดั ขวางมใิ หห้ ลดุ พ้นจากสังสารวัฏ คือการเวียนวา่ ยตายเกดิ เช่น

การทา� บญุ แลว้ ยงั ยึดติดอยูใ่ นผลแห่งบญุ นน้ั ขั้นสอ่ื สารและนำ� เสนอ thinking) การคดิ อยา่ งมวี จิ ารณญาณ

๔. เทวปุตตมาร หมายถึง มารที่คอยขดั ขวางเหนี่ยวรงั้ บุคคลให้ห่วงพะวงอยู่ในกามสขุ จนไม่อาจ 9. สอื่ สารและน�ำ เสนอผลงานหรอื ความส�ำ เรจ็ (critical thinking) ผูเ้ รียนไดพ้ ัฒนา
เพอื่ ขยายความร้ใู นรปู แบบการอภปิ ราย ความคิดทัง้ ระบบ และสามารถ
เสยี สละออกไปบา� เพญ็ คุณความดที ี่ยิ่งใหญ่ได้

๕. มัจจุมาร หมายถึง มารคือ ความตาย เพราะความตายเป็นตัวการตัดโอกาสที่จะได้ท�าความดี

ทั้งหลาย การรายงาน น�ำ เสนอดว้ ยแผงโครงงาน สร้างองคค์ วามร้ไู ปพรอ้ ม ๆ กัน

ดังนั้น มารท่ีพระพุทธองค์ทรงค้นพบ สามารถวิเคราะห์ได้ว่า เกิดข้ึนจากมารใน ๔ ข้อแรก คือ PowerPoint Presentation เป็นตน้ เกดิ ความเข้าใจที่ลมุ่ ลกึ และเป็น

กิเลสมาร ขันธมาร อภสิ งั ขารมาร และเทวปุตตมาร แต่มารท่ีทา� หน้าทีเ่ ด่นท่ีสุด คอื กิเลสมารทเี่ กดิ ขน้ึ ใน ความเข้าใจท่คี งทน สามารถนำ�ไป

พระทยั ของพระองค์ ซงึ่ จะเปน็ ตวั ขดั ขวางมใิ หพ้ ระองคต์ รสั รไู้ ด้ อนั ไดแ้ ก่ การตอ่ สทู้ างความคดิ ของพระองค์

เองระหวา่ งกเิ ลสกบั ธรรมะ ดา้ นหนงึ่ มงุ่ บรรลเุ ปน็ พระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ อกี ดา้ นหนง่ึ ยงั คดิ ถงึ ความสะดวก ประดษิ ฐผ์ ลงาน สรา้ งผลติ ภัณฑ์

สบายในอดตี กาล กิเลสมารทงั้ ๒ ดา้ น คือ ด้านท่เี ปน็ อารมณน์ ่าปรารถนา ไดแ้ ก่ ความยนิ ดี ความลมุ่ หลง จดั ทำ�โครงงาน (Project Based

เพลดิ เพลนิ อยกู่ บั ความสขุ สบายในขณะเปน็ เจา้ ชายสทิ ธตั ถะ สว่ นอกี ดา้ นหนงึ่ คอื อารมณท์ ไ่ี มน่ า่ ปรารถนา Learning: PBL) พฒั นาพหปุ ญั ญา

ไดแ้ ก่ ความไม่สบายใจ ความขัดเคืองใจ ความยอ่ ท้อ ความทุกข์ยากล�าบากในการบา� เพ็ญเพียรต่าง ๆ

การชนะมารของพระองค์จึงเป็นชัยชนะที่ยิ่งใหญ่ น่ันคือชัยชนะที่มีต่อความคิดของตนเองจนถึง ep 5 และขยายผลสู่สังคมตามมาตรฐาน
ข้ันประเมินเพอ่ื เพ่มิ คณุ คา่ สากลและวสิ ัยทัศนใ์ นศตวรรษท่ี 21
ขั้นหลุดพ้น เป็นอิสระจากกิเลสท้ังปวงและบรรลุพระสัมมาสัมโพธิญาณในท่ีสุด พระพุทธองค์ทรงแสดง บริการสังคมและจติ สาธารณะ

เป็นตวั อย่างให้เห็นวา่ “มนษุ ยส์ ามารถเอาชนะกเิ ลสที่เกดิ ขึน้ ในใจของตนได้”

สรุปและวิเคราะหพ์ ทุ ธประวัติ 39

กจิ กรรมเสริมสรา้ งศักยภาพการเรียนร้ใู นศตวรรษท่ี 21 10. เช่ือมโยงความรู้ไปสู่การทำ�ประโยชน์ให้กับ
ข้อสอบเนน้ สมรรถนะ ท้องถ่ิน สังคม ส่ิงแวดล้อม ในระดับ
ประเทศ อาเซียน และโลก ตามวุฒิภาวะ
และสารประโยชนม์ ากมายส�ำ หรับครู ข อ ง ผู้ เ รี ย น แ ล้ ว ป ร ะ เ มิ น ค่ า นิ ย ม
นสิ ัยแห่งการคิด การกระท�ำ

Active Learning
3 สุดยอดคู่มือครู

พเิ ศษ

GPAS กระบวนการเรยี นรู้ BBL อยา่ งแท้จรงิ
Steps ตามมาตรฐานสากลและวสิ ัยทัศนใ์ นศตวรรษที่ ๒๑

ep 1

ขั้นสงั เกต รวบรวมข้อมลู (Gathering)
St

St

St
การรวบรวมข้อมูลเพื่อสร้างฐานการเรียนรู้ กระตุ้นอารมณ์ต่ืนเต้น สร้างความรู้สึกเชิงบวก สนุกสนาน
น่าสนใจ ท�ำ ใหส้ มองตน่ื ตัวพรอ้ มเรียนรู้ ซ่ึงมี ๒ วธิ ี ดงั นี้

วิธที ่ี ๑ การใช้ค�ำ ถามหรอื ก�ำ หนดปญั หาทผ่ี ู้เรยี นต้องพบในชวี ติ

วิธที ี่ ๒ ให้ผู้เรียนอยู่ในส่ิงแวดล้อมที่เอื้อต่อการเรียนรู้ โดยใช้ระบบประสาทสัมผัสรับรู้ข้อมูล เรียนรู้
จากของจรงิ สิ่งใกล้ตัว ภาพ บตั รคำ� ฯลฯ รวมทง้ั ไดส้ ืบค้นจากแหล่งเรียนรูต้ ่างๆ ดว้ ยตนเอง

A A Sเสรpิมpขคั้นlyวAปาiฏมnpิบpรgขัตู้้ันlyคปaิแiรฏnลnูคิบdะgสวัตCรรaิแonลสุปdnะอคสsCนวรtroุปาunคมcsวtรtrาiูu้หnมcgลรtiังู้หntgกลhังeาtกhรKeาปรnKฏปonฏิบwoิบwัตleัตlิ edิ dggee
ข้ันส่ือสารและน�าเสนอ ข้ันประเมินเพ่ือเพ่ิมคุณค่า
Appplypขiln้ันygสiื่อnthสgeารCtแhoลemะนmC�าuoเnสmiนcmaอtuionnicSakitlilon Skilรl อบขร้ันSู้อปeารlะเfซเม-ียRินนeเพgแ่ือลuเะพelaโล่ิมltfคกi-nุณRgคe่าgulating
ตัวชี้วัด asean

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

ตวั ช้วี ัด
ตัวชว้ี ัด
จุดประจกดุ าปยรคะกวาายมคควดิามคิด ส ๑.๑ สม.๒๑/.๑๘ ม.๒/๘

มนมนา�าใหาา� ชลใหใ้ ชกันลนธ้ใกั ชักนรนเีวรรธกั ิตชียมรเนใปีวรรดสิตรียมะใานใปจมนดา�สราอวระใารันถจมนิยไา�สดาอวรัจบ้ รนั ถ้าิย๔ไงสดัจ้บา้๔ง ภาระงาภนา/รชะ้ินงงาานน/ชน้ิ งาน
แ ผ น ภแา พผคนวภา มา พคิ ดคววิ เ าคมร าคะิ ดห์ วข่ิ าเ วค ร า ะ ห์ ข่ า ว
สถานกาสรถณาต์นา่ กงาๆรณตาต์มหา่ งลกัๆอตริยาสมจั ห๔ลกั อริยสจั ๔

1ep 1 ep รวขบน้ั รสวังมเขกร้อตวมขบลู นั้ รสวงัมเขก้อตมลู
๑. นร่วัก๑มเก.รีันยสนนนอักท่าเนนราบียโทดนสยอวใช่าดค้นธำาับมถามทมาสนดวุสงั นดสี้ ธตัิมแมลา้วนุสสติ แล้ว
๑. พระรัตนตรยั ร่วมกันสนทนา โดยใชค้ าำ ถาม ดังน้ี
๑. พระรตั พนระตรตั รนยัตรยั เปน็ องคป์ ระกอบสา� คญั ของพระพทุ ธศาสนาหมายถงึ แกว้ หรอื สง่ิ มคี า่ สงู สดุ ๓ประการ
ไดแ้ ก่ พพรระไขะดพอรแ้งทุตั พกนธ่รพใตะหนรพรมะเทุรยัพา่ือธทุยเงเปธจถขน็้าอหงึ งอคมพพืองารยรคอะะถป์ รธพงึ ิยรรพทุระสมรกัจธะจอเ๔พจะบเทุา้แกสธผลยี่ าเ� ะจวตู้คพกา้ รญั รผบั สั ะต้ธูขรสรรอธู้งรสั ฆงรมรพร์คธู้หมรรณุมระดามพ๖ยว้ ดถทุยซว้ ึงธพึ่งยมผศพรีส้สูาะราสืบะอรอนทะงงสอคาคด�าหเ์เ์คออพมัญงงราะพพยดธรรถังระนระงึธมธ้ีรแครรกมรา� วส้มหหอมหนราขมอืยอสถางยงึง่ิ พมถพรคีงึระะพา่พธสุทรรงูธระสเมธจดุคร้า�าร๓สมอปคนร�าะสกอานร บทสวดธมั มานุสสติ
ของพระพธทุ รรธมเจค้าุณค๖ือ อริยสจั ๔ และพระสงฆ์ หมายถึง ผ้สู ืบทอดพระธรรมคา� สอนของพระพุทธเจ้า
ในเรื่องขธอรงรพมรคะณุ ธร๖รคมอื จคะณุเกล่ยี กั วษกณบั ะธขรอรงพมรคะุณธรร๖มซ๖่ึงมปีสระากราะรสม�าีดคงัญั นี้ ดังนี้ ก ะโรส(มนวะาำาเ)กส หข.นัาโทต(ะน ภมาำ ะะ)คยหะังวนั ธะบทมัตทมะา าสธมนวัมุสะดโยสมธะังมัตธนิมัมะายมนังาุสนสุสตสิ ะตนิ ะยัง
คธรวรามมคจ๑ธรุณรงิ.รเค(ชสเ๖มวพน่ือันาคตอ้ืรทมาุณะคิฏจม๒๑ธรฐวผงิ.ริโ๖.ากู้อรมเพพน)น่ืคมแคอ้ืรรอืทละคอืะธี่พะธวคผรคารรุณรูศ้มรวะมกึแมลพาทลษมทักี่พุทะา่ีหผษคแรธูล้มวะศณเพาะจึากมปะยุท้าษหฏขตธมามบิอเรแคีจาัตงัสลย้าวพิตตไมะาาวรรปมคีมัส้ดะวฏถเไธหีแาิบวกูมร็นล้ดัตตรถผ้ีวแิมพกูอ้ลลตึงไง(้วดสเ้อ๖หคด้ง(วส็นปร้วาควบยไกรราดตะบถขก้นกดถขว้าเโ้วาา้นวอตโรนยงตสสตมมไภมภมนดีบะบะต่ เงัคคูรรูออ้ นณณะะงงว้ีว์ ์ะะตตาาธัมธโัมมโ)มค)ือคเือป็นเคปา� ็นสคอนา� สท่ีเอปน็นท่ีเป็น พระกธระรโมรมเปะน็ เธสร.รมทพี่ ระผู้มีพระภาคเจ้า
๒. พระ๓ธ.รรพมระทธี่รผรู้ศมทึกไ่ี ษมข่าน้ึแกลบั ะกปาลฏเวิบลัตา ิพ(อึงะกเหาล็นโิ กไ)ดค้ดือ้วเปยน็ ตคนา� สเออนง
(สนั ทฏิ ฐิโทกี่ไ)มค่จือ�ากผัดศู้ เวึกลษาาแปลฏิะบปัตฏิเมิบ่ือัตใดติ สามามเหาร็นถผเหล็นไผดล้ดไ้วดย้เมตื่อนนเอ้ันงทไุกมเ่ตวล้อาง ตรสั ไวด้ แี ล้ว สวากขาโต ภะคะวะตา ธมั โม
ททเชุ่ีกไ่ือมโตอ่จาก�าม๓ากผส.ัดทกเพูอ้ ช็ยุเกพสิอื่นิญวงัโจูีกรอเลชนปะคกวาไ์น็ธ๔านดวจรส.ปาใ้ดรรหม้วพฏงิอม้มยเหีกรชิบทาตะคม่นพัตไ่ีธนวนามิรสเิเายน้ัอรมูจข่มมงหนึน้หื่อทน์ไมกใค่ีดึ่งาดับว้ยครดสกหบือ้วาานอยลม่ึงกสเเคาหกวมรือตลลัยถุา่ผาสวกเลมหแ(่อวอัยก็นน่าะผ่กเผกปเ่ออู้ ปา็นน่ืลน็นลใคเไปหโิจด�าก็นม้สร้เ)จาอิงมดรนคเื่อิชงู (ทือเเ่นนชอ่ีเป่นหไ้ัเนปร็นปิไร็นคสั ทปสวคปุกัจาโิ ัจ�ากมเจสจว)จุบุบอคลรันันอนืิงา สันทิฏฐิโกพระธรรม เปน็ ธรรมท่พี ระผ้มู พี ระภาคเจา้
ก�รฟงั พระธรรมเทศน�ส�ม�รถนำ� ดว้ ยตอเเปปนะน็็นกเอธตธา งรลรรรริโสั มกมไททเสวปปี่่ีผันด้ ็นฏู้ศทีแบิธึกฏิลตัรษว้ฐิไราดโิมกแ้ แทลลี่ผะะปู้ศใฏหึกิผ้บษัลตาไิพดึงแ้ เหล็นะไปดฏ้ ิบัติพึงเห็นได้
หลักธรรมไปเป็นแนวท�ง ไม่จาำ กดั กดาว้ลยตนเอง
ในก�รด�ำ เนนิ ชวี ิตได้
เอหิปสั สิโกอะกาลโิ ก
เกช็ยิญงั เชปว็น๔นจ.ใรหพิง้มเรชาะ่นพธนิรส้นัรูจมนท์ไคี่ดว้ รดบ้วอยกเหกตลุา่ผวลแวก่าผ่ เปอู้ ็นน่ื ใคห�าม้สาอดนู (ทเอ่ีเปห็นปิ คสั สวธราโิ รกมม)คจณุครแอืิงละขอ้ ธรรกม�สร�ำ ฟคหญังั ลใพใักนนรกธกะรรธอ�รบรรมอรดไรมำ�ปิยเเสนเทปัจนิศ็น๔นชแวี�นิตสว7ไ�ทดม1�้�งรถนำ� เปน็ ธรรมทเปคี่ น็วรธกรลร่ามวกทับป่ี ผฏูอ้ บิ ืน่ ัตวา่ไิ ด้ และใหผ้ ลได้
พิสจู น์ได้ดว้ ยตนเขอ้องสอบเน้นสมรรถนะ ท า่ นจโปเปงอจัมน็ปจาธไะตัดมรนตูเรถจ่ะงัมยิด ำาทเเเิโกวปอกค่ี ทดั หน็วิตกรปิธัพนารสั ล้อโรสพมมิโ เขทกว้าิญี่คมญวาใรูหสกีต่ตลิวั า่ วกบั ผ้อู ื่นว่า
เป็นธทร่ารนมจทงผ่ี มู้ราู้พดึงรูเถไู้ ดดิ ้เฉพาะตน
วนั สำาคัญทางพระพุทธศาสนาวนั ใด ทีท่ ำาใหพ้ ระพธุทรธรมศคาุณสแนลาะขมอ้ ีพธรรระมรสัต�ำ คนญั ตในรกัยรคอบรอบริย๓สจั ป๔ระก7าร1
โอปะนะยิโก
• บทสวดเปธ็นัมธมรารนมุสทส่คี ตวิมรนีใจ้อคมวเขาา้มมสาำาใสคต่ัญัว
เกยี่ วกบั อะไปรจั จตั ตงั เวทิตัพโพ วิญญูหีติ
(ตัวอย่างคำาเตปอ็นบธรเรปม็นทกผี่ารู้รอ้พู ธึงิบราู้ไยดลเ้ ักฉษพณาะตขอนง

พระธรรมในพระพทุ ธศาสนา)
• พระธร•รมบมทีคสววามดสธาำ คัมญั มอายน่าุสงไสรติมีใจความสำาคัญ
๑ วันอฐั มบี ชู า ๒ วนั อาสาฬหบชู า (ตัวอย่าเงกคยี่ ำาวตกอับบอเปะ็นไรหน่ึงในพระรัตนตรัย
(ซศตึง่า•หวัสอมนพยาายร่าคงะถ(พือคธงึตราำรพแ•ัวตะรกรธออม้วะพรพสบยขรรงูุท้อ่าอมสะงธใรใุดธดคิยพนรสบำา๓รพรัจตะ้าธงปมรอ๔รทะรมรพบะี่นมศกีคุทกั าแลี รเวเธลปร๕าขศะยี ็อนพม)านงกรสสพระาสนำาจู้รรคะงกัาอพฆ)ัญธทุ)์ ิบธอ-ายยา่ ลงักไรษณะของ
๓ วันวสิ าขบูชา ๔ วนั มาฆบชู า
(ขเฉ้อลสยอบ๒เนเพ้นรสาะมเปรน็ รวถนั ทนีพ่ ะระพทุ ธเจา้ แสดงปฐมเทศนาแกป่ ัญจวัคคีย์และเกดิ พระภิกษรุ ปู แรก คือ

วนั สาำ คญัพรทะอาญั งญพารโกะณพฑทุ ญั ธญศะาทสาำ ในหาพ้ วรันะพใทุดธศทาีท่สนาำ าใมหพี พ้ ระรรตัะพนตุทรยัธคศราบส๓นปารมะกีพารรคะอื รพตั รนะพตทุ รธัยพคระรธรบรม๓พรปะสรงะฆก)์ าร

๑ วนั อัฐมบี ูชา ๒ วันอาสาฬหบชู า (ตัวอย่างคำาตอบ เป็นหน่ึงในพระรัตนตรัย

๓ วนั วสิ าขบชู า ๔ วนั มาฆบูชา ซึง่ หมายถึงแกว้ ส7ูง1สุด ๓สุดปยรอะดกคาู่มรือคขอรู งพระพทุ ธ-
ศาสนา คอื พระพทุ ธ พระธรรม และพระสงฆ)์
(เฉลย ๒ เพราะเปน็ วนั ท่พี ระพทุ ธเจ้าแสดงปฐมเทศนาแกป่ ัญจวคั คียแ์ ละเกดิ พระภกิ ษรุ ปู แรก คอื
พระอญั ญาโกณฑญั ญะ ทาำ ใหพ้ ระพทุ ธศาสนามพี ระรตั นตรยั ครบ๓ประการคอื พระพทุ ธพระธรรมพระสงฆ)์ • พระธรรมข้อใดบ้างทนี่ กั เรยี นรจู้ กั

สุดยอดคู่มือครู 4 (ตวั อย่างคำาตอบ อริยสัจ ๔ ศลี ๕)

71 สุดยอดคู่มือครู

St พเิ ศษ

St ep 2

St ขั้นคิดวเิ คราะห์และสรุปความรู้ (Processing)

สมองจะเกิดการเรียนรู้ทันทีเมื่อประเมินได้ว่า เรื่องที่กำ�ลังเรียนมีความหมายและสำ�คัญต่อการดำ�เนินชีวิต
ดังน้ัน ในการสอนควรให้ผู้เรียนคิดประเมินเพื่อสร้างความหมายของความรู้ในมิติคุณธรรม จริยธรรม และ
คา่ นิยมหลัก ๑๒ ประการ
ผเู้ รยี นจะกระตอื รอื รน้ เมอื่ รา่ งกายไดเ้ คลอ่ื นไหว มสี ว่ นรว่ มในกจิ กรรมการเรยี นรู้ ท�ำ ใหส้ มองพฒั นา มศี กั ยภาพ
ในการคิดมากขึน้ สมองจะใช้การคิดหาความสมั พนั ธข์ องสิ่งต่าง ๆ เพอื่ เปรยี บเทียบ จัดกลมุ่ และสร้างเป็นหลักการ
ของตนเอง โดยใชแ้ ผนภาพมาชว่ ยจัดความคดิ เหล่านี้ให้เป็นระบบชัดเจน

GPAS 5 SGtPeApSs5 Steps G Pขั้นขส้ันังGเสกังตaเtรกhวeตaบrรitวnรhมgวขeบ้อrมรiูลวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสขnรg้ันุปคควิดามวริเู้คrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

2บูรณาการทบูรักณษาะกศารตทวักรษะรศษตวทร่ี ร2ษ1ที่ 21 ข้อสอบเน้นขสม้อรสรถอนบะ เน้นสมรรถนะ

ep ข้ันคิดวิเคราะห์
๓. นัก2เรียนเปรียบเทียบความเหมือน ep
ข้ันคิดวิเคราะหแล์ ะสรปุ ความรู้ ผู้ท่ีเข้าร่วมพิธีทุกคนต้องแต่งกายด้วยชุดสีขาว ซึ่งผู้ที่เดินทางมาร่วมประกอบพิธีกรรมดังกล่าวเป็น
แล๓ะ.ส รนัปุกเครวียานมเปรู้รียบเทียบความเหมือน ชาวมุสลิมทม่ี าจากประเทศตา่ ง ๆ ท่วั โลก

แ ล ะ ค ว า ม แ ต ก ต่ า ง ข อ ง ศ า ส น พิ ธี ผู้ท๒ี่เข. ้าศร่วาสมนพาิธคีทรุกิสคตน์ ต้องแต่งกายด้วยชุดสีขาว ซ่ึงผู้ที่เดินทางมาร่วมประกอบพิธีกรรมดังกล่าวเป็น
พิธีกรรม และแนวปฏิบัติของศาสนา ชาวมุสลศมิาสทนา่ีมคารจิสตา์กเปป็นรศะาสเทนาศทต่ีมีร่าางกฐๆานทมาวั่ จโาลกศกาสนายิวซึ่งมีโมเสสเป็นศาสดา พระเยซูผู้เป็นศาสดา
โดยใช้แผนภาพความคดิ ดงั ตัวอยา่ ง
๒. ศาสนาคริสต์ของศาสนาครสิ ต์ทรงปฏริ ูปศาสนายวิ ให้บริสทุ ธข์ิ ึน้ และก่อต้งั เปน็ ศาสนาใหม่ คือ ศาสนาคริสต์ มีคัมภีร์
ส�าคัญเรียกว่า คัมภีร์ไบเบิล หลักค�าสอนส�าคัญของศาสนาคริสต์ คือ ต้องมีศรัทธาในพระเยซู และรัก
แ ล ะ ค ว า ม แ ต ก ต่ า ง ข อ ง ศ า ส น พิ ธี ใเพนอ่ืพนรบะศเ้าจาน้าสอเพงนคอื่ า์เนดคมียรนวุษิสหยตลเ์ ักห์ คมเปวอื าน็นมรรศกั กั ตาแนสลเอนะงหาลโทดกั ยี่มอยาีรณดึ าหากจลกัักฐรบาขัญนอญงมพัตาริจะ๑เา๐จก้าปศระากสารนหาลยกั ิวตซรเี ึ่งอกมาีโนมุภเาสพสคอืเปศ็นรัทศธาาสดา พระเยซูผู้เป็นศาสดา
พิธีกรรม และแนวปฏิบัติของศาสนา ศาสนา อสิ ลาม ศาสนา ครสิ ต์ ของศาสสนา� หารคับพริธิสีกตรร์ทมรทง่เี ปป็นฏแนิรวูปปศฏิบาตัสขิ นองาศยาิวสนใหาคบ้ ริสรติส์ททุ่สี �าธคข์ิญั น้ึ คแือลพะธิ กีรับ่อศตีลศั้งักเปด์สิ็นิทศธิ์าทสสี่ น�าคาญั ใหดงัมน่ี้ คอื ศาสนาคริสต์ มคี ัมภีร์
โดยใช้แผนภา- ปพฏิบคัตพิ วธิ กี ารรมม คิด เคหดวมาืองั มนตัว- ปอฏบิยัตพิ่าธิ งีกรรม ส�าโ คดัญยใชเ้นร๑า้�ี.ย ศกศักดีลวลส์ิ ่า้าทิ งธคบิ์เทาัมปบหภนรศีรือรี ์ไศษบลี ะจเเพุ่มบ่ือคิลเปอื ็นหพกธิลาีลรักชา้ งา� คบระา�าปบสใาหปอ้แนก่ทสา�ารคกทัญ่เี กขิดใอหงมศ่ หารสือผนู้ทาเี่ ขคา้ รมาิสนตับถ์ อืคศือาสนตา้อครงิสมตีศ์ รัทธาในพระเยซู และรัก
เพ อ่ื นบา้๒น. ศเพีลกอื่ �าลนังมคนือุษพยิธีเเ์จหิมมหนือ้านผารกกั ดต้วยนนเ�้าอมันง เโพด่ือยเปย็นดึกาหรยลืนักยบันวัญ่ามญีควัตามิ ศ๑ร๐ัทธปาใรนะศกาสานราคหริสลตกั ์ ตรีเอกานุภาพ คอื ศรทั ธา
เปน็ กิจวัตรประจาำ วัน พธิ กี รรมทีแ่ ส ด ง ในวันสาำ คัญทางศาสนา

ศาสนา อิสลาม ความศรัท ธ า - ปฏิบัตพิ ิธีกรรม ในก แพลับระบเะาปทสเน็๓จหา�ก.ล้าห าอว รศรงแีลงบัสผแคดู้เกพป์เงบ้ ดน็ถธิ างึตปียกีคัวววรแคาทรือมหนมเพปลพทิธน็รกั ีสะค่เี าปคเรจรสิภ็น้าวซตาาแึ่งพ์ศมจนาบะสราเวนปปกั ปิก็นโชผแดฏนยู้ยลบิอกชะยบตัาา่หวางขิคปสลรอใมหสิกั งบต้ แอศรู จ์ ลณาะาะณไ์สจปะนทาค่โีจาอบคกัยสตถรรักเ์ิสขพเตอือ่ตือสง์ทนาพรมสี่ ภใิร�าาหะพคก้ เบรญัจาะ้าปททา�คบีต่ อืานปไอพดกี ้กิธรีระทับ�าศไวลี้ ศกั ด์ิสทิ ธ์ิ ที่สา� คัญ ดังน้ี
๑๔.. ศศีลลีมหลาา้ สงนบิทาคปือหพริธือีรับศศลี ีลจโุ่มดยคกาอื รรพับขธิ นีลมา้ปงังแบลาะปเหใลห้าอ้แงกุ่น่ทซึ่งาเรปก็นสทัญีเ่ กลักิดษใณห์แมท่นหกรายอื แผละ้ทู เี่ ขา้ มานบั ถือศาสนาคริสต์
ศาสนา ตอ่ พระเจ า้ ในช่วงเวลาสาำ คัญ โ ด พผยปู้รใะ่วชโยล้น๒มห๕สีา้� ิต.. ศต ข ศริอศกั ะีลงลดีลเพจกึ รกส์ิมิวะคา่�าทิเพยนลธซรไังะมูิเ์ขเทา้จครคา้บบัืออือปนยพร่กู ธิศะพับเีทจรีเิธขาิมษนาีเคจะเเนพพิมเไ่ือพ่อืขหชเ้เปอ่ืจว่ น็น็บยเใกหป้าหานผน็ร้มักรากีกะดกา� ลาลว้ ดึกรงัยถใชน้วจงึ �า้�ายแพมรลรนันะะะศเ�้าเบปยกัม็นซาดันูพปิ์สลิทังเธบพโิ์ ดรื่อรยเบเทปาาทค็นหวกาลมวาเงจรเบ็ปยปน็ ืนวผดยูท้ า� ันพวิธี่าเพมอื่ ีคใหว้ ามศรัทธาในศาสนาคริสต์
แ ลเ ะปเ็นปพน็๓ย๗๖กา.. .น า ศศ รศโีลีลดแีลบสยสรมแจรรดะพกสถงชบ้ าคถามาหือึงคปรคือพวศาวิธคมีลีแาสือบตมมว่งเชัคงพปารคนธิ็นใอื จีสซคพขาึ่งอริธกรงสีสิรภคา�ะตหู่บาทรพศ์�่าาบั ใวานผบสสทู้โาาบวจ่ีนปสะกิเถบพโ์วชื่อดบชนเเายปปทอน็็นชหยบกลาาาา่ววทรงงคหยเสปลืนร็นมวยิสงผับนตู้ทโแดรู �าจ์ ลยพณะะมิธแไีส์ี สปทังดฆ้ังทพงรโ่ีถาิธชบึงีทเคปสาวง็นถศาผมา์เู้ทสพสา� นัมพ่ือาพิธแสีันลาธะร์ ภาพบาปทต่ี นได้กระท�าไว้
คริส ขตอ์งชวี ิต กบั ทบก่ี ราะทชหับแลนว่นงท่ีเผขาเู้ทปงั้ สน็ อตงจัวะแไมท่แนยกพจารกะกเนั จา้ ซ่ึงจะเป็นผ้ยู กบาปให้ และจะคอยตกั เตือนมิให้กระท�าบาปอกี
- ปฏบิ ตั พิ ิธีกรรม ๔. เคหนวมั กาอื มเนรี ย น- พปฏิ จิบาตั ริพณิธกี ารรลมั ก ษ ณ ะ ข อ ง พรดชะาังวโนลค้ี รห๔สินติต.อ ป์กข ฏจศอาบิ ีลกงตั พมพิ เิธชหรีร่นับะากศเสายีลรนศซทักิทา�มู เดคา์ิสรคริท่อื ับืองธหิ์ดปมังพรกายิธะลก่าทีราวับงาขเน้าขศงนตีลเเ้นพพแื่อโ่อืลแด้วสเปยดศงน็กาคสกาวนราาามรรคเับครริสาะขรตลพน์ยตกึ ังมามถมปีแหงึ นังลพวแกั ปรลตฏะระิบีเเอเัตยหกิอซา่ืนลนู ้าุภๆอาพทง่ีกตุ่น�าาหมซนลดา�ึ่งดใเหบัป้ ็นสัญลักษณ์แทนกายและ
เป็นกิจวัตรประจาำ วนั พธิ กี ศรรามสทนแ่ี สพ ด ธิ ง ี พ ในธิ วกี ันรสรำามค แญั ลทะาแงศนาวสปนฏา บิ ตั ขิ อง ผปู้ ่วยม๕๑๓๒สี .... ต ยยยศริ กกกะลีมมมลืออือืเขขขจึกวววิมวาาาแแแค่าตตตพนะะะหททรไี่่ีนบบะขา่า่้าเขซผ้จควา้าา้ยากอือกกกยลลพล่าาู่่ก่าวธิวววบัววีเ่าา่จา่ เพพขเมิ ดรราชคะะจะบเนพพิตตุ รไรื่อะขนช้เาจ่วมบ็ยพรใหะหนบม้ดิ กั ากี ดา� ล้วังยในจ้า� แมลันะศเปัก็นดพิ์สลิทังธบ์ิโดรรยเบทาาทคหวาลมวเงจเบ็ปปน็ วผดทู้ �าพิธี เพือ่ ให้
๖แ.ล ว้ พศนลี มบทห่ีรนรา้ พอกชแาลหะกรลือา่ วศวา่ลี อบาแวมชน หคมือายพควธิ าีสมว�าา่ หขรอกับศุ ผล้ทูนจี้ จี่ งะดลบบวนั ชดเาปลใน็ หพบ้ ราะทเจหา้ สลถวติ องยโกู่ ดบั ยมสี ังฆราชเป็นผู้ท�าพิธี
ควแามตศ่ลรทั ะ ธ ศา า ส - นปฏา ิบจตั าิพกธิ นีกรั้นรรม่วมกันแสดง ขา้ พเจ๗า้ ใน. ก ศาลีลทุกสเมมอ่ื รส คือ พิธีแต่งงาน ซึ่งกระท�าในโบสถ์ บาทหลวงเป็นผู้ท�าพิธี ทั้งพิธีทางศาสนาและ
ตคอ่ พวราะเมจ า้ ค ิดในเชหว่ ็นงเถวลึงาคสวาำ คาัญมสำาคัญท่ีมีต่อ เป็น14พ6ยาพนระพุทโธดศาสยนจา มะ.๒ถามความสมัครใจของคู่บ่าวสาว เพื่อเป็นการยืนยันและแสดงถึงความสัมพันธ์
ศาสน ิกขอชงนช วี โติ ดยใช้แผนภาพความคิด ทก่ี ระชับแนน่ ท่เี ขาทงั้ สองจะไมแ่ ยกจากกนั
ดังตวั อยา่ ง
ข้อนสออกบจเนา้นกสพมิธรีรถับนศะีลศักดิ์สิทธ์ิดังกล่าวข้างต้นแล้ว ศาสนาคริสต์ยังมีแนวปฏิบัติอื่น ๆ ท่ีก�าหนดให้
๔. นั ก เ รี ย น พิ จ า ร ณ า ลั ก ษ ณ ะ ข อเป็นสว่ นหน่งึ ของการดำาเนนิ ชวี ติ ง
ศาสนพธิ ี พธิ กี รรม และแนวปฏบิ ตั ขิ อง
แต่ละศาสนา จากนศาั้สนคนวพรามิธ่วีสพำามคิธีกัญกรขรอัมนงแลแะสดง
ความคิดเห็นถึงควแานมวปสฏบิ ำาัติขคองัญศาสทนา่ีมีต่อ

ศาสนิกชน โดยใช้แผนภาพความคิด เป็นสิง่ ยดึ เหนย่ี วจิตใจ เป็นแนวทางในการ
ดังตัวอย่าง ของศาสนกิ ชน ดำาเนินชวี ติ

เปน็ สว่ นหน่งึ ของการดำาเนินชีวติ ๑ข๒อ้ ดช ใาังดนยวนคคอำา้ี คมอืรวสิ๑เรปาับต.มา้ ใ์ปหรนยฏไู้มกคปิบามวใยตั าชอื สิมใ้เขาำชนแวคน่ กตาญั แากกรตขตาสอระ่าอทหงงบกแ�านเ ลา้าคระผรเอร าอ่ื ยียกงรู่นห ก่วรมลมู้ศาา่ กายวสนั วกน อ่าาพยงเดเา่ ิธขงชีขนสะอเนัพพงตตรอื่ ิะา่แงนสศาดมาสงพคนรวาะาบมดิ เคาารพตามหลักตรีเอกานุภาพ ตามล�าดบั
๓ เพอ่ื ป๒ฏ.ิบยัตกติ มนอื อขยวา่ างแมตมี ะรทรบ่ีย่าาซทา้ตย่อผกลนู้ ่าบั วถวือา่ ตพ่ารงะศบาสตุ นรา
ศแานสควนปวพาฏมิธบิ ีสตัพาำ ขิคธิ อีกญั งรขศรอามสงแนลาะ ๔ เพื่อเ๓ปน็. ขยอ้ กมมลู ือใขนวกาาแรตเปะลที่ยบนา่ ขกวาารนกบัลถ่าวือวศ่าาพสนระาจติ
(เฉลย ๒แเลพว้ รพาะนกามรทเรห่ียนนราู้ศอากสแนลพะธิ กี พลธิ า่ีกวรรวมา่ ขออางแตม่างนศหาสมนายทำาคใวหาเ้ รมาวเขา่้ ใขจอแกลศุะยลอนมจี้รบังดลบนั ดาลใหพ้ ระเจา้ สถติ อยกู่ บั
ในขคา้วพามเแจตา้ กในตกา่ งาทลางทศุกาเสมนื่อาซง่ึ จะนาำ ไปสกู่ ารใชช้ วี ติ รว่ มกนั อยา่ งสนั ตขิ องศาสนกิ ชนทกุ ศาสนา)

สุดยอดคู่มือครู 146 146 พระพทุ ธศาสนา ม.๒
เป็นสิ่งยดึ เหนี่ยวจติ ใจ เปน็ แนวทางในการ
ของศาสนกิ ชน ดาำ เนนิ ชีวติ

ข้อสอบเน้นสมรรถนะ 5 สุดยอดคู่มือครู

ข้อใดคอื เปา้ หมายสำาคัญของการเรียนรศู้ าสนพธิ ขี องตา่ งศาสนา

พเิ ศษ

ep 3

ข้ันปฏิบัตแิ ละสรุปความรหู้ ลงั การปฏบิ ัติ (Applying and Constructing the Knowledge)

การนำ�หลกั การท่ีสร้างข้นึ ไปปฏิบัติ ลงมอื ท�ำ ลงมือแกป้ ัญหา ทำ�ให้สมองตอ่ ยอดความรู้ทม่ี อี ยู่เดิม เกดิ ความรู้
ทซี่ บั ซอ้ นขน้ึ ยงิ่ ปฏบิ ตั เิ ปน็ ประจ�ำ จะเกดิ ความช�ำ นาญ กลายเปน็ ความเขา้ ใจทค่ี งทน ซงึ่ เรยี กวา่ องคค์ วามรู้ หรอื ปญั ญา
St
GPAS 5GSPtAeSp5s Steps Gขขั้นั้นสสังังGเเกกตaตatรhtวรehบวrรeiบวnrมรgiขวn้อมgมขูล้อมูล Pขั้นคิดวิPเคrรขoา้ันcะหคe์แsิดลsวะiสnิเรคgุปrรคoาวcะาหeม์แรsลู้ sะiสnรgุปความรู้
St
บูรณาการบูรทณักาษกะาศรตทักวษระรศษตวทรี่ ร2ษ1ท่ี 21 ข้อสอขบ้อเนส้นอสบมรเนรถ้นนสะมรรถนะ
Step 3๖. แหeนลpลขะั ังก3สน้ักรเปาุปรรฏี ปยคบิ วฏนัตาบิแหมิลเลัตรขะลงั สั้นิู้กื รอปาุปรฏกปคบิ วฏพัตาบิ มิิตัธริู้ี ก ร ร ม ข อ ง

๖. นั ก เ รี ย น ศเ าลสื อนากอื่นพ ิ ธๆี กคนรลระม ๑ข พอิธงีก รรม ๓. พธิ ศี ราทธ์ เปน็ พธิ ที า� บญุ อทุ ศิ ใหแ้ กบ่ ดิ า มารดา หรอื บรรพบรุ ษุ ผลู้ ว่ งลบั ไปแลว้ ซงึ่ จะกระทา� กนั
ศแลาว้สศนกึ าษอา่ืนค แขพน้ ๆลอิธคว้งีก วศพรคา้กึริธทษมนีกมี่า รลคแราน้นะมแคว ลทวข๑ะา้้ัานทคง ตกมี่พวอาาาิรแนธมปลีกกหะฏาคริบรมวปรัตาาริมตยมะนห กมขออาบยง
ของพิธีกรรศมา สขนั้นิกตชนอ นแกละาปรรปะรโะยกชนอ์ทบ่ีไ ด้รับ ในเด๓อื .น ๑พ๐ธิ ตศี ั้งรแาตทว่ ธนั ์แเปรมน็ ๑พคธิ �า่ที ถา� งึบวญุนั แอรทุมศิ๑ใ๕หคแ้ า่� กเบ่รียดิ กากมาราทร�าดบญุา หนีว้ร่าอื ทบ�ารบริณพฑบะรุ ษุ ผลู้ ว่ งลบั ไปแลว้ ซงึ่ จะกระทา� กนั
พิธีกรรม แตน่อวตทนาเงอกงาแรลปะสฏังิบคัตมิต บนันขทอึกงล งใน ในเดือน ๑๔.๐พตธิ ัง้ ีบแชู ตาเว่ทันพเแจรา้ มซึ่ง๑แตค่ล่า�ะวถรงึรณวันะจแะรมมกี า๑รป๕ฏิบคัตา่� ิตา่เงรกยี ันกการท�าบุญน้ีว่า ท�าบณิ ฑะ

๔.๔ศ. าพสิธนีบาูชสาิกเทขพ์ เจา้ ซ่ึงแต่ละวรรณะจะมีการปฏบิ ตั ติ า่ งกนั

๔. ศาสนาสกิ ข์ศาสนาสกิ ข์ (ซกิ ข)์ เกดิ ขนึ้ เพอื่ ท�าใหช้ าวอนิ เดยี ทน่ี บั ถอื ศาสนาฮนิ ดแู ละศาสนาอสิ ลามมคี วามสามคั คกี นั
ผทู้ ี่นับถือศาสนาสิกข์และผ่านพิธี “ปาหุล„ จะได้นามวา่ “สงิ ห„์ ตอ่ ทา้ ยช่อื เหมอื นกันทกุ คน ศาสนาสิกข์

สผอทู้ นีน่สม ใอับคี หนวถศน้ใาหอืมาบัพ๑สน้เศทถ.ธิบัน าา่ีก อืถเสาพทรอืสเนรธิทียเกิมอที มาพมทขพสกฤเา์เนั(กิจจงตซศา้าข้ซสกิเเาพ์แง่ึงัพสขกสยีลน)์ยีกลงะาเอาา่งกทผรวงอส่ีดิไคเา่วปงา� เ์ขน้ใคดคน็ นน้ึ ญัพยีพเ์ คดเวธิขธิพมั แยรีีอีภอ่ืบัลง“วีรทศคะป์สแใาน�าาห�าสลใเหคค้ขนหะัญาุ้ลวาช้ใใาส„ขนหมาิกอศวสคจ้ขงอา�า์ศะสวคคนิ ไานาญัอืสดเมาดนใโ้นสนยีดาสาเ�ายทรมกิคใอ่ื น่ี หขวญงั ์บัช้ค่าทาใวถเ่ีวนรา“อืสมสยี เกิศเกรงิสขวอ่ืาหมน์่าสง์„องั่ คนคพภตราวารันฮค่ออ้าถแนิมมทสลกดเา้าะสนัหยแูสใมิพอลชนอนือ่ะทวภศแี่เา่หหาาผคสงม่ หู้ เนดแอืญยีาลนงิ อวกะกกสิบัสนันั ลผอทแชู้านลมากุ ยวว้ มคา่ คีผนวหู้ าญมศสงิากาสมบันคั ผาคสชู้ กีกิานัยข์
ศาสนิกชนแ บแบลบะนั ปทึกร ดะังโตยวั ชอยน่า์ทง ่ีได้รับ มคี วหายมบิ เอทาห่าเาทรใยี สมป่ ากกนัใหซแ้ กง่ึ ก่กนั ลโ่าดวยไไวม้ใค่ นา� นคงึ ัมถภงึ ชรี น์สช�านั้ ควรญั รณขอะ ไงมศว่ า่ สอยนใู่ านสวรกิ รขณ์ ทะใเ่ีดรกียร็ กบั เวข่า้ ศคาสรนนั าถสสกิ ขาท์หงั้ ิพหมด
ห ยบิ ทตอนด่ี เมีาพ๑อหาง.กิธา ๒ไเกีร มช.พ ใม่น่รสพผีกรธิ ป่ิธันใ้มูอี ดีสามทไังกดฤคาใร้งัตตหบัศสกแ้เาปงัากสร็นสยก่นพกกนัาิธาเทวีชรโนุ้มีส่ดเนโปา�ยดุมคน็ ยไขญัมเพอชค่งอื่ธิขศกา�รีอานันบั งสวงึศคนา่ ถหิกานงึาสชเกชนขนผนา้ าใู้ผใชดสูน้เปขนั้กิ ศ้าฏวขรบิาร่ว์สตัคมรนติพณือาาิธมะีตโได้ดอไมงม้ยเาว่ชใก็ดหา่ ยอรช้ ง่ิ อยเาปงวใู่ เน็ นทสศ้าวกิ ารสตขรนักน์ ณกินงั่ ช้�าพะนทใรขด�าออ้ ทงกมุกศร็ กอาบัสยนั นเ่าใขงานดสา้ ศกิ้วทยขาแี่ ์สหนง่ าเดสยีกิ วขกท์ นังั้ หแมลดว้
ต่อตนเองแแบลบบะนั ทสกึ ังกาครศมกึ ษ าพบธิ กีันรรทมขึกองศลาสงนใาอนน่ื ๆ ๒. พิธีสังคัต เป็นพิธีชุมนุมของศาสนิกชน ผู้เข้าร่วมพิธีต้องเช็ดรองเท้า ตักน้�า ท�าทุกอย่างด้วย
แบบบนั ทกึ •• พศดาิธสีกงั นรตาร มวั ((อคพรธิ ยิสรี บัต่าศ์)ลีงมหาสนทิ ) ตนเอง ไมม่ ผี ใู้ ดไดร้ บั การยกเวน้ โดยเชอื่ กนั วา่ หากผใู้ ดปฏบิ ตั ติ ามไดม้ ากยงิ่ เปน็ ศาสนกิ ชนของศาสนาสกิ ข์
ท่ดี ีมากเชน่ กัน

• ทม่ี าและความหมายของพิธีกรรม

แบบบนั ทกึ การ ศกึ(พษธิ ีการพรมธิ ทกี่ใี ชร้รระลมึกขถึงอพงระศเยาซสูในนวนัากออ่ น่ืนเกๆิดเหตกุ ารณ์
ศพาิธสกี นราร ม ((คพริธิสรี •ับต ศ์)ขกาลีั้นรมตตรหองึ นาไสมก้กนาาริทงเป)ขนร)ะกอบพิธีกรรม

• ทมี่ าและความ ห(บมาทาหยลขวองจงะเพตรธิ ียมีกขรนมรปมัง ซ่ึงเป็นสัญลักษณ์แทนกาย และ
(พธิ ีกรรมทใี่ ชร้ ะล กึ เถหึงลพา้ อรงะนุ่ เสยญัซลูใกันษวณันแ์กทอ่นนพรเกะโดิลหเหติ ตใหุกศ้ าารสณนกิ์ ชนรบั ประทาน)
การตรึงไม้กางเขน • ) แนวทางการปฏบิ ัตติ นของศาสนิกชน

(- ศกึ ษาความสำาคญั ของพธิ ีกรรม

• ขนั้ ตอนการปร ะ-กเขอ้ารบ่วมพปธิระีกกอรบรพมิธีกรรมด้วยความศรัทธา
(บาทหลวงจะเตร ียม-ขปนฏมิบปัติตังาซมคึ่งเำาปสอ็นนสขัญองลพักระษเยณซู)์แทนกาย และ
เหลา้ องนุ่ สญั ลกั ษ• ณปตแ์ ร่อทะตนโนพยเชรอะนงโท์ล (ม่ีไหคี ดติว้รามใับสหขุ ศ้ คาวสามนเขกิา้ ใชจนตอ่รกบั าปรเรสะยี ทสาลนะข)องพระเยซ)ู

ต่อสังคม (สังคมสงบสขุ จากการปฏิบตั ิตนตามหลกั คาำ สอน)

• แนวทางการปฏบิ ัติตนของศาสนกิ ชน 148 พระพทุ ธศาสนา ม.๒

(-ศกึ ษาความ สาำ คัญจขาอกงพนธิ ้ักีนรรนมักเรียนตรวจสอบความ บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ตป--ปเอร่ขฏะา้ตรโบิ ่วนยตัมเชติปอนรางมะ์ท (กคม่ีไอคีาำ ดบสวพ้รอามบันิธใถหสีกขหขุูอากรค้ดรกงมตวพยีพาดร้มอง่ิะว้บเเขขยงยา้ขคน้ึใซเ้อจวรู)ตาผียมอ่ ศิดกบราพรัทรเสธล้อายี ายสดลขใะขหออ้ปงงพแรรับะบเยปบซร)ู บุงัแนกท้ไึกข
นักเรียนร่วมกันอภิปรายว่าศาสนามีความสำาคัญอย่างไรต่อการสร้างความ
• เข้าใจอันดีภายในประเทศ

ต่อสงั คม (สงั คมสงบสุขจากการปฏิบตั ิตนตามหลักคำาสอน)

จ า ก นั้ น นั ก เ รี ย น ต ร ว จ ส อ บ ค ว า ม 148 พระพทุ ธศาสนา ม.๒
ถู ก ต้ อ ง เ รี ย บ ร้ อ ย ข อ ง แ บ บ บั น ทึ ก
สุดยอดคู่มือครู หใหา้ดกียพ่งิบสขุดขยึ้นอ้อดผคู่มิดือคพรู ลา1ด4ใ8ห้ปรับปรุงแก้ไข บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21

6 นักเรียนร่วมกันอภิปรายว่าศาสนามีความสำาคัญอย่างไรต่อการสร้างความ
เข้าใจอนั ดีภายในประเทศ

พเิ ศษ

ep 4

ข้นั สอ่ื สารและนำ� เสนอ (Applying the Communication Skill)
St
การถ่ายทอดความรู้ ความคิด ความรู้สึก โดยใช้ภาษา แสดงถึงความสามารถในการส่ือสารหรือปัญญา
St Stด้านภาษา กระบวนการนี้ท�ำ ใหผ้ ้เู รยี นได้แลกเปลยี่ นความรู้ ทศั นคติซึ่งกนั และกัน ถา้ นำ�เสนอโดยใชค้ อมพวิ เตอร์
St Stหรือส่ืออิเลก็ ทรอนกิ ส์ ผเู้ รยี นก็จะได้พฒั นาทักษะดา้ นเทคโนโลยดี ว้ ย

การสื่อสารและนำ�เสนอเป็นการสร้างอารมณ์เชิงบวกได้อย่างดี เมื่อผู้อื่นช่ืนชอบผลงานของตน ชื่นชม
ความส�ำ เร็จของตน ผู้เรยี นจะเกดิ ความภาคภมู ใิ จ เกิดแรงบันดาลใจท่จี ะสรา้ งสรรคผ์ ลงานต่อๆ ไป

GPAS 5 SteGPpASs5 Steps Gatheringข้ันสังGเกตatรhขวeบั้นrรiวnสมgขัง้อเมกูล ต รวบรวมข้ันขคิด้อวิPเมคrรoูลาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้ ข้ันคิดวิPเค

ep 4 บeูรpณ4 าการทักบษูรณะศากตารทวักรษะรศตษวรทรษ่ี ท2ี่ 211 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ขนั้ สอ่ื สารและนา� เสนอ morality คำ� ศัพทส์ �ำคัญ จรรยา ศลี ธรรม
prophet (โมแรล' ลิท)ี
๑๔. นักเรียนแต่ละกลุ่มส่งตัวแทน the enlightenment ผพู้ ยากรณ์ศาสดา
(พรอฟ' ฟิท)
ขน้ั สอ่ื สารและน า� อกเาสอรกนวมิเอคารนาำาะเหส์พนุทอธผปลระกวาัตริ บพันรท้อึมก การตรัสรู้ ค�ำศพั ทส์ ำ� คญั
(ดิ เอนไล' เทนิ เมนิ ทฺ)

อธิบายถึงการนำาข้อคิดท่ีได้จาก ความรู้เพ่มิ เติม morality (โมแรล' ลทิ )ี จรรยา ศ
๑๔. นั ก เ รี ย น แ ต่ ล ะ ก กลารุ่ มศึกสษา่ งไปตเปั็นวแแนวททานงใน การ
อ อ ก ม า นำ า เ ส น อ ปผฏบิ ลตั ใิ กนชีวาติ รปรบะจำาั นวันหทนึ้ากช้นั เรียน prophet (พรอฟ' ฟิท)บารมี ๑๐ หรอื ทศบารมี คือ คณุ ธรรมหรือคณุ ความดที ี่ประพฤตปิ ฏบิ ัตมิ าอย่างยง่ิ ยวด เพือ่ บรรลุ ผพู้ ยาก
ก า ร วิ เ ค ร า ะ ห์ พุ ทepธ5ป ระวัติ พร้อขนั้ ประเมินเพ่ือเพิ่มคณุ คา่ ม การตรัส
บริการสงั คม ถึงจุดหมายอันสูงสุด คือความเป็นพระพุทธเจ้า และความเป็นมหาสาวก ได้แก่ ๑. ทาน (การให้
ข้อคิดท่ีได้จาก และจติ สาธารณะ
the enlightenment (ดิ เอนไล' เทนิ เมินท)ฺการเสียสละ) ๒. ศีล (ความประพฤติดีงามถูกต้องตามระเบียบวินัย) ๓. เนกขัมมะ (การออกบวช)
นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น จั ด นิ ท ร ร ศ
๔. ปัญญา (ความรอบรู้) ๕. วิริยะ (ความเพียร) ๖. ขันติ (ความอดทน) ๗. สัจจะ (พดู จรงิ ทา� จรงิ และ
จริงใจ) ๘. อธิษฐาน (ความตั้งใจมั่น) ๙. เมตตา (ความรักใคร่ ความปรารถนาดี) ๑๐. อุเบกขา
(ความวางใจเป็นกลาง ความเทยี่ งธรรม)

อ ธิ บ า ย ถึ ง ก า ร ๑น๕ำ.า ก า ร จดุ ประกายคโควรงางมานรเู้ พ่มิ เตมิ
การศึกษาไปเป็น แเพนื่อเวผยทแาพงร่คใวนามกรู้เากร่ีย วกับ
ปฏบิ ตั ิในชวี ติ ประจ ำาเพพุวท่ือธนั ใปหรห้นะักวนัตเริ้าใียนชนต้ันใอนนเโสรรำางียคเัรญนียตน่าเงก ิดๆ ใหน้ กั เรยี นแบง่ กลมุ่ ตามความเหมาะสม แตล่ ะกลมุ่ เลอื กศกึ ษาคน้ ควา้ พทุ ธประวตั ทิ น่ี อกเหนอื จาก
ข้อคิดแล้วนำาไปประยุกต์ใช้ในชีวิต
ในบทเรียบน าโดรยมวิเคี ๑ราะ๐ห์พหุทธรปรือะวัตทิทศ่ีศึกบษาาวร่าใมห้ขี้อคคิดือแลคะแุณบบอธยร่างรในมกาหรดร�าเอื นินคชีวุณิตอคย่าวงไารมดีท่ปี ระพฤติปฏิบัตมิ า
จเหาตกถุกนาั้นึงรทณจุก์ เุกดพลอื่ ุห่มเผชยม่วแยพากรันยค่ จวอัดานมันิรทู้ รสรศูงกสารุดจากผคลกือารคศึกวษาาคม้นคเปว้า็นโดพยนร�าเสะนพอตุทามธล�าเดจับเ้าวลาแที่เลกิดะความเป็นมหาสาวก ไ

ประจำาวัน การเสียสละ) ๒. ศีล (ความประพฤติดีงามถูกต้องตามระเบียบวินัย) ๓. เน
๔. ปกญั ิจกญรรมาบ(รู คณาวกาารมอราเอซยีบนร้)ู ๕. วิริยะ (ความเพยี ร) ๖. ขันติ (ความอดทน) ๗. สัจ
5ep ขั้นประเมนิ เพอื่ เพม่ิ คุณค่า จรใหิงน้ ใักจเรยี )นแ๘บ่งก.ล่มุอศธกึ ษิษาปฐระาวตั นศิ าส(ดคาขอวงศาามสนตาตั้งา่ งใๆจในมปร่ันะเท)ศส๙มา.ชกิ เอมาเซตยี นตา (ความรักใคร่ ความปรา
บริการสังคม
และจติ สาธารณะ (ควาเวม็บวไซาตงแ์ ในจะนเป�า ็นกลาง ความเทีย่ งธรรม)
http://www.phutthathum.com พุทธธรรม
http://www.dra.go.th กรมการศาสนา

๑๕. นักเรียนร่วมกันจัดนิทรรศการ 44 พระพุทธศาสนา ม.๒ จดุ ประกายโครงงาน
เ พ่ื อ เ ผ ย แ พ ร่ ค ว า ม รู้ เ ก่ี ย ว กั บ
พุทธประวัติในตอนสำาคัญต่าง ๆ ข้อสอบเนใ้นหสน้ มรกั รเถรนยีะ นแบง่ กลมุ่ ตามความเหมาะสม แตล่ ะกลมุ่ เลอื กศกึ ษาคน้ ควา้ พทุ ธ
เพื่อให้นักเรียนในโรงเรียนเกิด บคุ คลใดใเนปน็บผทู้ทเีม่ ร ี “ียสนัจจะโ”ด ในยตวนิเเคองร าะห์พุทธประวัติที่ศึกษาว่าให้ข้อคิดและแบบอย่างใน
ข้อคิดแล้วนำาไปประยุกต์ใช้ในชีวิต ๑ สชุ าจตินาัดกเนพื่อั้นนทไวุก้แตกไ่ ลมุ่ไมปชต่าวมยนกัด ันจ ัด นิทรรศการจากผลการศึกษาค้นคว้า โดยน�าเสน
ประจำาวัน ๒ แสดมนชเาไหยทตไยมชุก่ไ่วปายโรเรพณงือ่เร์นยีเทพนาำ แื่อคตวเบ่ผามอยกสแพะอพ่อาแดรมต่ค่วา่าวมไาทปม่ีสโรัญรงู้เญรียานไว ้

๔ ชัยชาญลอกการบา้ นเพ่ือนแต่บอกครวู า่ ทาำ ดว้ ยตนเอง
(เฉลย ๓ เพราะสัจจะ หมายถึง การพูดจรงิ ทำาจริง และจรงิ ใจ แดนไทยทำาตามท่ีให้สัญญาไว้
แดนไทยจึงเป็นคนมีสัจจะ)กจิ กรรมบูรณาการอาเซียน

สุดยอดคู่มือครู 44 ให้นักเรยี นแบ่งกลมุ่ ศึกษาประวตั ศิ าสดาของศาสนาตา่ ง ๆ ในประเทศส

เวบ็ ไซตแ์ นะน�า 7 สุดยอดคู่มือครู

พเิ ศษ

ep 5

ขัน้ ประเมินเพ่อื เพ่มิ คุณคา่ บริการสงั คมและจติ สาธารณะ (Self-Regulating)
St
G ตสง่ิาทมี่เมปาเ็นตมปรื่อรฐสะามโนยอสชงานขก์เอลพงแมิ่ผลขู้เะรนึ้ วียอิสนกี ยั ไทหดัศล้รนับอ่ ใ์หกGนลาศPอรAตเมสSวเรรป5ริมน็ ษแSนทรtสิ eง่ี ยั๒pเแชs๑หิงบ่งกวากรอคยดิ ่ากงาสรมก่ํารเะสทมำ�อในจาตกัวขสผ้ัน่ิเู้งสรทัียง่ีทเนกำ�ต aสาจtรมhะวกาeบรรrรถะiวnขตมยgุ้นขาใย้อหผม้คลูลิดไปสสร้า่สู งังสครมรไคด์้ ข้ันคิด
St
ep 4 บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

ขน้ั สอ่ื สารและนา� เสนอ บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ คำ� ศัพทส์ ำ� คญั
ep 4
St St Christiannity (ครสิ ' ชแี อน' นทิ )ี ศาสนา
๘. นั ก เ รี ย น อ อ ก ม า นำ า เ ส น อ ผ ล ก าขนั้ สอื่ สารและนา� เสนอ ร ศาสนาฮ
Christiannity Hinduism (ฮนิ 'ค�ำศพั ทส์ �ำคัญ ดูอซิ มึ ) ศาสนาอ
จศาึ กกษนาั้นพคิ ธรูชี ก่วรยรนมัก๘ขเ. รอจศนียาึั กกกงนษเนรศา้ันี ยปพคนาิ ธรรอูชี กส่วับอรยกรนนปมมักขาารเรนอียอุงำงานแศเื่ นปสารกนสับ อนป้ไผๆารขอุงลแื่ นกก า้ไๆขร ศาสนาส
(คริส' ชแี อน' นทิ )ี ศาสนาครสิ ต์

IslamHinduism

Islam
(ฮิน' ดูอซิ มึ ) (อิซ'ศาสนาฮนิ ดู เลิม)
(อซิ ' เลิม)
ศาสนาอสิ ลาม

ให้ดยี งิ่ ขน้ึ ให้ดยี ่ิงข้นึ Sikhism (ซดี 'Sคiซิ kมึ )hism ศาสนาสกิ ข์ (ซดี ' คซิ ึม)

5ep ขน้ั ประเมินเพ่อื เพ่ิมคณุ ค่า จุดประกายโครงงาน
5 บริการสังคม
ep และจติ สาธารณะ จดุ ประกายโครงงานให้นกั เรยี นแบ่งกลมุ่ เปน็ ๔ กลมุ่ เลือกศกึ ษาคน้ คว้าเก่ียวกบั พิธกี รรมใดพิธีกรรมหนงึ่ ของศาสนา

ขั้นประเมนิ เพ๙่ือ. เนพักม่ิ เรคียุณนคร่า่วมกันจัดนิทรรศการ ตา่ ง ๆ ทีไ่ ด้ศกึ ษาในหนว่ ยการเรยี นรู้นี้ แลว้ นา� มาเสนอหน้าช้นั เรยี น

St บรกิ ารสังคคมวามรู้เร่ืองศาสนพิธี พิธีกรรม กใิจหกร้นรมักบรูเรณยีากนารแอาบเซง่ ียกนล่มุ เปน็ ๔ กลมุ่ เลอื กศกึ ษาคน้ ควา้ เกีย่ วกับพิธีกรร

และจิตสาธารตาณมแะนวปฏิบัติของศาสนาต่าง ๆ ตใ่าหง้นักๆเรียนทแ่ีไบ่งดกล้ศุ่มกึตาษมคาวาใมนเหหมานะสมว่ ยแตก่ละากรลุ่มเรศึกียษนาศารสนู้นา้ีทแี่เข้ลามว้ามนีอิทา� ธมิพลาในเสภูมนิภาอค หน้าชั้นเรียน

โ ด ย ใ ห้ นั ก เ รี ย น เ ป็ น ผู้ อ อ ก แ บ บ เอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้ โดยยกตวั อยา่ งหลักฐาน เช่น โบราณสถาน หรอื ศาสนสถาน จากน้ันออกมา
นา� เสนอหน้าชัน้ เรยี น
๙. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั นนจิทัรดรศนการิ ทและรนำารเสศนอดก้วยาตรนเ อ ง
ความรู้เรื่องศาสนพิธี พิธีกรรม กิจกรรมบูรณาการอาเซยี นเว็บไซต์แนะนา�

http://www.religion.mbu.ac.th มหาวทิ ยาลยั มหามกฏุ ราชวทิ ยาลยั
http://www.culture.go.th สา� นกั งานคณะกรรมการวัฒนธรรมแหง่ ชาติ

ตามแนวปฏิบัติของศาสนาต่าง ๆ ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มตามความเหมาะสม แต่ละกลุ่มศึกษาศาสน
โ ด ย ใ ห้ นั ก เ รี ย น เ ป็ น ผู้ อ อ ก แ บ บ เอเชียตะวันออกเฉยี งใต้ โดยยกตวั อย่างหลักฐาน เช่น โบราณสถาน หร
นิทรรศการและนำาเสนอดว้ ยตนเอง นา� เสนอหน้าช้นั เรยี น

เวบ็ ไซต์แนะนา� มหาวิทยาลยั มหามกฏุ ราชวิทยา
สา� นักงานคณะกรรมการวัฒนธร
150 พระพทุ ธศาสนา ม.๒

http://www.religion.mbu.ac.th
บูรณาการทhักtษtะpศ:ต/ว/รwรษwทw่ี 21.culture.go.th

นักเรียนแบ่งกลุ่มออกเป็น ๑๐ กลุ่ม ศึกษาการนับถือศาสนาของ
๑๐ ประเทศสมาชิกอาเซียน จากน้ันร่วมกันอภิปรายว่าศาสนามีความสำาคัญ
อย่างไรต่อความร่วมมือของกลุ่มประเทศสมาชิกอาเซียน เขียนผลการศึกษา
ในรปู แบบรายงาน แลว้ ออกมานำาเสนอหนา้ ชนั้ เรียน

สุดยอดคู่มือครู 150

สุดยอดคู่มือครู 8

พิเศษ

ค�ำช้ีแจงในการใช้หนังสือเรียน

ที่ได้รับการออกแบบให้สอดคล้องกับการเรียนรู้ของสมอง

หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน พระพุทธศาสนา ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๒ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา
และวัฒนธรรม เล่มนี้ ได้จัดทำ�ขึ้นตามมาตรฐานการเรียนรู้ ตัวชี้วัด และสาระการเรียนรู้แกนกลางของหลักสูตรแกนกลาง
การศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ โดยมีเนื้อหา กิจกรรม และคำ�ถามที่เหมาะสมกับพัฒนาการของผู้เรียน
กระตุ้นกระบวนการคิดวิเคราะห์ให้กับผู้เรียน ซึ่งสอดคล้องกับการเรียนรู้ของสมอง (Brain Based Learning)

ตัวช้วี ัด ๑หนว่ ยการเรียนรทู้ ี่
เป็นเป้าหมายในการพัฒนา การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเขา้ สปู่ ระเทศเพอ่ื นบ้าน
ผู้เรียน ท่ีผู้เรียนจะได้รับและ
ปฏิบัติไดใ้ นหนว่ ยการเรียนรู้น้ี ตวั ชีว้ ัด
อธิบายการเผยแผ่พระพทุ ธศาสนาหรอื ศาสนาท่ีตนนับถือสูป่ ระเทศเพ่อื นบ้าน (ส ๑.๑ ม.๒/๑)
ผงั สาระการเรียนรู้
เป็นหัวข้อท่ีผู้เรียนจะได้เรียน ผงั สาระการเรยี นรู้
ในหน่วยการเรียนรูน้ ้ี
ประเทศเมียนมา ประเทศลาว
สาระส�ำคัญ
เปน็ ความรสู้ �ำคญั ทเ่ี ปน็ ประเทศกัมพชู า
ความเขา้ ใจท่ีคงทน
ท่ีผ้เู รยี นจะไดร้ ับ การเผยแผพ่ ระพุทธศาสนา
เขา้ สปู่ ระเทศเพื่อนบ้าน

ประเทศอินโดนเี ซยี ประเทศเวียดนาม

ประเทศสงิ คโปร์ ประเทศมาเลเซีย

สาระสำาคัญ

การทพี่ ระเจา้ อโศกมหาราชทรงสง่ คณะพระธรรมทตู ออกไปเผยแผพ่ ระพทุ ธศาสนา สง่ ผลใหพ้ ระพทุ ธศาสนา
ไปรุ่งเรืองอยู่ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ แต่เน่ืองจากสภาพการเมืองการปกครองและวิถีชีวิตท่ีแตกต่างกัน
ในแต่ละประเทศ จึงสง่ ผลให้พระพุทธศาสนามคี วามเจรญิ และมนั่ คงแตกต่างกัน

การเผยแผพ่ ระพทุ ธศาสนาเข้าส่ปู ระเทศเพือ่ นบา้ น 7

9 สุดยอดคู่มือครู

พเิ ศษ

จุดประกายความคดิ จดุ ประกายความคิด นอกจากประเทศไทยแล้ว
ยงั มปี ระเทศใด
เปน็ ค�ำถามทก่ี ระตุ้นความคิด
ใหผ้ เู้ รยี นฝกึ ใชค้ วามคดิ สรา้ งสรรค์ ในเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้อีกบ้าง
เกย่ี วกับเรอ่ื งทจ่ี ะเรียน ท่ีประชาชนสว่ นใหญ่นบั ถอื
พระพุทธศาสนา

เนอ้ื หา การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศเพือ่ นบา้ น และการนบั ถอื
พระพุทธศาสนาของประเทศเพ่อื นบ้านในปจั จุบนั
ครบตามตัวชี้วัดและตรงตาม
หลักสูตรแกนกลางการศึกษา พระพุทธศาสนาเกิดขึ้นในประเทศอินเดียและเจริญรุ่งเรืองมาเป็นเวลา ๑,๕๐๐ ปี จนมาถึง
ข้ันพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ พุทธศตวรรษที่ ๑๘ (พ.ศ. ๑๗๔๓) พระพุทธศาสนาก็สูญไปจากดินแดนส่วนใหญ่ของประเทศอินเดีย
เหมาะสมกบั ระดบั ชน้ั ของผเู้ รยี น ท่ยี ังคงเหลอื อยู่บ้างกเ็ ฉพาะในแควน้ ลาดกั หมิ าจลั ประเทศ อสั สมั เบงกอล และโอรสิ สา

แต่จากการที่พระเจ้าอโศกมหาราชทรงส่งคณะพระธรรมทูตออกไปเผยแผ่พระพุทธศาสนา
ส่งผลใหพ้ ระพทุ ธศาสนาไปรุง่ เรอื งอยู่ในภมู ิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใตแ้ ละบรเิ วณใกล้เคียง

๑. ประเทศเมียนมา

๑.๑ การเผยแผพ่ ระพทุ ธศาสนาเขา้ สปู่ ระเทศเมยี นมา

พระพุทธศาสนาที่เผยแผ่เข้าสู่ประเทศเมียนมาในระยะแรกเป็นแบบเถรวาท โดยเข้ามา
ทางเมืองสะเทมิ หรือเมอื งสธุ รรมวดี ซง่ึ เปน็ เมืองหลวงของมอญก่อน หลงั จากนัน้ จงึ คอ่ ย ๆ แผ่ขยายขึ้นไป
ทางตอนกลางและตอนเหนือของประเทศ

ใน พ.ศ. ๑๕๘๗ พระเจ้าอนุรุทธมหาราช (อโนรธามังช่อ) ทรงรวบรวมดินแดนพม่า
ให้เป็นแผ่นดินเดียวกันสา� เร็จ และได้สถาปนาเมืองพุกามเป็นราชธานี ในช่วงนี้เองพระพุทธศาสนานิกาย
มหายานไดแ้ ผข่ ยายจากแควน้ เบงกอลของอนิ เดยี เขา้ สเู่ มอื งพกุ าม แตพ่ ระเจา้ อนรุ ทุ ธมหาราชไมท่ รงศรทั ธา
นกิ ายมหายาน กลบั ทรงเลอ่ื มใสนกิ ายเถรวาท ครน้ั เมอ่ื พระองคท์ รงทราบวา่ พระพทุ ธศาสนาในอาณาจกั ร
ของมอญมีความเจริญรุ่งเรืองมาก จึงทรงส่งพระราชสาสน์ไปถึงพระเจ้ามนูหะผู้ครองเมืองสุธรรมวดี

8 พระพุทธศาสนา ม.๒

สุดยอดคู่มือครู 10

พเิ ศษ

ฌานท ่ี ๒ ทตุ ยิ ฌาน ได้แก่ ปตี ิ สุข เอกคั คตา ความรเู้ พมิ่ เติม
ฌานท่ ี ๓ ตติยฌาน ได้แก ่ สขุ เอกคั คตา
ฌานท่ ี ๔ จตุตถฌาน ได้แก ่ อเุ บกขา เอกคั คตา เป็นหัวขอ้ ความรทู้ ี่เพิม่ เตมิ จากเนื้อหา
ญาณ หมายถึง ความรู้ ปรชี าหย่ังรู้ ญาณมหี ลายหมวด ดงั น้ี เพ่ือใหผ้ เู้ รียนไดร้ บั ความรู้
หมวดท่ ี ๑ ได้แก ่ ท่ีนอกเหนือจากบทเรยี นเพม่ิ ข้ึน
๑. อตตี ังสญาณ ญาณในสว่ นอดีต
๒. ปจั จปุ ปนั นงั สญาณ ญาณในสว่ นปจั จบุ นั
๓. อนาคตังสญาณ ญาณในส่วนอนาคต
หมวดที่ ๒ ได้แก่
๑. สจั จญาณ ญาณรอู้ รยิ สัจแต่ละอยา่ ง
๒. กิจจญาณ ญาณรูก้ จิ ในอริยสจั
๓. กตญาณ ญาณรกู้ จิ อนั ได้ท�าแล้วในอริยสัจ
หมวดท ่ี ๓ ไดแ้ ก่
๑. ปพุ เพนวิ าสานุสสติญาณ ความร้ทู ีร่ ะลกึ ชาตไิ ด้
๒. จุตปู ปาตญาณ ความรูก้ ารตายและการเกดิ ของสตั วท์ งั้ หลาย
๓. อาสวกั ขยญาณ ความรทู้ ท่ี �าใหอ้ าสวะกเิ ลสหมดไป
ผทู้ ป่ี ฏบิ ตั สิ มาธจิ นไดฌ้ านแลว้ จะท�าใหห้ ลดุ พน้ จากกเิ ลสไดช้ วั่ คราว หากปฏบิ ตั จิ นไดญ้ าณ จะทา� ให้
หลดุ พน้ จากกเิ ลสไดอ้ ยา่ งถาวร เฉกเชน่ เดยี วกบั พระพทุ ธเจา้ ทท่ี รงบรรลญุ าณดงั กลา่ วแลว้ จงึ ตรสั รอู้ นตุ ร-
สมั มาสัมโพธญิ าณเปน็ พระอรหนั ตสมั มาสัมพุทธเจา้

ความรู้เพมิ่ เติม

การช�าระ จารกึ และตพี ิมพพ์ ระไตรปิฎกในประเทศไทย เกิดขน้ึ ๕ สมยั ดังน้ี
สมยั ที่ ๑ ชา� ระและจารในใบลาน กระท�าท่ ี เมืองเชยี งใหม่ สมยั พระเจ้าติโลกราช แห่งราชอาณาจักร
ลา้ นนา ประมาณ พ.ศ. ๒๐๒๐
สมัยท ี่ ๒ ช�าระและจารในใบลาน กระทา� ที ่ กรงุ เทพฯ สมยั รชั กาลท่ี ๑ พ.ศ. ๒๓๓๑
สมัยท ่ี ๓ ช�าระและพมิ พ์เปน็ เลม่ กระท�าท ่ี กรุงเทพฯ สมยั รัชกาลที ่ ๕ พ.ศ. ๒๔๓๑-๒๔๓๖
สมยั ที่ ๔ ช�าระและพมิ พเ์ ปน็ เล่ม กระทา� ท ี่ กรงุ เทพฯ สมยั รชั กาลท่ี ๗ พ.ศ. ๒๔๖๘-๒๔๗๓
สมัยที่ ๕ พมิ พ์ลงในแผ่นซดี ี (CD-Copy Disc) ในสมยั รัชกาลที่ ๙

พระไตรปิฎก 67

11 สุดยอดคู่มือครู

พิเศษ

ผังสรุปสาระส�าคญั

ความสาำ คัญของพระพุทธศาสนากับการพัฒนาชุมชน
พระพุทธศาสนาเขา้ มามบี ทบาทตอ่ สังคม คอื การเปน็ ทีพ่ งึ่ ทางใจ และน�าหลักค�าสอนมาใช้ใน

การพฒั นาชุมชน หลกั ธรรมที่ใช้ในการพฒั นาสงั คม คอื
๑. นาถกรณกรรม ๑๐ คอื คณุ ธรรมทที่ �าใหต้ นเปน็ ทพี่ ง่ึ แหง่ ตน ซงึ่ เปน็ พน้ื ฐานความแขง็ แรง
ของชมุ ชน
๒ อปรหิ านิยธรรม ๗ คือ ข้อปฏบิ ัติที่น�าความสขุ ความเจรญิ มาสู่ชุมชน ดว้ ยการมสี ว่ นรว่ ม
รบั ผิดชอบ สามคั คี ยอมรบั นบั ถือ และการให้ความคุ้มครอง

ความสาำ คัญของ
พระพุทธศาสนา
กับการพฒั นาชมุ ชน
และการจดั ระเบียบสงั คม

ความสาำ คัญของพระพุทธศาสนากับการจัดระเบยี บสงั คม

การจัดระเบียบสังคมให้มีความเป็นระเบียบเรียบร้อย และสามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างสันติ
คนในสงั คมตอ้ งจดั ระเบยี บความคดิ และการกระท�าของตนเองกอ่ น โดยการปฏบิ ตั ติ ามเบญจศลี
หรอื ศลี ๕ และเบญจธรรม หรือธรรม ๕ เพื่อให้สงั คมอยรู่ ว่ มกนั ไดอ้ ย่างสนั ติและมีความสขุ

ค�ำศพั ท์ส�ำคัญ effort คำ� ศัพท์สำ� คญั ความเพียร
generous (เอฟ' เฟริ ์ท) ใจกวา้ งไมเ่ หน็ แก่ตวั
เปน็ หวั ข้อค�ำศัพทภ์ าษาอังกฤษ responsibility ความรบั ผดิ ชอบ
ทเ่ี กีย่ วกับเร่อื งที่เรยี น โดยมคี �ำศัพท์ (เจน' เนอะเริส)
ค�ำอา่ น และความหมาย
(รสิ พอนซะบิล' ละที)

จดุ ประกายโครงงาน

ให้นักเรียนร่วมกันจัดท�าโครงการพระพุทธศาสนากับการพัฒนาชุมชน โดยให้นักเรียนช่วยกัน
วางแผนการพัฒนาชุมชนให้สอดคล้องกับหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา เสนอต่อครูและลงมือ
ปฏิบัติงานจริง จากนั้นจัดท�ารูปเล่มโครงงาน เพื่อใช้เผยแพร่ความรู้ โดยสรุปผลการด�าเนินงาน และ
อธิบายความเช่อื มโยงของพระพุทธศาสนากับการพฒั นาชุมชน

ความสำาคญั ของพระพุทธศาสนากบั การพัฒนาชมุ ชน และการจัดระเบยี บสังคม 35

สุดยอดคู่มือครู 12

พเิ ศษ

ผงั สรปุ สาระส�าคัญ ผงั สรปุ สาระส�ำคัญ

การผจญมาร เป็นการสรปุ ความคดิ รวบยอด
การผจญมารคือเหตกุ ารณก์ อ่ นการตรสั รู้ เมอ่ื พญามารปรนิมมติ วสวตั ดี ยกทพั มารมาขดั ขวาง ของเน้อื หาในแต่ละหวั ข้อของ
หนว่ ยการเรียนรู้
การบา� เพญ็ เพยี รของพระสทิ ธตั ถะ โดยกลา่ วอา้ งวา่ บลั ลงั กท์ ปี่ ระทบั เปน็ ของตน พระสทิ ธตั ถะจงึ ทรง
เหยยี ดนวิ้ ชลี้ งทแ่ี ผน่ ดนิ พระแมธ่ รณจี งึ มาเปน็ พยานโดยการบบี มวยผม ใหน้ า้� อนั เกดิ จากการใหท้ าน
ของพระสทิ ธตั ถะไหลออกมาทว่ มพญามารและทพั มารจนตอ้ งลา่ ถอยออกไป เหตกุ ารณน์ เ้ี ปรยี บมาร
คอื สิง่ ที่ขดั ขวางบคุ คลจากคุณความดี การยดึ ติดในมารเกดิ ขึ้นในจติ ใจของคนทกุ คน การผจญมาร
และชนะมารของพระพทุ ธเจา้ เป็นการแสดงให้เห็นว่า มนษุ ยส์ ามารถเอาชนะกเิ ลสทีเ่ กดิ ในใจตนได้

การตรสั รู้
พระพทุ ธเจา้ ทรงบา� เพ็ญเพยี รจนบรรลญุ าณท้งั ๓ คือ ความหยั่งรู้ในชาติภพก่อน ๆ
ทรงรู้การจุติและการเกิดของสรรพสัตว์ และตรัสรู้อริยสัจ ๔ เหตุการณ์น้ีคือการที่
พระพทุ ธเจา้ ทรงค้นพบความจริงตามธรรมชาติ แล้วน�ามาชี้แจง สจั ธรรมทพ่ี ระพทุ ธเจา้
ทรงคน้ พบคือ อริยสัจ ๔ หรือความจรงิ อันประเสรฐิ ๔ ประการ ซงึ่ เป็นหลกั ธรรมท่สี อน
ให้รู้จักความทกุ ข์ รู้จักสาเหตขุ องทกุ ข์ รูถ้ งึ ความดับทุกข์ และหนทางในการดับทกุ ข์

สรปุ และวิเคราะห์
พุทธประวตั ิ

การส่งั สอน
พระองค์เจ้าทรงพิจารณาถึงการเผยแผ่พระพุทธศาสนาแก่บุคคลต่าง ๆ โดยทรงมี

หลกั การสอน คอื
๑. ทรงค�านงึ ถึงความแตกต่างระหว่างบคุ คล โดยเปรียบเทยี บบคุ คลกับบัว ๔ เหล่า
๒. สอนโดยค�านงึ ถงึ เนอื้ หาทส่ี อน คือ การเลอื กเนอ้ื หาใหเ้ หมาะสมกับบคุ คล
๓. สอนโดยค�านึงถึงลักษณะการสอน คือ ปรับวิธีการในการสอนให้สอดคล้องกับ
กลุม่ บุคคล สถานการณ์ สถานท่ี

สรุปและวิเคราะหพ์ ุทธประวตั ิ 43

13 สุดยอดคู่มือครู

พเิ ศษ

ความรูเ้ พิ่มเตมิ

การเจริญพระพทุ ธมนต์ คือ พิธีกรรมของพระสงฆ์ทท่ี �าในงานมงคลต่าง ๆ
การสวดพระพทุ ธมนต์ คอื พิธกี รรมของพระสงฆ์ทท่ี า� ในงานอวมงคล

make merit คำ� ศัพทส์ �ำคัญ ทา� บุญกศุ ล
manner (เมค เมอ' รทิ ) มรรยาท

(แมน' เนอะ)

จุดประกายโครงงาน

ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มออกเป็น ๔ กลุ่ม คือ การต้อนรับ มรรยาทของผู้เป็นแขก การปฏิบัติตน
ต่อพระสงฆ์หรือตัวแทนทางศาสนา และการแต่งกาย แต่ละกลุ่มศึกษาค้นคว้าในหัวข้อท่ีตนเองได้รับ
โดยพิจารณากลุ่มวัฒนธรรมต่าง ๆ ทั่วโลก และการนับถือศาสนา จากน้ันร่วมกันจัดป้ายนิเทศ
เพ่ือเผยแพร่ความรู้

กิจกรรมบูรณาการอาเซยี น
ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มตามความเหมาะสม แต่ละกลุ่มศึกษามรรยาทของศาสนิกชนในงานมงคล
และอวมงคล ของกลมุ่ สงั คมวัฒนธรรมตา่ ง ๆ ในภมู ภิ าคเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้ เชน่ ผูป้ ระกอบพิธี
ทางศาสนา การแต่งกาย จากนั้นออกมาน�าเสนอผลการศึกษาค้นคว้าหน้าชั้นเรียน เพื่อแลกเปล่ียน
เรียนรู้วฒั นธรรมในภูมิภาคเอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใต้

เวบ็ ไซตแ์ นะน�ำ เวบ็ ไซตแ์ นะน�า มหาวทิ ยาลยั มหาจฬุ าลงกรณราชวทิ ยาลยั
กระทรวงวฒั นธรรม
เปน็ หัวข้อทใ่ี ห้ผเู้ รยี นสามารถคน้ หา http://www.mcu.ac.th วัดทพิ ยวนาราม หนองหาร
ข้อมลู เพ่ิมเติมในเรอ่ื งทเี่ รยี น http://www.m-culture.go.th
จากเวบ็ ไซตท์ เี่ กยี่ วขอ้ ง http://www.watthipwanaram-nonghan.com

มรรยาทของพุทธศาสนิกชนที่ดี 119

สุดยอดคู่มือครู 14

พิเศษ

จดุ ประกายโครงงาน จุดประกายโครงงาน
น�ำเสนอแนวทางการจดั ท�ำโครงงาน ให้นักเรยี นแบ่งกลุม่ ออกเป็น ๔ กลุม่ ศกึ ษาเกยี่ วกบั วัฒนธรรมด้านภาษา วัฒนธรรมในงานศลิ ปะ
ท่นี ่าสนใจ สามารถพฒั นาผูเ้ รยี น ประเพณี และจติ ใจ โดยวเิ คราะหแ์ ละยกตวั อยา่ งวฒั นธรรมทง้ั ๔ กลมุ่ วา่ มพี ระพทุ ธศาสนาเปน็ รากฐาน
ให้มีสมรรถนะส�ำคัญและ ของวัฒนธรรมอยา่ งไร แลว้ จัดป้ายนเิ ทศเผยแพร่ความรู้
คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์
สอดคล้องกบั ตัวช้วี ัดในกลุ่มสาระ กิจกรรมบูรณาการอาเซยี น
การเรยี นรู้ และบรู ณาการกบั
กลมุ่ สาระการเรียนรอู้ ื่น ให้นักเรียนศึกษาวัฒนธรรมของประเทศสมาชิกอาเซียน ท่ีมีรากฐานจากการนับถือศาสนา
รวมท้งั สง่ เสริมความเป็นไทยและ จากนั้นออกมาน�าเสนอ และแลกเปล่ยี นความรู้กับเพือ่ นรว่ มชน้ั เรยี น
หลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง
กจิ กรรมการเรยี นรู้
กจิ กรรมบรู ณาการอาเซยี น ๑. ให้นักเรียนช่วยกันรวบรวมภาพ ที่แสดงให้เห็นถึงอิทธิพลของพระพุทธศาสนาท่ีมีต่อสังคมไทย
น�ำเสนอกจิ กรรมเพ่ือให้ผเู้ รยี น
สืบค้นเร่ืองราวท่นี า่ สนใจของประเทศ ในฐานะเป็นรากฐานของวัฒนธรรม เอกลักษณ์และมรดกของชาติ แล้วน�ามาอภิปรายร่วมกันว่า
ในกลมุ่ อาเซยี น แลว้ น�ำมาวเิ คราะหอ์ ภปิ ราย ภาพดังกลา่ วแสดงใหเ้ ห็นถงึ วฒั นธรรมด้านใด และมสี ่วนเก่ียวขอ้ งอย่างไรกับพระพุทธศาสนา
ขยายประสบการณ์การเรยี นรู้ ๒. ให้นักเรียนวิเคราะห์ความส�าคัญของพระพุทธศาสนาในฐานะที่เป็นรากฐานของวัฒนธรรมไทยและ
สรุปลงในแผนภาพความคดิ ดงั ตวั อยา่ ง

ความสา� คญั
ของพระพทุ ธศาสนา

ค�าถามพฒั นากระบวนการคิด

๑. วฒั นธรรมคอื อะไร จงอธบิ ายและยกตัวอยา่ งประกอบ
๒. เมอ่ื พระพทุ ธศาสนาเปน็ บอ่ เกดิ ของวฒั นธรรมไทย จงอธบิ ายวา่ มวี ฒั นธรรมใดบา้ งทมี่ าจากความเชอ่ื

ทางพระพุทธศาสนา
๓. พระพุทธศาสนาหลอ่ หลอมจิตใจคนไทยให้มีลักษณะอย่างไร
๔. ภาษาบาลี-สันสกฤต เข้ามาแพร่หลายในประเทศไทยไดอ้ ย่างไร
๕. เหตุใดจึงกล่าวว่า พระพุทธศาสนามีความส�าคัญต่อสังคมไทยในฐานะเป็นรากฐานของวัฒนธรรม

เอกลักษณ์และมรดกของชาติ

30 พระพุทธศาสนา ม.๒

15 สุดยอดคู่มือครู

พิเศษ

กิจกรรมการเรียนรู้ กจิ กรรมกำรเรียนรู้

เป็นกิจกรรมทีใ่ หผ้ ้เู รยี นได้ฝกึ ปฏิบัติและ ๑. ให้นักเรียนแบ่งเป็น ๔ กลุ่ม แสดงบทบาทสมมุติตามประวัติของพุทธสาวกและพุทธสาวิกา
พัฒนาทักษะทางด้านการคิดและความรู้ แลว้ ช่วยกนั อภิปรายถงึ คณุ ธรรมท่ีควรยดึ ถอื เปน็ แบบอยา่ งของบุคคลดงั กล่าว
ประจ�ำหน่วยการเรียนรู้ ๒. ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับชาดกที่ได้ศึกษาในหน่วยการเรียนรู้น้ีว่าให้ข้อคิดและ
คติเตือนใจอย่างไร
๓. ใหน้ กั เรยี นแสดงความรสู้ กึ ทมี่ ีต่อศาสนิกชนตัวอย่างทีไ่ ด้ศึกษาในหน่วยการเรียนรนู้ ี้ วา่ นกั เรยี นรสู้ ึก
อยา่ งไรต่อการด�ารงตนของบคุ คลดังกลา่ ว
๔. ให้นักเรียนยกตัวอย่างข้อคิดที่ได้จากการศึกษาประวัติสาวก ชาดก และศาสนิกชนตัวอย่าง
มา ๑ ตัวอยา่ ง และวิเคราะหแ์ นวทางการนา� ไปปฏบิ ตั ิ และผลท่เี กิดขน้ึ ลงในแผนภาพความคิด

ขอ้ คิดที่ได้ แนวทางการนำาไปปฏบิ ตั ิ ผลท่เี กดิ ขน้ึ

คำ� ถามพัฒนากระบวนการคดิ คำ� ถำมพฒั นำกระบวนกำรคดิ

เป็นค�ำถามทา้ ยหนว่ ยการเรียนรู้ ๑. นักเรียนคิดว่าพุทธสาวก และพุทธสาวิกามีความส�าคัญอย่างไร และเราควรยึดถือเป็นแบบอย่าง
ให้ผู้เรียนไดฝ้ กึ คิดวิเคราะห์ ได้อยา่ งไร
๒. นักเรียนไดข้ ้อคิดอยา่ งไรจากการศกึ ษาชาดกในหน่วยการเรียนรู้นี้
๓. นักเรียนจะด�ารงตนตามแบบอย่างของพระมหาธรรมราชาลิไทย และสมเด็จพระมหาสมณเจ้า
กรมพระยาวชริ ญาณวโรรสไดอ้ ยา่ งไรบา้ ง
๔. “เห็นกงจักรเป็นดอกบัว„ มีความหมายว่าอย่างไร และนักเรียนคิดว่าการเห็นกงจักรเป็นดอกบัว
ทา� ให้มผี ลเป็นเช่นใด
๕. นักเรยี นคดิ ว่า คุณธรรมของพระราชา มผี ลตอ่ การปกครองบา้ นเมืองอย่างไร จงอธิบายมาพอเขา้ ใจ

พทุ ธสาวก พทุ ธสาวิกา ชาดก และพทุ ธศาสนกิ ชนตัวอยา่ ง 61

สุดยอดคู่มือครู 16

หนังสอื เรยี น

รายวิชาพ้นื ฐาน

พระพุทธศาสนา

ชั้นมธั ยมศกึ ษาปีท่ี ๒

กลมุ่ สาระการเรียนรสู้ ังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม
ตามหลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาข้นั พ้นื ฐาน
พุทธศกั ราช ๒๕๕๑

ผู้เรยี บเรยี ง บรรณาธกิ าร
พระมหามนัส กิตตฺ ิสาโร รองศาสตราจารย์ศรชัย ท้าวมิตร
ผู้ตรวจ
รองศาสตราจารยว์ ารินทร์ มาศกุล
ผชู้ ว่ ยศาสตราจารย์บรรเทงิ พาพิจิตร
ผ้ชู ่วยศาสตราจารยแ์ หวนทอง บุญคำา

สถาบันพฒั นาคุณภาพวชิ าการ (พว.)
๑๒๕๖/๙ ถนนนครไชยศรี แขวงถนนนครไชยศรี เขตดุสติ กรงุ เทพฯ ๑๐๓๐๐
โทร. ๐-๒๒๔๓-๘๐๐๐ (อัตโนมตั ิ ๑๕ ส�ย), ๐-๒๒๔๑-๘๙๙๙
แฟกซ์ : ทกุ หม�ยเลข, แฟกซ์อตั โนมัติ : ๐-๒๒๔๑-๔๑๓๑, ๐-๒๒๔๓-๗๖๖๖
สงวนลขิ สทิ ธ์ิ
สำ�นักพิมพ์ บรษิ ัทพัฒน�คุณภ�พวิช�ก�ร (พว.) จ�ำ กัด
พ.ศ. ๒๕๖๔
website :

www.iadth.com

ค�ำนำ�

หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน พระพุทธศาสนา ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๒ กลุ่มสาระการเรียนรู ้
สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ของสถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) เล่มนี้ เป็นหนังสือเรียน
ที่สอดแทรกการบูรณาการ และเน้นการสร้างความรู้กับค่านิยมตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
ตรงตามหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาข้นั พื้นฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑
หนว่ ยการเรยี นร้แู ต่ละหนว่ ยประกอบดว้ ย

• ตวั ชี้วัด ของเนอื้ หาในหน่วยการเรยี นรนู้ น้ั ๆ
• ผงั สาระการเรยี นร ู้ สรุปเน้อื หาสาระของทั้งหน่วย
• สาระสา� คญั เพ่อื ง่ายต่อความเขา้ ใจของผเู้ รยี น
• จดุ ประกายความคดิ กระตุ้นความคิดของผเู้ รยี นกอ่ นเข้าส่บู ทเรียน
• เนอ้ื หา ถูกต้องตามหลักวชิ าการ เนน้ การใชภ้ าษาที่ถกู ต้องและครบถ้วนตามขอบขา่ ยองค์ความรู้
ของกลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ว่าด้วยการอยู่ร่วมกันในสังคมท่ีมีความ
เช่ือมสัมพันธ์กัน และมีความแตกต่างกันอย่างหลากหลาย เพื่อช่วยให้สามารถปรับตนเองกับบริบท
สภาพแวดล้อม เป็นพลเมืองดี มีความรับผิดชอบ มีความรู้ ทักษะ คุณธรรม และค่านิยมที่เหมาะสม
โดยไดก้ า� หนดไวใ้ นสาระศาสนา ศลี ธรรม จรยิ ธรรม เรอื่ งแนวคดิ พนื้ ฐานเกยี่ วกบั ศาสนา ศลี ธรรม จรยิ ธรรม
หลักธรรมของพระพุทธศาสนาหรือศาสนาท่ีตนนับถือ การน�าหลักธรรมค�าสอนไปปฏิบัติในการพัฒนา
ตนเอง และการอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข เป็นผู้กระท�าความดี มีค่านิยมท่ีดีงาม พัฒนาตนเองอยู่เสมอ
รวมท้งั บา� เพญ็ ประโยชนต์ ่อสังคมและสว่ นรวม
• ผังสรุปสาระส�าคญั ผังความคิด สรุปเนอื้ หาสาระส�าคญั ของทัง้ หนว่ ย
• จดุ ประกายโครงงาน ใหผ้ ู้เรียนฝึกกระบวนการคิดทน่ี �าไปส่กู ารสร้างองคค์ วามรูด้ ้วยตนเอง
• กิจกรรมบูรณาการอาเซียน มุ่งเน้นให้ผู้เรียนมีความรู้ความเข้าใจเก่ียวกับประเทศสมาชิก
อาเซียน
• กิจกรรมการเรียนรู้และค�าถามพัฒนากระบวนการคิด เน้นให้ผู้เรียนพัฒนาพฤติกรรมด้าน
ความร ู้ เจตคติ คุณธรรม จรยิ ธรรม คา่ นยิ มท่ดี ีงาม โดยมุ่งให้ผู้เรยี นเกิดสมรรถนะส�าคญั และมุ่งพฒั นา
ผเู้ รยี นให้มีคุณลักษณะอนั พึงประสงค์
• เวบ็ ไซต์แนะน�า ส่งเสรมิ การใชอ้ นิ เทอรเ์ น็ตเพื่อการเรียนรู้
สถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) หวังว่าหนังสือเรียนเล่มนี้ จะช่วยให้ผู้เรียนสามารถพัฒนา
กระบวนการเรียนรู้และกระบวนการคิดได้ สมดังเจตนารมณ์ของการปฏิรูปการศึกษาอย่างครบถ้วน
ทุกประการ
สถาบันพัฒนาคณุ ภาพวชิ าการ (พว.)

สำรบญั

หน้า

หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ ๑ การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเขา้ สปู่ ระเทศเพ่ือนบา้ น ๗

• การเผยแผ่พระพทุ ธศาสนาเขา้ สปู่ ระเทศเพอื่ นบา้ น และการนับถือพระพทุ ธศาสนา ๘

ของประเทศเพ่ือนบ้านในปจั จุบัน ๑๙
๒๐
หน่วยการเรียนรทู้ ่ ี ๒ ความสา� คญั ของพระพทุ ธศาสนาท่ีชว่ ยเสรมิ สร้าง
๒๕
ความเขา้ ใจอนั ดกี บั ประเทศเพ่ือนบ้าน ๒๖
๒๗
• หลกั ธรรมของพระพุทธศาสนาทชี่ ่วยเสรมิ สร้างความเข้าใจอนั ดกี บั ประเทศเพอ่ื นบา้ น ๒๗
๒๗
หน่วยการเรยี นรูท้ ี ่ ๓ ความสา� คัญของพระพุทธศาสนาตอ่ สังคมไทยในฐานะเปน็ รากฐานของ
๓๑
วฒั นธรรม เอกลักษณ์และมรดกของชาติ ๓๒
๓๔
• ภาษา ๓๗
๓๘
• ศลิ ปะ ๔๐
๔๐
• ประเพณ ี ๔๖
๔๗
• จติ ใจ ๕๓
๕๔
หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ ๔ ความส�าคัญของพระพุทธศาสนากบั การพัฒนาชุมชน ๕๖

และการจดั ระเบียบสงั คม

• ความสา� คญั ของพระพุทธศาสนากบั การพัฒนาชมุ ชน

• ความส�าคัญของพระพุทธศาสนากับการจดั ระเบียบสงั คม

หนว่ ยการเรียนรู้ที่ ๕ สรุปและวิเคราะห์พทุ ธประวัต ิ

• การผจญมาร

• การตรัสร ู้

• การสั่งสอน

หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี ๖ พทุ ธสาวก พทุ ธสาวกิ า ชาดก และพุทธศาสนกิ ชนตวั อย่าง

• พุทธสาวก

• พทุ ธสาวกิ า

• ชาดก

• พุทธศาสนิกชนตัวอย่าง

หนา้

หน่วยการเรียนรทู้ ่ี ๗ พระไตรปิฎก ๖๒

• ความหมายของพระไตรปิฎก ๖๓

• โครงสรา้ งและสาระโดยสังเขปของพระไตรปิฎก ๖๔

• เร่อื งน่าร้จู ากพระไตรปฎิ ก : จูฬกัมมวิภงั คสูตร ๖๖

• คา� ศัพท์ทางพระพุทธศาสนาท่ีควรทราบ ๖๖

หน่วยการเรยี นร้ทู ่ ี ๘ ธรรมคุณและขอ้ ธรรมสา� คัญในกรอบอริยสัจ ๔ ๗๐

• พระรัตนตรัย ๗๑

• อรยิ สัจ ๔ ๗๒

• พทุ ธศาสนสุภาษติ ๘๐

หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ ๙ การพฒั นาจติ เพอ่ื การเรยี นรู้และดา� เนินชีวติ ดว้ ยวิธคี ิด

แบบโยนโิ สมนสกิ าร ๘๕

• โยนิโสมนสกิ าร ๘๗

หน่วยการเรยี นรูท้ ่ี ๑๐ การสวดมนตแ์ ปล แผเ่ มตตา บริหารจติ และเจริญปัญญา ๙๑

• การสวดมนต์แปล แผเ่ มตตา ๙๒

• การบรหิ ารจิตและเจริญปัญญาตามหลกั สติปฏั ฐานเนน้ อานาปานสติ ๙๔

• ประโยชน์ของการบรหิ ารจิตและเจริญปัญญา และการน�าวธิ ีการบริหารจิต

และเจริญปัญญาไปใชใ้ นชวี ติ ประจ�าวนั ๙๕

หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี ๑๑ การปฏิบตั ติ นตามหลักธรรมทางพระพทุ ธศาสนาเพอ่ื การด�ารงตน

อยา่ งเหมาะสมในกระแสความเปลย่ี นแปลงของโลกและ

การอยู่รว่ มกันอยา่ งสนั ติสขุ ๙๙

• หลกั ธรรมทางพระพุทธศาสนาเพ่อื การด�ารงตนอยา่ งเหมาะสมในกระแส

ความเปล่ียนแปลงของโลก ๑๐๐

• หลกั ธรรมทางพระพทุ ธศาสนาเพ่ือการอย่รู ว่ มกนั อยา่ งสันติสขุ ๑๐๒

หนว่ ยการเรียนร้ทู ่ ี ๑๒ การเป็นลกู ทดี่ ตี ามหลกั ทศิ เบอื้ งตน้ ในทิศ ๖ ๑๐๖

• ความหมายของทศิ ๖ ๑๐๗

• การปฏิบัตติ นเป็นลูกท่ีดีตามหลักทิศเบื้องต้นในทิศ ๖ ๑๐๘

หน้า

หน่วยการเรยี นรู้ท่ี ๑๓ มรรยาทของพทุ ธศาสนิกชนที่ด ี ๑๑๓
๑๑๔
• การตอ้ นรบั (ปฏิสนั ถาร) ๑๑๕
๑๑๕
• มรรยาทของผเู้ ป็นแขก ๑๑๗
๑๒๑
• การปฏิบตั ติ นต่อพระภกิ ษุ ๑๒๒
๑๒๓
• การแต่งกาย ๑๓๔
๑๓๕
หน่วยการเรียนรูท้ ี ่ ๑๔ คุณคา่ ของศาสนพิธแี ละการปฏิบตั ติ นไดอ้ ย่างถกู ตอ้ ง ๑๓๘
๑๔๓
• ความหมายและคุณคา่ ของศาสนพิธี ๑๔๔
๑๔๖
• การปฏิบัติตนถกู ต้องตามศาสนพิธีทส่ี �าคญั ในพระพทุ ธศาสนา ๑๔๗
๑๔๘
หนว่ ยการเรียนรู้ท ่ี ๑๕ วันส�าคญั ทางพระพทุ ธศาสนาและการปฏิบตั ิตนได้ถกู ตอ้ ง ๑๕๒

• หลักธรรมเบอื้ งต้นทเ่ี ก่ยี วเนอ่ื งในวนั สา� คญั ทางพระพทุ ธศาสนา

• ระเบยี บพิธแี ละการปฏบิ ตั ิตนในวนั สา� คัญทางพระพุทธศาสนา

หน่วยการเรียนรู้ท ่ี ๑๖ ศาสนพิธี พิธีกรรม ตามแนวปฏิบัติของศาสนาอื่น ๆ

• ศาสนาอสิ ลาม

• ศาสนาครสิ ต ์

• ศาสนาพราหมณ-์ ฮินดู

• ศาสนาสิกข ์

บรรณานกุ รม

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

เป้าหมายการเรียนรู้

๑หน่วยการเรียนรูท้ ี่ มาตรฐานการเรียนรู้
การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเขา้ สู่ประเทศเพอ่ื นบ้าน มาตรฐาน ส ๑.๑
รู้และเข้าใจประวัติ ความสำ�คัญ ศาสดา
ตวั ชว้ี ดั หลกั ธรรมของพระพทุ ธศาสนาหรอื ศาสนา
อธิบายการเผยแผพ่ ระพทุ ธศาสนาหรอื ศาสนาทต่ี นนับถือสู่ประเทศเพอ่ื นบา้ น (ส ๑.๑ ม.๒/๑) ท่ีตนนับถือและศาสนาอื่น มีศรัทธาท่ี
ผงั สาระการเรียนรู้ ถกู ต้อง ยึดมั่น และปฏิบตั ิตามหลักธรรม
เพอื่ อยูร่ ว่ มกนั อยา่ งสนั ติสขุ

สมรรถนะส�ำ คัญของผู้เรยี น
๑. ความสามารถในการสอ่ื สาร
๒. ความสามารถในการคิด
๓. ความสามารถในการใชท้ กั ษะชีวิต

ประเทศเมียนมา ประเทศลาว คุณลักษณะอนั พึงประสงค์
รักชาติ ศาสน์ กษัตริย์
ประเทศกัมพูชา ตวั ชว้ี ัดที่ ๑.๓ ศรัทธา ยึดมน่ั
และปฏิบัติตนตามหลักของศาสนา
การเผยแผ่พระพทุ ธศาสนา
เขา้ สู่ประเทศเพ่ือนบา้ น ใฝเ่ รียนรู้
ตัวชี้วัดท่ี ๔.๑ ตง้ั ใจ เพียรพยายาม
ประเทศอินโดนเี ซยี ประเทศเวียดนาม ในการเรยี นและเขา้ รว่ มกจิ กรรมการเรยี นรู้

ประเทศสงิ คโปร์ ประเทศมาเลเซีย ม่งุ มั่นในการทำ�งาน
ตวั ช้ีวัดที่ ๖.๑ ตัง้ ใจและรับผดิ ชอบ
สาระสำาคัญ ในการปฏิบัตหิ นา้ ทก่ี ารงาน

การทพ่ี ระเจา้ อโศกมหาราชทรงสง่ คณะพระธรรมทตู ออกไปเผยแผพ่ ระพทุ ธศาสนา สง่ ผลใหพ้ ระพทุ ธศาสนา รกั ความเปน็ ไทย
ไปรุ่งเรืองอยู่ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ แต่เน่ืองจากสภาพการเมืองการปกครองและวิถีชีวิตท่ีแตกต่างกัน ตัวชว้ี ัดท่ี ๗.๑ ภาคภมู ใิ จ
ในแต่ละประเทศ จึงส่งผลให้พระพทุ ธศาสนามีความเจรญิ และมนั่ คงแตกตา่ งกัน ในขนบธรรมเนยี มประเพณี ศลิ ปะ
วัฒนธรรมไทย และมีความกตญั ญูกตเวที
การเผยแผพ่ ระพทุ ธศาสนาเขา้ สู่ประเทศเพ่อื นบ้าน 7

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21

นักเรียนแบ่งกลุ่มจัดนิทรรศการเก่ียวกับการเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่
ประเทศเพอื่ นบา้ น พรอ้ มทงั้ จดั ท�ำ แผน่ พบั เพอ่ื เผยแพรใ่ หท้ กุ คนเหน็ ถงึ ความส�ำ คญั
ของพระพทุ ธศาสนา

7 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ตวั ชวี้ ัด จดุ ประกายความคิด นอกจากประเทศไทยแล้ว
ยังมีประเทศใด
ส ๑.๑ ม.๒/๑
ภาระงาน/ชน้ิ งาน ในเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้อกี บ้าง
แผนภาพความคิดเปรียบเทยี บ ทีป่ ระชาชนส่วนใหญน่ ับถอื
ความเหมอื นและความแตกต่างของ พระพทุ ธศาสนา
การเผยแผพ่ ระพุทธศาสนา
St เข้าสู่ประเทศเพอื่ นบ้าน

ep 1 การเผยแผพ่ ระพุทธศาสนาเข้าสูป่ ระเทศเพ่ือนบา้ น และการนับถอื
พระพุทธศาสนาของประเทศเพอ่ื นบา้ นในปัจจุบัน
ขั้นสังเกต
รวบรวมขอ้ มลู พระพุทธศาสนาเกิดขึ้นในประเทศอินเดียและเจริญรุ่งเรืองมาเป็นเวลา ๑,๕๐๐ ปี จนมาถึง
พุทธศตวรรษท่ี ๑๘ (พ.ศ. ๑๗๔๓) พระพุทธศาสนาก็สูญไปจากดินแดนส่วนใหญ่ของประเทศอินเดีย
๑. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น ส น ท น า เ กี่ ย ว กั บ ท่ยี งั คงเหลอื อยบู่ า้ งก็เฉพาะในแคว้นลาดัก หมิ าจัลประเทศ อสั สัม เบงกอล และโอรสิ สา
ค ว า ม สำ � คั ญ ข อ ง พ ร ะ พุ ท ธ ศ า ส น า ต่ อ
ประเทศเพื่อนบ้าน โดยใช้คำ�ถาม ดังน้ี แต่จากการท่ีพระเจ้าอโศกมหาราชทรงส่งคณะพระธรรมทูตออกไปเผยแผ่พระพุทธศาสนา
• นกั เรยี นมคี วามเขา้ ใจเกยี่ วกบั พระพทุ ธ- ส่งผลใหพ้ ระพทุ ธศาสนาไปรุ่งเรืองอย่ใู นภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉยี งใต้และบรเิ วณใกลเ้ คยี ง
ศาสนาว่าอยา่ งไร
๑. ประเทศเมียนมา
(ตัวอย่างคำ�ตอบ พระพุทธศาสนาเป็น
เครอ่ื งยดึ เหนย่ี วจติ ใจของพทุ ธศาสนกิ ชน) ๑.๑ การเผยแผพ่ ระพทุ ธศาสนาเข้าสูป่ ระเทศเมยี นมา

• พระพทุ ธศาสนามคี วามสำ�คัญ พระพุทธศาสนาที่เผยแผ่เข้าสู่ประเทศเมียนมาในระยะแรกเป็นแบบเถรวาท โดยเข้ามา
ต่อนักเรียนอย่างไรบ้าง (ตัวอย่างคำ�ตอบ ทางเมืองสะเทิมหรอื เมืองสธุ รรมวดี ซงึ่ เปน็ เมอื งหลวงของมอญกอ่ น หลงั จากนน้ั จงึ ค่อย ๆ แผ่ขยายขนึ้ ไป
ทางตอนกลางและตอนเหนอื ของประเทศ
มีส่วนช่วยขัดเกลาจิตใจให้เป็นคนดี
คนขยัน) ใน พ.ศ. ๑๕๘๗ พระเจ้าอนุรุทธมหาราช (อโนรธามังช่อ) ทรงรวบรวมดินแดนพม่า
๒. นักเรียนสังเกตแผนที่แสดงประเทศใน ให้เป็นแผ่นดินเดียวกันสา� เร็จ และได้สถาปนาเมืองพุกามเป็นราชธานี ในช่วงนี้เองพระพุทธศาสนานิกาย
ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ แล้ว มหายานไดแ้ ผข่ ยายจากแควน้ เบงกอลของอนิ เดยี เขา้ สเู่ มอื งพกุ าม แตพ่ ระเจา้ อนรุ ทุ ธมหาราชไมท่ รงศรทั ธา
รว่ มกนั สนทนา โดยใชค้ ำ�ถาม ดังนี้ นกิ ายมหายาน กลบั ทรงเลอื่ มใสนกิ ายเถรวาท ครนั้ เมอ่ื พระองคท์ รงทราบวา่ พระพทุ ธศาสนาในอาณาจกั ร
• ประเทศใดบ้างในเอเชียตะวันออก- ของมอญมีความเจริญรุ่งเรืองมาก จึงทรงส่งพระราชสาสน์ไปถึงพระเจ้ามนูหะผู้ครองเมืองสุธรรมวดี
เฉยี งใตท้ ี่นับถอื พระพทุ ธศาสนา
(ตัวอยา่ งค�ำ ตอบ ประเทศเมียนมา 8 พระพุทธศาสนา ม.๒
ประเทศลาว ประเทศกัมพชู า
ประเทศเวยี ดนาม ประเทศมาเลเซีย ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ประเทศสิงคโปร์ และประเทศอนิ โดนีเซยี )
ขอ้ ใดกล่าวถึงประเทศเมยี นมาไมถ่ กู ต้อง
การเผยแผพ่ ระพทุ ธศาสนา ๑ พระพทุ ธศาสนานกิ ายเถรวาทเผยแผเ่ ขา้ สเู่ มอื งสธุ รรมวดี กอ่ นจะแผข่ ยายไปทางตอนกลาง
เขา้ สูป่ ระเทศเพอื่ นบา้ น
และการนบั ถอื และตอนเหนอื ของประเทศ
พระพุทธศาสนาของ ๒ พระเจา้ มินดงเป็นผ้ฟู ื้นฟูพระพทุ ธศาสนาในประเทศเมยี นมา
๓ สาเหตสุ ่วนหนึ่งที่ทำ�ใหพ้ ระพุทธศาสนาในเมยี นมากระทบกระเทือน
ประเทศเพือ่ นบ้านในปัจจบุ ัน เพราะเคยตกเป็นอาณานิคมของอังกฤษ
๔ ปจั จบุ ันชาวพม่านับถือพระพุทธศาสนานกิ ายมหายานเป็นสว่ นใหญ่
สุดยอดคู่มือครู 8 (เฉลย ๔ เพราะปจั จบุ นั ชาวพมา่ นบั ถอื พระพทุ ธศาสนานกิ ายเถรวาทเชน่ เดยี วกบั ประเทศไทย
และประเทศลาว)

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

ep 1aseanSt

เพอ่ื ทลู ขอพระไตรปฎิ กจา� นวนหนงึ่ ขน้ึ ไปยงั เมอื งพกุ าม แตพ่ ระเจา้ มนหู ะไมย่ นิ ยอม จงึ เปน็ ชนวนทา� ใหเ้ กดิ ข้นั สังเกต
รวบรวมขอ้ มลู
การสรู้ บกัน ปรากฏว่าเมืองพมา่ เป็นฝ่ายชนะจึงสั่งใหท้ า� ลายเมืองสธุ รรมวดเี สียพร้อมกับนา� พระภิกษแุ ละ
๓. นักเรียนร่วมกันสนทนา โดยใช้คำ�ถาม
พระไตรปฎิ กขนึ้ ไปยงั เมอื งพกุ ามดว้ ย สง่ ผลใหพ้ ระพทุ ธศาสนานกิ ายเถรวาทแผข่ ยายไปทว่ั อาณาจกั รพมา่ ดังน้ี

ต้งั แต่นัน้ เป็นตน้ มา • นกั เรียนคิดวา่ เพราะเหตใุ ด
พระพทุ ธศาสนาจงึ เผยแผเ่ ขา้ สปู่ ระเทศ-
ใน พ.ศ. ๑๗๓๓ รัชกาลของพระเจ้านรปติสิทธุ เม่ือพระองค์ทรงทราบว่าที่ลังกามีการท�า
เพื่อนบา้ น
สังคายนาพระธรรมวินัยคร้งั ที่ ๖ จึงอาราธนาให้พระอตุ ราชีวะน�าคณะพระภกิ ษสุ งฆ์และสามเณรเดนิ ทาง (ตัวอย่างคำ�ตอบ เพราะความศรัทธา

ไปสืบทอดพระพุทธศาสนาที่ลังกา คราวเดินทางกลับคณะสมณทูตได้น�าเอาพระพุทธศาสนาแบบ และเล่ือมใสในศาสนาของพระมหา-
กษัตริย์ หรือพระเจ้าอโศกมหาราช
ลังกาวงศ์เข้ามาเผยแผ่ดว้ ย ที่ทรงส่งคณะพระธรรมทูตเพื่อไป
เผยแผ่พระพุทธศาสนา ส่งผลให้
ศนู ยก์ ลางการปกครองพมา่ ทเี่ มอื งพกุ ามดา� รงอยเู่ รอื่ ยมา จนถงึ พ.ศ. ๑๘๒๗ จงึ สนิ้ สดุ อา� นาจ พระพุทธศาสนาเจริญรุ่งเรืองอยู่ใน
ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และ
เนือ่ งจาก มองโกลรกุ ราน ท�าให้อาณาจกั รตา่ ง ๆ แยกตัวเปน็ อิสระโดยเฉพาะพวกมอญมาต้ังราชธานอี ยู่ที่ บรเิ วณใกล้เคยี ง)
๔. นักเรียนแบ่งกลุ่มออกเป็น ๗ กลุ่ม
เมอื งหงสาวดี กลุ่มละเท่า ๆ กัน แล้วแต่ละกลุ่ม
ศกึ ษาความรเู้ รอ่ื ง การเผยแผพ่ ระพทุ ธ-
เม่ือพระเจา้ ธรรมเจดยี ศ์ รปี ฎิ กธร กษตั ริย์มอญข้นึ ครองราชย์ ทรงมพี ระราชดา� รวิ า่ ขณะนัน้ ศาสนาเข้าสู่ประเทศเพื่อนบ้าน จาก
หนังสือเรียนหรือแหล่งการเรียนรู้อ่ืน
พระพุทธศาสนาในเมอื งมอญเสื่อมโทรมมาก คณะสงฆแ์ ตกแยกออกเป็นคณะตา่ ง ๆ ๖ คณะ วัตรปฏบิ ตั ิ เพ่ิมเตมิ ในหวั ขอ้ ดงั นี้
กลุ่มท่ี ๑ ประเทศเมยี นมา
ตา่ ง ๆ ถกู ละเลย พระสงฆส์ ว่ นใหญป่ ฏบิ ตั ผิ ดิ จากพระวนิ ยั บญั ญตั ิ พระองคจ์ งึ ทรงเรม่ิ ฟน้ื ฟพู ระพทุ ธศาสนา กลุ่มที่ ๒ ประเทศลาว
กลุ่มที่ ๓ ประเทศกัมพูชา
ขนึ้ มาใหม่ ทรงให้คณาจารยจ์ าก ๖ คณะ ลาสกิ ขาเพื่อไปอุปสมบทใหม่ท่ลี งั กา เพื่อสร้างความเปน็ ปกึ แผ่น กลมุ่ ท่ี ๔ ประเทศเวียดนาม
กลุม่ ท่ี ๕ ประเทศมาเลเซยี
ของคณะสงฆ์อีกคร้ัง ในการเดินทางประกอบด้วยคณาจารย์ ๒๒ รูป พระอนุจรอีก ๒๒ รูป รวมเป็น กลมุ่ ที่ ๖ ประเทศสงิ คโปร์
กลุม่ ที่ ๗ ประเทศอินโดนีเซีย
๔๔ รูป เมื่อพระสงฆ์เหล่าน้ีเดินทางกลับมาถึงเมืองหงสาวดี ก็โปรดเกล้าฯ ให้พระภิกษุทั้งหลาย

ในเมืองมอญลาสิกขาเพ่ือรับการอุปสมบทใหม่ทั้งแผ่นดิน ยังผลให้พระพุทธศาสนานิกายเถรวาท

กลับสู่ความเปน็ ปกึ แผ่นอกี ครงั้

หลงั จากนน้ั มอญกบั พมา่ กท็ า� สงครามแยง่ ชงิ ความเปน็ ใหญ่

กันตลอดมา จนกระท่ังประมาณ พ.ศ. ๒๓๐๐ ชนชาติมอญ

ก็สูญสิ้นอ�านาจอย่างเด็ดขาด เมื่อพระเจ้าอลองพญา กษัตริย์พม่า

ได้ยกกองทพั ไปทา� ลายกรงุ หงสาวดีอยา่ งราบคาบ

พระพุทธศาสนาในพม่าได้รับการฟื้นฟูขึ้นอีกครั้ง

ในรชั กาลของพระเจา้ มนิ ดง (ครองราชยร์ ะหวา่ ง พ.ศ. ๒๓๙๕-๒๔๒๐)

พระราชกรณยี กจิ ทส่ี า� คญั ของพระองคก์ ค็ อื ทรงเปน็ องคอ์ ปุ ถมั ภใ์ นการ

ท�าสังคายนาพระธรรมวินัยครั้งที่ ๕ ณ เมืองมัณฑะเลย์จนแล้วเสร็จ

จากนัน้ กโ็ ปรดเกลา้ ฯ ใหจ้ ารกึ พระไตรปิฎกลงบนแผ่นหินออ่ นแล้วท�า พระมหาเจดียช์ เวดากอง
สถปู ครอบไว้ มีจ�านวนทั้งสิ้น ๔๕๐ องค์ ในประเทศเมียนมา

พ.ศ. ๒๓๖๘ พม่าตกเป็นอาณานิคมของอังกฤษ สถาบันกษัตริย์ถูกโค่นลง ส่งผลให้

พระพุทธศาสนาได้รบั ความกระทบกระเทือนไปด้วย แตช่ าวพมา่ กย็ ังคงศรทั ธาอยา่ งแนบแน่น จนกระทง่ั

ใน พ.ศ. ๒๔๙๒ หลงั จากพมา่ ไดร้ ับเอกราชจากองั กฤษแลว้ พระพุทธศาสนาจึงไดร้ ับการฟื้นฟขู น้ึ อกี ครง้ั

การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเขา้ สปู่ ระเทศเพ่ือนบา้ น 9

เสริมความรู้ ครูควรสอน

มหาเจดีย์ชเวดากองต้ังอยู่บริเวณเชิงเขาเชียงกุตระ เมืองย่างกุ้ง
ประเทศเมียนมา โดยชอื่ “ชเว” หมายถึง ทอง “ดากอง” เป็นช่ือเดิมของเมอื งย่างกุ้ง
เช่ือกันว่าเป็นมหาเจดีย์ที่บรรจุพระเกศาธาตุของพระพุทธเจ้า มีจำ�นวน ๘ เส้น
บนยอดสุดของพระเจดีย์มีเพชรและทับทิมจำ�นวนมาก ผู้ท่ีเข้ามานมัสการหรือ
เย่ยี มชมจะตอ้ งถอดรองเท้า

9 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ขัน้ คดิ วเิ คราะห์
St
และสรุปความรู้
๑.๒ การนับถือพระพุทธศาสนาในประเทศเมยี นมา
ปัจจุบันประเทศเมียนมามีประชากรประมาณ ๕๓.๔ ล้านคน (พ.ศ. ๒๕๖๐) มีผู้นับถือ
๕. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์เก่ียวกับการ พระพทุ ธศาสนารอ้ ยละ ๙๐ ของประเทศ รฐั บาลเมยี นมาได้พยายามฟ้ืนฟูพระพทุ ธศาสนาใหเ้ จรญิ รุง่ เรือง

เผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศ โดยมกี ารจดั สงั คายนาพระไตรปฎิ กขนึ้ เมอ่ื พ.ศ. ๒๔๙๗ โดยนมิ นตพ์ ระเถระผเู้ ชยี่ วชาญพระไตรปฎิ กจาก
เมียนมาและการนับถือพระพุทธศาสนา ประเทศไทย ศรีลงั กา ลาว และกัมพชู า ใหเ้ ดนิ ทางมาร่วมงาน และไดจ้ ดั พมิ พ์พระไตรปฎิ กพรอ้ มคมั ภีร์
ในประเทศเมียนมา แลว้ สรุปเปน็ ความรู้ อรรถกถาและปกรณ์ (ต�ารา) พิเศษเป็นจา� นวนมาก
นอกจากน้ันยังมีการส่งเสริมการศึกษาพระพุทธศาสนาของพระสงฆ์ โดยถวายอาหารหรือ
ลงในแผนภาพความคดิ ดังตัวอยา่ ง
ค่าอาหารแก่ภิกษุสามเณรผู้สอบไล่ได้มากน้อยตามลา� ดับช้ันท่ีสอบได ้ สนับสนุนการปฏิบัติธรรม โดยตั้ง

ประเทศเมยี นมา สา� นกั กรรมฐานขน้ึ ทว่ั ประเทศ ประชาชนชาวพมา่ มศี รทั ธาในพระพทุ ธศาสนา และใหค้ วามเคารพพระสงฆ ์

ปชู นยี วตั ถ ุ และปชู นยี สถานอยา่ งยง่ิ ทา� ใหช้ าวพมา่ มวี ถิ กี ารดา� เนนิ ชวี ติ แบบชาวพทุ ธ เชน่ เดยี วกบั ประชากร

ในประเทศเพ่ือนบา้ น เชน่ ไทย ลาว

การเผยแผ่พระพทุ ธศาสนา การนับถอื พระพุทธศาสนา ๒. ประเทศลาว

พระพทุ ธศาสนา ชาวพม่าร้อยละ ๙๐ ๒.๑ การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสปู่ ระเทศลาว
เข้าสู่ประเทศเมยี นมา นับถอื พระพุทธศาสนา
ครั้งแรกทเี่ มอื ง นกิ ายมหายาน พระพุทธศาสนาเผยแผเ่ ข้าสปู่ ระเทศลาวในรัชสมัยของพระเจ้าฟา้ งมุ้ (พ.ศ. ๑๘๙๖-๑๙๑๔)
สธุ รรมวดี และ แห่งอาณาจักรล้านช้าง เนื่องจากมเหสีของพระองค ์ คือ พระนางแก้วกัลยา ซึ่งเป็นพระธิดาของพระเจ้า-
เจรญิ รุ่งเรืองในสมัย ศรีจลุ ราชแหง่ เมอื งอินทปตั ยใ์ นอาณาจักรกัมพชู า ทรงเคารพนับถอื พระพทุ ธศาสนานกิ ายเถรวาทมากอ่ น
พระเจ้าอนรุ ุทธมหาราช เมื่อพระนางเสด็จมาประทับท่ีอาณาจักรล้านช้าง ทรงรู้สึกไม่สบายพระทัย เพราะพบเห็นชาวเมืองเคารพ
ผีสางเทวดา จึงกราบทูลให้พระเจ้าฟ้างุ้มแต่งคณะราชทูตไปทูลขอพระสงฆ์จากพระเจ้าศรีจุลราช
๖. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์เกี่ยวกับการ เพื่อมาช่วยเผยแผ่พระพุทธศาสนา พระเจ้าศรีจุลราชจึงโปรดเกล้าฯ ให้อาราธนาพระมหาปาสมันตะเถระ
เผยแผพ่ ระพทุ ธศาสนาเขา้ สปู่ ระเทศลาว และพระมหาเทพลังกาให้น�าพระสงฆ์จ�านวน ๒๐ รูป เดินทางไปเผยแผ่พระพุทธศาสนาท่ีอาณาจักร
แ ล ะ ก า ร นั บ ถื อ พ ร ะ พุ ท ธ ศ า ส น า ใ น ล้านช้าง นอกจากน้ีได้พระราชทานพระพุทธรูปปัญจโลหะองค์หน่ึงพระนามว่า “พระบาง„ พร้อมด้วย
ประเทศลาว แล้วสรุปเป็นความรู้ลงใน พระไตรปิฎก และหน่อพระศรีมหาโพธิ์มาถวายแก่พระเจ้าฟ้างุ้มด้วย นับต้ังแต่น้ันเป็นต้นมา
แผนภาพความคดิ ดงั ตัวอยา่ ง พระพทุ ธศาสนานกิ ายเถรวาทกเ็ จรญิ รุง่ เรืองในประเทศลาว และได้กลายเปน็ ศาสนาประจ�าชาตไิ ปในท่สี ุด

ประเทศลาว ๒.๒ การนับถือพระพทุ ธศาสนาในประเทศลาว

การเผยแผ่พระพุทธศาสนา การนบั ถือพระพทุ ธศาสนา พทุ ธศาสนกิ ชนในประเทศลาวนบั ถอื พระพทุ ธศาสนานกิ ายเถรวาทเชน่ เดยี วกบั ประเทศไทย
แต่หลังจากท่ีถูกครอบง�าด้วยการปกครองระบอบคอมมิวนิสต์ พระพุทธศาสนาในประเทศลาวก ็
ทรดุ โทรมลง ตอ่ มาเมอ่ื บา้ นเมอื งคลายความตงึ เครยี ดลงแลว้ ประเทศลาวไดจ้ งึ มคี วามพยายามทจ่ี ะฟน้ื ฟู
พระพทุ ธศาสนาขน้ึ มาอกี โดยการส่งพระสงฆ์ลาว ๗ รปู พรอ้ มคฤหัสถ์ ๓ คน มาประเทศไทย เพ่อื ศกึ ษา
แนวทางฟื้นฟูพระพุทธศาสนาข้ึนในประเทศลาว จากสมเด็จพระสังฆราชและพระเถระชั้นผู้ใหญ่ของ
ประเทศไทย

พระพุทธศาสนาเผยแผ่ พุทธศาสนิกชน 10 พระพทุ ธศาสนา ม.๒
สว่ นใหญน่ ับถือ
เขา้ สู่ประเทศลาว พระพุทธศาสนา ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ในสมยั พระเจา้ ฟ้างมุ้ นกิ ายเถรวาท
อาณาจักรลา้ นชา้ ง พระพุทธศาสนาเผยแผเ่ ขา้ สูป่ ระเทศลาวในยคุ สมยั ใด
๑ อาณาจักรล้านนา ๒ อาณาจักรลา้ นชา้ ง
โดยนิมนต์พระสงฆ์ ๓ อาณาจักรทวารวดี ๔ อาณาจักรศรีวชิ ยั
จากลังกาเข้ามาเผยแผ่ (เฉลย ๒ เพราะพระพทุ ธศาสนาเผยแผเ่ ข้าสู่ประเทศลาวในสมัยของพระเจา้ ฟ้างมุ้ แหง่ อาณาจักรล้านชา้ ง)

สุดยอดคู่มือครู 10

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

๓. ประเทศกมั พชู า Step 2asean

ข้ันคดิ วเิ คราะห์
และสรปุ ความรู้

๓.๑ การเผยแผ่พระพทุ ธศาสนาเขา้ สู่ประเทศกัมพชู า ๗. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์เก่ียวกับการ
เผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศ
พระพุทธศาสนาเผยแผ่เข้าสู่ประเทศกัมพูชา เมื่อราวพุทธศตวรรษที่ ๘ อันเป็นช่วงที่ กัมพูชาและการนับถือพระพุทธศาสนา
อาณาจักรฟูนันก�าลังเจริญรุ่งเรืองอยู่ทางทิศใต้ของดินแดนที่เป็นประเทศกัมพูชาในปัจจุบัน อาณาจักร ในประเทศกัมพูชา แล้วสรุปเป็นความรู้
ฟูนันเป็นอาณาจักรใหญ่ซึ่งมีสัมพันธไมตรีอันดีกับประเทศจีนและอินเดีย ดังนั้นจึงได้รับอิทธิพล ลงในแผนภาพความคดิ ดังตัวอย่าง
พระพุทธศาสนานิกายมหายานจากประเทศทั้งสองด้วย อย่างไรก็ตามศาสนาท่ีเข้ามาเผยแผ่ยังอาณาจักร ประเทศกมั พชู า
ฟูนนั ในสมัยแรก ๆ คอื ศาสนาพราหมณ์ สว่ นพระพุทธศาสนาเขา้ มาภายหลงั ด้วยเหตนุ ้ที า� ให้อาณาจกั ร
ฟนู ันนบั ถือทงั้ ศาสนาพราหมณแ์ ละพระพุทธศาสนาควบคู่กัน แตก่ อ่ นทอี่ าณาจกั รฟูนันจะเสอ่ื มอา� นาจลง การเผยแผ่พระพทุ ธศาสนา การนับถือพระพุทธศาสนา
พระพุทธศาสนานกิ ายมหายานกไ็ ด้รบั การทา� นบุ �ารงุ จนเจริญรุ่งเรืองขึน้ มาก ประเทศกัมพชู า
พระพทุ ธศาสนา อยู่ในภาวะ
พระพุทธศาสนาในกัมพูชาเสื่อมโทรมลง เมื่ออาณาจักรกัมพูชาย้ายเมืองหลวงมาอยู่ท่ี ในยคุ แรกเป็นนิกาย การฟ้ืนฟปู ระเทศ
กรุงพนมเปญ ซ่ึงเป็นช่วงเวลาท่ีมีการท�าสงครามขับเค่ียวกับประเทศเพื่อนบ้าน ประกอบกับในบางคร้ัง มหายาน ทำ�ใหพ้ ระพุทธศาสนา
ราชวงศ์กัมพูชาก็เกิดสู้รบแย่งชิงราชสมบัติกันเอง ปัจจัยความเปลี่ยนแปลงทางการเมืองจึงส่งผลต่อ ในยคุ อาณาจักรฟนู ัน ยังไมม่ นั่ คงเท่าทีค่ วร
พระพทุ ธศาสนาในกัมพูชาดว้ ย พระพุทธศาสนา แต่มแี นวโน้มดีขน้ึ
ไดก้ ลบั มาเฟอ่ื งฟูในสมัย หลังจากการฟืน้ ฟู
พระพุทธศาสนาในประเทศกัมพูชาได้รับการฟื้นฟูข้ึนมาอีกคร้ังในรัชสมัยของพระเจ้า พระเจ้าหริรกั ษ์รามาธบิ ดี ประเทศ
หริรักษ์รามาธิบดี ในสมัยของพระองค์พระภิกษุกัมพูชาได้รับการส่งเสริมให้เดินทางมาศึกษา โดยพระภกิ ษกุ มั พชู า
พระพุทธศาสนาในกรุงเทพฯ แล้วกลบั ไปฟืน้ ฟพู ระพุทธศาสนาใหเ้ จริญร่งุ เรืองขนึ้ ท่ีสา� คญั คอื มีการจดั ตง้ั ได้เขา้ มาศกึ ษา
โรงเรียนสอนพระปริยัติธรรมช้ันสูงขึ้นในกรุงพนมเปญ มีช่ือเรียกว่า “ศาลาบาลีชั้นสูง„ และยังน�านิกาย พระพทุ ธศาสนา
ธรรมยุตจากเมืองไทยเข้ามาเผยแผ่ทป่ี ระเทศกัมพูชาเป็นคร้งั แรกอกี ดว้ ย ในกรุงเทพฯ นำ�ตน้ แบบ
นกิ ายธรรมยตุ เข้าไป
๓.๒ การนบั ถอื พระพุทธศาสนาในประเทศกัมพชู า เผยแผ่

ด้วยเหตุที่สภาพทางการเมืองของกัมพูชาขาดความมั่นคง โดยเฉพาะการสู้รบ ๘. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์เกี่ยวกับการ
ท�าสงครามกลางเมืองระหว่างชาวเขมรด้วยกัน ท�าให้พระพุทธศาสนาไม่เจริญถึงขั้นสูงสุด อย่างไรก็ตาม เผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศ
สถานการณ์พระพุทธศาสนาในกัมพูชาก็เริ่มมีแนวโน้มดีขึ้น หลังสงครามกลางเมืองเร่ิมสงบลงใน เวียดนามและการนับถือพระพุทธศาสนา
พ.ศ. ๒๕๔๓ รัฐบาลเขมรรวมทั้งพุทธศาสนิกชนชาวเขมรมีความพยายามที่จะฟื้นฟูพระพุทธศาสนา ในประเทศเวียดนาม แล้วสรุปเป็นความรู้
ในประเทศกัมพูชาขึ้นมาใหม่พร้อม ๆ กับการบูรณะฟื้นฟูประเทศ อันเป็นสิ่งบ่งช้ีว่า สถานการณ์ของ ลงในแผนภาพความคิด ดังตวั อยา่ ง
พระพทุ ธศาสนามแี นวโนม้ ทจ่ี ะดขี น้ึ โดยเฉพาะเมอ่ื มีการจัดตั้งมหาวิทยาลยั สงฆ์ขึน้ ได้แก่ มหาวิทยาลยั
พระพุทธศาสนาพระสีหนุราช ซ่งึ เปน็ สถาบันการศกึ ษาระดับอุดมศกึ ษาของพระภิกษสุ งฆ์ชาวเขมร

การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสปู่ ระเทศเพือ่ นบ้าน 11 ประเทศเวียดนาม

ข้อสอบเน้นสมรรถนะ การเผยแผพ่ ระพทุ ธศาสนา การนับถือพระพุทธศาสนา
พระพุทธศาสนา จำ�นวนผู้ทน่ี บั ถอื
สาเหตุดา้ นใดท่ีท�ำ ใหก้ ารนบั ถือพระพุทธศาสนาในประเทศกัมพูชายงั ไมเ่ จรญิ เทา่ ทีค่ วร เป็นนิกายมหายาน พระพทุ ธศาสนามจี ำ�นวน
๑ การเมอื งการปกครอง ๒ เศรษฐกิจ ๓ สงั คม ๔ การศึกษา โดยแผข่ ยายมาจากจนี ลดลง เนื่องจากตกเปน็
(เฉลย ๑ เพราะการเมืองการปกครองของประเทศกัมพชู าไมม่ นั่ คง มีการสู้รบและ และได้เส่ือมลงในยคุ อาณานิคมของฝรัง่ เศส
ท�ำ สงครามกลางเมอื งระหว่างชาวเขมรดว้ ยกนั จึงทำ�ใหพ้ ระพุทธศาสนาไมเ่ จรญิ เทา่ ที่ควร) การเข้ามาลา่ อาณานิคม ท�ำ ให้ประชาชนส่วนใหญ่
ของชาติตะวนั ตก หันไปเข้ารีตนบั ถอื
ศาสนาครสิ ต์

11 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ข้นั คดิ วเิ คราะห์
St

และสรปุ ความรู้ ๔. ประเทศเวยี ดนาม

๙. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์เก่ียวกับการ ๔.๑ การเผยแผ่พระพทุ ธศาสนาเข้าสปู่ ระเทศเวยี ดนาม
เผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศ
มาเลเซยี และการนับถอื พระพทุ ธศาสนา ประเทศเวียดนามเป็นประเทศท่ีมีความสัมพันธ์กับประเทศจีนมาแต่สมัยโบราณ โดยจีน
ในประเทศมาเลเซีย แล้วสรุปเป็นความรู้ เขา้ มายดึ เวยี ดนามเปน็ เมอื งขนึ้ และปกครองเวยี ดนามอยหู่ ลายรอ้ ยปี จนเวยี ดนามเกอื บกลายเปน็ รฐั หนงึ่
ลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง ของจนี ดงั นน้ั เมอื่ จนี นบั ถอื ศาสนาอะไรศาสนานนั้ กจ็ ะเผยแผเ่ ขา้ มาในเวยี ดนามดว้ ย เรมิ่ แรกอทิ ธพิ ลของ
ลัทธิเต๋าและลัทธิขงจ๊ือได้เผยแผ่เข้ามาสู่ประเทศเวียดนามก่อนจนถึง พ.ศ. ๗๓๒ คณะธรรมทูตจากจีน
ประเทศมาเลเซยี หลายคณะจึงได้เข้ามาเผยแผ่พระพุทธศาสนานิกายมหายานในเวียดนาม อย่างไรก็ตามพระพุทธศาสนา
ในสมัยเรม่ิ แรกยังไมเ่ ป็นทนี่ ยิ มนบั ถอื กนั อย่างแพร่หลายจนกระท่ัง พ.ศ. ๑๕๑๒ เม่ือราชวงศด์ ินห์ขนึ้ มา
การเผยแผ่พระพทุ ธศาสนา การนบั ถอื พระพทุ ธศาสนา มอี �านาจปกครองเวยี ดนาม พระพทุ ธศาสนานกิ ายมหายานจึงได้รับการฟืน้ ฟแู ละไดร้ บั การนบั ถือกนั อยา่ ง
แพรห่ ลายมากขน้ึ
พระพทุ ธศาสนาเขา้ สู่ ประชาชนส่วนใหญ่
ประเทศมาเลเซยี นบั ถือศาสนาอสิ ลาม เม่อื เวยี ดนามตกเป็นอาณานคิ มของฝร่งั เศสใน พ.ศ. ๒๔๒๖ พระพุทธศาสนาก็ไดร้ บั ความ
ในศตวรรษที่ ๓ แต่มพี ลเมืองท่ีมีเชอ้ื สาย กระทบกระเทือนอย่างหนัก ทั้งนี้เพราะชาวพุทธได้รวมตัวกันจัดต้ังกระบวนการชาตินิยม ท�าสงคราม
แบบนกิ ายเถรวาท จีนและไทย กองโจรสู้รบกับทหารฝรง่ั เศส เพือ่ ปลดปลอ่ ยเวยี ดนามให้เป็นอสิ ระ รัฐบาลฝรัง่ เศสจึงด�าเนินการตอบโต้
แตม่ ีคนนับถอื ไม่มาก นับถือพระพทุ ธศาสนา โดยการควบคุมการเผยแผ่พระพุทธศาสนาอย่างใกล้ชิด การร่วมชุมนุมของพุทธศาสนิกชนเพื่อประกอบ
เมอื่ พุทธศตวรรษท่ี ๑๒ อยา่ งเหนยี วแนน่ และ พิธีกรรมจะต้องได้รับการอนุญาตจากทางการฝรั่งเศสก่อน นอกจากนี้ชาวเวียดนามท่ีต้องการสมัครเข้า
พระพทุ ธศาสนานกิ าย รัฐบาลมาเลเซยี ประกาศ ท�างานกับรฐั บาลฝรง่ั เศส จะตอ้ งโอนสญั ชาตเิ ปน็ ชาวฝร่งั เศส และจะตอ้ งเขา้ รตี หนั ไปนบั ถอื ศาสนาคริสต์
มหายานได้เผยแผ่เข้ามา ให้วันวิสาขบชู าเปน็ นิกายโรมันคาทอลิก จึงจะมีสิทธิสมบูรณ์ ส่งผลให้ชาวเวียดนามจ�านวนไม่น้อยหันไปเข้ารีตนับถือ
ในอาณาจกั รศรีวชิ ัย วนั หยุดราชการ ศาสนาครสิ ต์
แตเ่ จริญรงุ่ เรอื งได้ไม่นาน
ผู้คนก็หันไปนับถือศาสนา ๔.๒ การนับถือพระพทุ ธศาสนาในประเทศเวยี ดนาม
อสิ ลาม
เนื่องจากสงครามเวียดนามอันยาวนาน ท�าให้การเผยแผ่พระพุทธศาสนาในเวียดนามต้อง
๑๐. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์เก่ียวกับการ หยดุ ชะงกั ลง อยา่ งไรก็ตามตง้ั แต่ พ.ศ. ๒๔๓๐ เป็นต้นมา เมื่อเหตุการณส์ งครามในคาบสมุทรอนิ โดจีน
เผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศ สงบลง และมสี นั ตภิ าพมากขน้ึ ทางรฐั บาลกไ็ ดผ้ อ่ นปรนมาตรการจา� กดั สทิ ธกิ ารนบั ถอื ศาสนาของประชาชน
สิงคโปร์และการนับถือพระพุทธศาสนา ลงไปบ้าง จึงท�าให้ชาวพุทธบางกลุ่มมีความพยายามฟื้นฟูพระพุทธศาสนาในเวียดนามขึ้นมาใหม่ แต่ก็
ในประเทศสิงคโปร์ แล้วสรุปเป็นความรู้ ไมส่ า� เรจ็ มากนกั ทงั้ นเ้ี พราะมพี ระสงฆน์ กิ ายมหายานเหลอื เพยี งไมก่ ร่ี ปู และชาวเวยี ดนามรนุ่ ใหมก่ น็ ยิ มไป
ลงในแผนภาพความคิด ดงั ตัวอย่าง เขา้ รตี เพอ่ื นบั ถอื ศาสนาคริสตเ์ ป็นสว่ นใหญ่

ด้านการศึกษาพระพุทธศาสนาในเวียดนามปัจจุบัน สหพุทธจักรเวียดนามได้จัดตั้ง
มหาวิทยาลัยวันฮันห์ ซึ่งเป็นมหาวิทยาลัยแห่งพระพุทธศาสนาขึ้น โดยได้รับการรับรองจากรัฐบาล
ท�าการสอน ๔ คณะ ได้แก่ คณะพุทธศาสตร์และบูรพาวิทยา คณะอักษรศาสตร์และมนุษยศาสตร์
คณะสังคมศาสตร์ และคณะภาษาศาสตร์

ประเทศสิงคโปร์ 12 พระพุทธศาสนา ม.๒

การเผยแผพ่ ระพุทธศาสนา การนบั ถือพระพุทธศาสนา ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ประมาณพทุ ธศตวรรษท่ี ๓ ชาวสิงคโปร์สว่ นใหญ่
ในระยะแรก มีเชอื้ สายจนี ประเทศใดเป็นสาเหตทุ ี่ท�ำ ใหค้ วามนยิ มในการนับถือพระพุทธศาสนา
เปน็ แบบเถรวาท นบั ถือพระพุทธศาสนา
ตอ่ มาในสมยั อาณานคิ ม นกิ ายมหายาน ในประเทศเวยี ดนามลดน้อยลง
ชาวจนี น�ำ พระพุทธศาสนา มสี มาคมและองค์กร
นิกายมหายานเข้ามา ทางพระพุทธศาสนา ๑ ประเทศจนี ๒ ประเทศไทย
เผยแผ่ จำ�นวนมากเพ่อื
จดั กจิ กรรม ๓ ประเทศอังกฤษ ๔ ประเทศฝรงั่ เศส
สุดยอดคู่มือครู 12 สงั คมสงเคราะห์
(เฉลย ๔ เพราะประเทศเวยี ดนามเคยตกเป็นอาณานคิ มของประเทศฝรั่งเศสซง่ึ ประชาชน

ส่วนใหญ่นับถือศาสนาคริสต์ ทำ�ให้ชาวเวียดนามลดความนิยมในพระพุทธศาสนาและหันไปเข้ารีต

นบั ถอื ศาสนาครสิ ต)์

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

Step 2asean

๕. ประเทศมาเลเซีย ขนั้ คดิ วิเคราะห์
และสรุปความรู้

๕.๑ การเผยแผ่พระพทุ ธศาสนาเขา้ สู่ประเทศมาเลเซยี ๑๑. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์เกี่ยวกับการ
เผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศ
ดินแดนประเทศมาเลเซยี แบง่ ออกเป็น ๒ ส่วน สว่ นหนึ่งอยบู่ นแหลมมลายแู ละอีกส่วนหนึ่ง อินโดนีเซียและการนับถือพระพุทธ-
อยู่บนเกาะบอร์เนียว นักประวัติศาสตร์สันนิษฐานว่า พระพุทธศาสนาเผยแผ่เข้าสู่ประเทศมาเลเซีย ศาสนาในประเทศอินโดนีเซีย แล้วสรุป
เมื่อประมาณพุทธศตวรรษที่ ๓ โดยระยะแรกเป็นแบบเถรวาท แต่มีผู้นับถือไม่มากนักจนกระท่ัง เป็นความรู้ลงในแผนภาพความคิด
พุทธศตวรรษที่ ๑๒ เมื่อแหลมมลายูตกอยู่ภายใต้การปกครองของอาณาจักรศรีวิชัย พระพุทธศาสนา ดังตวั อยา่ ง
นิกายมหายานจึงไดเ้ ผยแผเ่ ข้ามาสูบ่ รเิ วณน้ี
ประเทศอินโดนเี ซยี
พระพทุ ธศาสนาซงึ่ เจรญิ อยบู่ นแหลมมลายู ไดร้ บั ความกระทบกระเทอื นอยา่ งหนกั ในรชั สมยั
ของพระเจ้าปรเมศวรแห่งอาณาจักรมะละกา เม่ือพระองค์เปล่ียนไปนับถือศาสนาอิสลาม แต่ประชาชน การเผยแผ่พระพทุ ธศาสนา การนบั ถอื พระพทุ ธศาสนา
ส่วนใหญ่ยังคงนับถือพระพุทธศาสนานิกายมหายานอยู่เช่นเดิม จนถึงสมัยของสุลต่านมัลโมชาห์ พระพุทธศาสนาเผยแผ่
พระองค์ทรงเล่ือมใสในศาสนาอิสลามมาก จนศาสนาอิสลามได้กลายเป็นศาสนาประจ�าชาติของ เข้าสูเ่ กาะชวา มชี าวอินโดนีเซีย
ประเทศมาเลเซยี ไปในทสี่ ุด ในพุทธศตวรรษท่ี ๓ ประมาณรอ้ ยละ ๑
โดยพระเจา้ อโศกมหาราช ทีน่ บั ถอื พระพุทธศาสนา
ในช่วงที่มาเลเซียตกเป็นอาณานิคมของอังกฤษนั้น ได้มีชาวจีนน�าพระพุทธศาสนานิกาย ของอินเดียได้ส่งสมณทตู นิกายมหายาน
มหายานจากประเทศจีนเข้ามาเผยแผ่ในประเทศมาเลเซียด้วย แต่ไม่ประสบผลส�าเร็จมากนัก จนกระท่ัง เขา้ มาเผยแผ่
เมอื่ มาเลเซยี ได้รบั เอกราชจากอังกฤษเมอื่ พ.ศ. ๒๕๐๐ จงึ มีคณะพระธรรมทตู จากประเทศไทย ศรลี ังกา พระพทุ ธศาสนา
และพม่า เดินทางเข้ามาเผยแผ่พระพุทธศาสนานิกายเถรวาทในประเทศมาเลเซียหลายคณะ ซึ่งช่วยให้
พระพุทธศาสนาในประเทศมาเลเซยี ไดร้ บั การฟืน้ ฟูขึ้นมาบา้ ง ๑๒. นั ก เ รี ย น ฟั ง ค รู อ ธิ บ า ย เ พ่ิ ม เ ติ ม ว่ า
การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเริ่มต้ังแต่
๕.๒ การนับถือพระพุทธศาสนาในประเทศมาเลเซยี พระเจา้ อโศกมหาราชสง่ คณะทตู ออกไป
เผยแผพ่ ระพุทธศาสนา ท�ำ ให้พระพทุ ธ-
ประเทศมาเลเซียมีประชาชนส่วนใหญ่นับถือศาสนาอิสลาม แต่มีประชาชนจา� นวนหน่ึงเป็น ศาสนาเจริญรุ่งเรืองในภูมิภาคเอเชีย-
ชาวจนี ยงั นบั ถอื พระพทุ ธศาสนาทงั้ นกิ ายมหายานและนกิ ายเถรวาทอยา่ งเหนยี วแนน่ ปจั จบุ นั มอี งคก์ รทาง ตะวันออกเฉียงใต้ แต่เนื่องจากสภาพ
พระพุทธศาสนามากมาย เช่น สมาคมผู้สอนพระพุทธศาสนา ที่วัดพระพุทธศาสนาในกัวลาลัมเปอร์ การเมืองการปกครองและวิถีชีวิตของ
สร้างข้ึนใน พ.ศ. ๒๕๐๓ ด้วยความร่วมมือระหว่างรัฐบาลไทยกับมาเลเซีย มีวัดเชตวัน และวัดไชย- ประชาชนแตล่ ะประเทศมคี วามแตกตา่ ง
มังคลารามท่ีเกาะปีนัง ยุวพุทธิกสมาคมแห่งมาเลเซีย สมาคมชาวพุทธในมาเลเซีย ศูนย์สมาธิวิปัสสนา กัน จึงทำ�ให้พระพุทธศาสนามีความ
แห่งชาวพุทธมาเลเซีย และพุทธสมาคมในมหาวิทยาลัยต่าง ๆ ปัจจุบันรัฐบาลประกาศให้วันวิสาขบูชา เจริญมั่นคงแตกต่างกันออกไป
เป็นวันหยุดราชการท่ัวประเทศมาเลเซยี

๖. ประเทศสงิ คโปร์

๖.๑ การเผยแผพ่ ระพุทธศาสนาเขา้ สปู่ ระเทศสงิ คโปร์

สิงคโปร์เปน็ เกาะเลก็ ๆ อยทู่ างทิศใต้ของประเทศมาเลเซยี ในอดตี รวมกนั เปน็ สมาพันธรัฐ
มลายูเช่นเดียวกับประเทศมาเลเซีย แต่ได้แยกตัวออกมาเป็นอิสระเม่ือ พ.ศ. ๒๕๐๘ ดังน้ันการเผยแผ่
พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศสิงคโปร์จึงมีลักษณะเดียวกันกับประเทศมาเลเซีย กล่าวคือ นิกายที่ได้รับ

การเผยแผ่พระพทุ ธศาสนาเขา้ ส่ปู ระเทศเพื่อนบา้ น 13

ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ประชาชนส่วนใหญข่ องประเทศมาเลเซยี นบั ถอื ศาสนาใด
๑ พระพุทธศาสนา ๒ ศาสนาคริสต์
๓ ศาสนาอิสลาม ๔ ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู
(เฉลย ๓ เพราะในสมัยสุลต่านมลั โมชาห์ ทรงเลอื่ มใสในศาสนาอสิ ลาม
และยกใหเ้ ป็นศาสนาประจำ�ชาติของมาเลเซีย ประชาชนสว่ นใหญจ่ งึ หันไปนบั ถอื ศาสนาอิสลาม)

13 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ขนั้ คดิ วิเคราะห์
St
และสรปุ ความรู้
การเคารพนับถือมาก ได้แก่ นิกายมหายาน และด้วยเหตุผลที่พลเมืองส่วนใหญ่ของสิงคโปร์เป็นชาวจีน

๑๓. นักเรยี นคดิ ประเมนิ เพ่อื เพ่ิมคณุ คา่ แลว้ พระพทุ ธศาสนานกิ ายมหายานจงึ มีความเจริญรุง่ เรือง ดงั จะเห็นไดว้ า่ สงิ คโปรม์ สี มาคมชาวพุทธประมาณ
๑,๘๐๐ สมาคม และมีวัดทางพระพุทธศาสนา ๑๒๒ วัด ซ่ึงเกือบท้ังหมดเป็นวัดฝ่ายนิกายมหายาน

สรปุ เปน็ ความคดิ รวบยอดโดยใชค้ �ำ ถาม สว่ นวดั ฝา่ ยนกิ ายเถรวาททส่ี า� คัญ ๆ ไดแ้ ก่ วดั ศรลี งั การามายณะของศรีลงั กา และวัดอานันทเมตยาราม
ดงั น้ี ของไทย
• การศกึ ษาเรอื่ ง การเผยแผ่พระพทุ ธ-
ศ า ส น า เ ข้ า สู่ ป ร ะ เ ท ศ เ พื่ อ น บ้ า น มี ๖.๒ การนบั ถือพระพุทธศาสนาในประเทศสงิ คโปร์

ปัจจุบันน้ีการเผยแผพ่ ระพทุ ธศาสนาในสิงคโปร์มลี กั ษณะเป็นองค์กรต่าง ๆ เช่น ห้องสมุด
พทุ ธศาสนา กอ่ ตง้ั โดยทา่ นธรรมรตั นะ พระภกิ ษชุ าวศรลี งั กา เพอื่ จดั กจิ กรรมการบรรยายและปฏบิ ตั ธิ รรม

ประโยชนต์ อ่ นักเรียนอย่างไร พุทธสมาคมมหาปรัชญา มีพระภิกษุจากไต้หวันเป็นที่ปรึกษา กิจกรรมหลักคือการสอนพระพุทธศาสนา
(ตัวอย่างคำ�ตอบ มีความรู้ความเข้าใจ ทั้งในแบบอินเดียและแบบจีน กลุ่มพุทธสมาคมแห่งมหาวิทยาลัย มีกิจกรรมสอนพระธรรม และการ
นั่งสมาธิภาวนา และสมาคมพุทธศาสนาแห่งสิงคโปร์ มีวัตถุประสงค์ในการน�าเสนอพระพุทธศาสนา
เก่ียวกับเรื่องการเผยแผ่พระพุทธศาสนา ในรปู แบบท่เี หมาะสมกบั ความกา้ วหนา้ ของสงั คมสมัยใหม่

และการนับถือพระพุทธศาสนาของประเทศ นอกจากนี้ยังมีการจัดต้ัง องค์การคณะสงฆ์แห่งสิงคโปร์ เพื่อเป็นศูนย์กลางของพระสงฆ์

เพื่อนบ้าน และเห็นถึงความสำ�คัญของ ในสิงคโปร์ โดยมีส�านักงานใหญ่อยู่ท่ีวัดโปร์คาร์กซี การปฏิบัติตนของชาวพุทธในสิงคโปร์ทุกวันน้ี
พระพุทธศาสนามากยิง่ ข้ึน) ส่วนใหญ่สะท้อนออกมาในรปู ของการสังคมสงเคราะห์ ชว่ ยเหลือเก้ือกูลเพอื่ นมนษุ ย์ ท้ังน้แี สดงใหเ้ หน็ ว่า
• นักเรียนจะมีส่วนร่วมในการเผยแผ่ ชาวสิงคโปร์ไม่ได้นับถือพระพุทธศาสนาตามธรรมเนียมประเพณีเท่านั้น หากได้น�าเอาหลักธรรม
ทางพระพุทธศาสนา โดยเฉพาะหลักเมตตากรุณามาปฏบิ ตั ิในชีวิตจรงิ อกี ดว้ ย

พระพทุ ธศาสนาเขา้ สปู่ ระเทศเพอื่ นบา้ น ๗. ประเทศอนิ โดนเี ซยี
อยา่ งไร
(ตัวอย่างคำ�ตอบ แนะนำ�ให้ทุกคนเห็นถึง ๗.๑ การเผยแผพ่ ระพทุ ธศาสนาเข้าสู่ประเทศอนิ โดนีเซีย
ความสำ�คัญของพระพุทธศาสนา และมี
พระพุทธศาสนาเผยแผ่เข้าสู่ดินแดนท่ีเป็นประเทศอินโดนีเซียในช่วงพุทธศตวรรษท่ี ๓
คร้ังที่พระเจ้าอโศกมหาราชทรงส่งพระโสณะและพระอุตตรเถระเดินทางมาเผยแผ่พระพุทธศาสนา

ความศรัทธาอย่างมุ่งมั่น โดยการเผยแผ่ ในแถบนี้ เร่ืองราวของประเทศอินโดนีเซียปรากฏหลักฐานอย่างชัดเจนข้ึนในช่วงพุทธศตวรรษที่ ๑๒

พระพุทธศาสนาผ่านทางสื่อออนไลน์เพื่อให้ เพราะไดเ้ กิดอาณาจักรท่ียง่ิ ใหญข่ ึ้นอาณาจกั รหน่งึ ชือ่ วา่ “อาณาจกั รศรีวิชัย„ ซงึ่ มีอทิ ธพิ ลครอบคลมุ ต้งั แต่
คนท่ัวโลกหันมานับถือพระพุทธศาสนา ภาคใตข้ องประเทศไทย ประเทศมาเลเซยี และประเทศอนิ โดนเี ซยี ทงั้ หมด สนั นษิ ฐานวา่ อาณาจกั รศรวี ชิ ยั
มีการนับถือพระพุทธศาสนานิกายมหายานอย่างแพร่หลายเพราะได้ค้นพบโบราณวัตถุเป็นจ�านวนมาก
มากยง่ิ ขน้ึ )
ท่ีส�าคัญ ได้แก่ พระพิมพ์ดินดิบและรูปพระโพธิสัตว์ ซึ่งสร้างขึ้นตามคติความเช่ือของผู้นับถือ

พระพทุ ธศาสนานกิ ายมหายาน

พระพทุ ธศาสนาในอนิ โดนเี ซยี ถงึ จดุ เสอื่ มโทรมมากในสมยั พทุ ธศตวรรษที่ ๑๙ เมอื่ อาณาจกั ร

ศรีวิชัยเสื่อมโทรมลง และอาณาจักรมัชปาหิตข้ึนมามีอ�านาจแทน ประกอบกับมีกษัตริย์องค์หน่ึงของ

อาณาจักรมชั ปาหติ ทรงพระนามวา่ ระเด่นปาทา ทรงมศี รทั ธาในศาสนาอสิ ลามมาก ทรงประกาศหา้ มการ

เผยแผ่พระพุทธศาสนาในอาณาจักรของพระองค์ และทรงยกย่องให้ศาสนาอิสลามเป็นศาสนาประจ�าชาติ

14 พระพุทธศาสนา ม.๒

ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ข้อใดกลา่ วถงึ การเผยแผพ่ ระพุทธศาสนาในประเทศอนิ โดนเี ซยี ไมถ่ กู ต้อง
๑ พระพทุ ธศาสนาเผยแผเ่ ขา้ สปู่ ระเทศอนิ โดนเี ซยี ชว่ งพทุ ธศตวรรษท่ี ๓
๒ พระเจา้ อโศกมหาราชสง่ พระโสณะและอตุ ตรเถระเขา้ มาเผยแผพ่ ระพทุ ธศาสนาในประเทศอนิ โดนเี ซยี
๓ อาณาจกั รทวารวดนี �ำ พระพทุ ธศาสนานกิ ายมหายานเขา้ มาเผยแผใ่ นประเทศอนิ โดนเี ซยี
๔ ปจั จบุ นั ประเทศอนิ โดนเี ซยี นบั ถอื ศาสนาอสิ ลามมากทส่ี ดุ
(เฉลย ๓ เพราะอาณาจกั ศรวี ชิ ยั ซง่ึ มอี ทิ ธพิ ลครอบคลมุ ภาคใตข้ องประเทศไทย มาเลเซยี และอนิ โดนเี ซยี ไดน้ �ำ เอาพระพทุ ธศาสนานกิ ายมหายาน
เขา้ มาเผยแผใ่ นประเทศอนิ โดนเี ซยี )

สุดยอดคู่มือครู 14

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

St asean

นบั ต้งั แตน่ ัน้ มาศาสนาอสิ ลามก็เผยแผ่ไปยังเกาะต่าง ๆ ของอินโดนีเซยี อยา่ งรวดเร็ว จนกลายเปน็ ศาสนา ep 3 ขัน้ ปฏิบตั ิ
ท่ีชาวอินโดนีเซียส่วนใหญ่นับถือไปในท่ีสุด ส่วนชาวอินโดนีเซียท่ียังมีความศรัทธาเล่ือมใสในพระพุทธ- และสรุปความรู้
ศาสนานกิ ายมหายาน ยังคงมอี ยู่ประปรายในเกาะชวา สมุ าตรา และบาหลี หลังการปฏิบตั ิ

๗.๒ การนับถอื พระพทุ ธศาสนาในประเทศอินโดนเี ซีย ๑๔. นักเรียนกลุ่มเดิมเลือกเปรียบเทียบ
การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่
พระพุทธศาสนานิกายมหายานเจริญรุ่งเรืองในประเทศอินโดนีเซียในราวพุทธศตวรรษ ประเทศเพ่ือนบ้านท่ีสนใจมากลุ่มละ
ท่ี ๑๒-๑๓ เหน็ ได้จากพทุ ธสถานส�าคญั ๆ ทีเ่ หลือเปน็ หลักฐานหลายแห่ง โดยเฉพาะพระวหิ ารบุโรพุทโธ ๒ ประเทศ จากน้ันนำ�มาวิเคราะห์
(บรมพุทโธ) หลังจากท่ีศาสนาอิสลามได้แพร่เข้ามาและชาวชวาได้ยอมรับนับถือเป็นศาสนาประจ�าชาติ ค ว า ม เ ห มื อ น แ ล ะ ค ว า ม แ ต ก ต่ า ง
แล้ว พระพุทธศาสนากเ็ ริม่ เสื่อมถอยลงตามลา� ดับ ปจั จุบันมชี าวอินโดนีเซยี ประมาณรอ้ ยละ ๑ ที่ยงั นบั ถอื โดยใช้แผนภาพความคิดและตอบ
พระพุทธศาสนา เช่น ชาวอินโดนีเซียบนเกาะบาหลี นับถือพระพุทธศาสนา นิกายมหายานควบคู่ไปกับ ค�ำ ถาม ดังตวั อย่าง
ศาสนาพราหมณ์ และชาวจีนจ�านวนหน่ึงบนเกาะชวาทุก ๆ ปีประชาชนกลุ่มนี้จะมาร่วมกันประกอบพิธี
ในวันวิสาขบูชาที่พระวิหารบุโรพุทโธ ซ่ึงจัดเป็นเทศกาลประจ�าปีที่ส�าคัญงานหน่ึงของเมือง นอกจากนี้
มีการจัดต้งั พทุ ธสมาคมขน้ึ ในเมอื งจาการต์ า เมืองหลวงของอนิ โดนเี ซยี ด้วย

การเผยแผพ่ ระ- การเผยแผพ่ ระ-
พทุ ธศาสนาเขา้ สู่ พุทธศาสนาเขา้ สู่
ประเทศ (มาเลเซีย) ความ ประเทศ (สิงคโปร)์
เหมอื น
(พระพทุ ธศาสนาเผยแผเ่ ข้ามา (ลักษณ ะ (ระยะแรกนับถือพระพทุ ธศาสนา
ในพทุ ธศตวรรษท่ี ๓ เปน็ แบบ การเผยแ ผ่ นกิ ายเถรวาทแต่มีคนนบั ถอื
เถรวาท แตม่ คี นนับถอื ไมม่ าก พระพุทธ- ไมม่ าก ตอ่ มาพระพุทธศาสนา
จนกระทง่ั พุทธศตวรรษที่ ๑๒ ศาสนา) ได้เผยแผ่เขา้ มาอกี คร้ัง
พระพุทธศาสนานิกายมหายาน ทำ�ใหช้ าวสิงคโปรห์ ันไปนบั ถอื
พระพุทธศาสนานกิ าย
ได้แผ่ขยายเขา้ มาแต่ มหายาน)
ไม่รงุ่ เรอื งนัก)

พระวิหารบุโรพทุ โธท่เี กาะชวา บริเวณตอนกลางของประเทศอินโดนเี ซีย • เพราะเหตใุ ดการเผยแผพ่ ระพทุ ธ-
เปน็ หลกั ฐานทแ่ี สดงถงึ ความเจรญิ ของพระพุทธศาสนา นกิ ายมหายาน ศาสนาจงึ มคี วามแตกตา่ งกัน

การเผยแผพ่ ระพุทธศาสนาเข้าสูป่ ระเทศเพอื่ นบา้ น 15 (เพราะความมั่นคงทางด้านการเมือง
และผู้นำ�ของประเทศ ทำ�ให้การเผยแผ่

พระพุทธศาสนาในประเทศต่าง ๆ

แตกต่างกัน)
จากน้ันนักเรียนแต่ละกลุ่มตรวจสอบ

ความถูกต้องของผลงานว่ามีเน้ือหา
สว่ นใดควรแกไ้ ขปรับปรงุ หรอื ไม่

ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

หลกั ฐานในขอ้ ใดท่บี ง่ บอกว่าพระพุทธศาสนานกิ ายมหายานเคยเจรญิ ร่งุ เรือง
ในประเทศอนิ โดนีเซยี
๑ พระวหิ ารบุโรพุทโธ (เฉลย ๑ เพราะพระวหิ ารบุโรพุทโธ
๒ รูปธรรมจกั ร เปน็ ศาสนสถานของพระพุทธศาสนา
๓ พระพุทธรูปสลกั บนเนินเขาสูง นกิ ายมหายานท่ใี หญท่ ่สี ดุ )

๔ วัดพรัมบานัน

15 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

St St บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ep 3 ข้นั ปฏิบัติ ผังสรุปสาระส�าคัญ
และสรปุ ความรู้
หลงั การปฏิบตั ิ

๑๕. นักเรียนร่วมกันสรุปส่ิงท่ีเข้าใจเป็น ประเทศเมยี นมา
ความรูร้ ่วมกนั ดังน้ี พระพุทธศาสนาในเมยี นมาเป็นแบบเถรวาท โดยแรกเข้ามาทางเมืองสะเทมิ
และเมอื งสธุ รรมวด ี มคี วามเจรญิ รงุ่ เรอื งมากเหน็ ไดจ้ ากศาสนสถาน ในพระพทุ ธ-
• พระพุทธศาสนาเป็นส่วนหน่ึง ศาสนาทถ่ี กู สรา้ งอยา่ งยง่ิ ใหญ ่ พระพทุ ธศาสนายงั คงดา� รงอยใู่ นประเทศเมยี นมา
ของวิถีชีวิตของคนในภูมิภาคเอเชีย- อยา่ งเหนยี วแนน่ แมว้ า่ จะเคยตกเปน็ อาณานคิ มขององั กฤษ ปจั จบุ นั รฐั บาลเมยี นมา
ตะวนั ออกเฉียงใต้ ดังน้ัน ทกุ คนควร ยังคงส่งเสริมพระพุทธศาสนาด้วยวิธีการต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นการจัดสังคายนา
อนุรักษ์และมีส่วนร่วมในการเผยแผ่ พระไตรปิฎก การสง่ เสริมการศกึ ษาพระพุทธศาสนาของพระสงฆ์
พระพุทธศาสนาใหค้ งอยู่สบื ไป
ประเทศลาว
ep 4

ขนั้ สอ่ื สารและนำ� เสนอ พระพุทธศาสนาเผยแผ่เข้าสู่พ้ืนที่ลาวในสมัยเจ้าฟ้างุ้ม โดยพระมเหสีของพระองค์ คือ
พระนางแกว้ กลั ยา เพราะพระนางทรงนบั ถอื พระพทุ ธศาสนานกิ ายเถรวาทมากอ่ น พระพทุ ธ-
๑๖. นั ก เ รี ย น แ ต่ ล ะ ก ลุ่ ม ส่ ง ตั ว แ ท น ศาสนาในลาวจึงเติบโตและรุ่งเรือง จนกลายเป็นศาสนาประจ�าชาติในท่ีสุด ระยะเส่ือมโทรม
ออกมานำ�เสนอแผนภาพความคิด ของพระพุทธศาสนาในลาวเกิดข้ึนเม่ือเกิดความเปล่ียนแปลงการเมืองการปกครอง
เปรียบเทียบความเหมือนและความ เม่ือบ้านเมืองคลายความตึงเครียดลง จึงมีการฟื้นฟูพระพุทธศาสนาในลาว โดยการส่ง
แตกต่างของการเผยแผ่พระพุทธ- พระสงฆ์ลาวเขา้ มาศึกษาแนวทางฟ้ืนฟูพระพุทธศาสนาในไทย
ศาสนาเขา้ สู่ประเทศเพื่อนบ้าน
ประเทศกมั พูชา
หน้าชน้ั เรยี น พระพุทธศาสนาเข้ามาในกัมพูชาสมัยอาณาจักรฟูนัน อาณาจักรฟูนันมีสัมพันธไมตรีท่ีดีกับจีน
และอินเดีย จึงได้รับอิทธิพลพระพุทธศาสนานิกายมหายานจากท้ัง ๒ ประเทศ พระพุทธศาสนาใน
กัมพูชาเส่ือมโทรมลง เม่ือมีการท�าสงครามกับเพ่ือนบ้าน และการแย่งชิงราชสมบัติภายในประเทศ
จนกระทงั่ เหตกุ ารณท์ างการเมอื งสงบลง รฐั บาลจงึ มคี วามพยายามจะฟน้ื ฟพู ระพทุ ธศาสนาในประเทศ
โดยเฉพาะการจดั ต้งั มหาวิทยาลัยสงฆ์ข้นึ ในกัมพูชา

ประเทศเวยี ดนาม

เวยี ดนามมีความสัมพนั ธ์ใกล้ชิดกบั จนี จึงไดร้ บั อิทธพิ ลด้านการนบั ถอื ศาสนามาจากจนี แต่เม่ือเวียดนามตกเปน็
อาณานิคมของฝร่ังเศสพระพุทธศาสนาก็เสื่อมโทรมลง จากการท่ีรัฐบาลฝร่ังเศสควบคุมการเผยแผ่พระพุทธศาสนา
และสนับสนุนให้เข้ารีตเปล่ียนมานับถือศาสนาคริสต์ จนกระทั่ง พ.ศ. ๒๔๓๐ เม่ือสงครามในคาบสมุทรอินโดจีน
สงบลง จงึ มคี วามพยายามฟน้ื ฟพู ระพทุ ธศาสนาในเวยี ดนามขน้ึ มาใหม ่ แตช่ าวเวยี ดนามรนุ่ ใหมก่ น็ ยิ มเขา้ รตี เพอ่ื นบั ถอื
ศาสนาครสิ ต์

16 พระพทุ ธศาสนา ม.๒

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21

นักเรียนสรุปความรู้เก่ียวกับการเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศ
เพื่อนบ้านเป็นแผนภาพความคิดตามจินตนาการ แล้วออกแบบตกแต่งชิ้นงาน
ให้สวยงาม จากนัน้ ออกมานำ�เสนอช้นิ งานหนา้ ชั้นเรยี น

สุดยอดคู่มือครู 16

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

Stasean

การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเขา้ ส่ปู ระเทศเพื่อนบา้ น 5ep ขน้ั ประเมินเพอ่ื เพ่ิมคุณค่า
บรกิ ารสังคม
และจิตสาธารณะ

การเผยแผ่ ประเทศมาเลเซยี ๑๗. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น จั ด ป้ า ย นิ เ ท ศ
พระพุทธศาสนาเข้าสู่ พระพุทธศาสนาเผยแผ่เข้ามาในมาเลเซียเมื่อประมาณพุทธศตวรรษท่ี ๓ เพื่อเผยแพร่ความรู้เรื่อง การเผยแผ่
ประเทศเพอ่ื นบา้ น โดยระยะแรกเป็นแบบเถรวาทจนกระท่ังพุทธศตวรรษที่ ๑๒ เม่ืออยู่ภายใต้ พ ร ะ พุ ท ธ ศ า ส น า เ ข้ า สู่ ป ร ะ เ ท ศ -
การปกครองของอาณาจักรศรีวิชัย พระพุทธศาสนานิกายมหายานจึงเผยแผ ่ เพ่ือนบ้าน และการนับถือพระพุทธ-
และการนับถือ เขา้ มา พระพทุ ธศาสนาในมาเลเซียเริม่ เสอื่ มลงในรัชสมยั ของพระเจา้ ปรเมศวร ศาสนาในประเทศเพ่ือนบ้าน เพ่ือ
พระพุทธศาสนา แห่งอาณาจักรมะละกา เน่ืองจากพระองค์ทรงเปล่ียนไปนับถือศาสนาอิสลาม ให้ทุกคนเกิดความตระหนักและ
ของประเทศเพ่ือนบ้าน และในสมัยสุลต่านมัลโมชาห์ ศาสนาอิสลามจึงเป็นศาสนาประจ�าชาติของ เ ห็ น ถึ ง คุ ณ ค่ า ค ว า ม สำ � คั ญ ข อ ง
มาเลเซีย จนกระทั่งได้รับเอกราชจากอังกฤษ จึงมีคณะทูตจากประเทศไทย พระพทุ ธศาสนา
ในปจั จบุ นั ศรลี งั กา และเมยี นมาเขา้ มาเผยแผพ่ ระพทุ ธศาสนานกิ ายเถรวาท ปจั จบุ นั ประชาชน
ส่วนใหญ่ในมาเลเซียนับถือศาสนาอิสลาม แต่ก็ยังมีประชาชนชาวจีน
จา� นวนหน่ึงยังคงนับถอื พระพทุ ธศาสนาทัง้ นิกายมหายานและนกิ ายเถรวาท

ประเทศสิงคโปร์

ประเทศอนิ โดนเี ซีย สิงคโปร์เป็นเกาะอยู่ทางใต้ของมาเลเซีย เคยรวมกันเป็นสมาพันธรัฐมลาย ู
เช่นเดียวกับมาเลเซีย การเผยแผ่พระพุทธศาสนาจึงมีลักษณะเดียวกัน คือ
นยิ มเคารพนบั ถอื พระพทุ ธศาสนานกิ ายมหายาน ประกอบกบั ประชาชนสว่ นใหญ่
เป็นชาวจีน พระพุทธศาสนานิกายมหายานจึงมีความรุ่งเรือง ปัจจุบัน
พระพทุ ธศาสนายงั คงเปน็ ศาสนาทค่ี นสว่ นใหญใ่ นสงิ คโปรน์ บั ถอื โดยมกี ารจดั ตงั้
พุทธสมาคม และจดั กิจกรรมทเ่ี ก่ยี วเน่อื งกบั พระพทุ ธศาสนามากมาย

พระพทุ ธศาสนาเขา้ สดู่ นิ แดนทเี่ ปน็ ประเทศอนิ โดนเี ซยี ในชว่ งพทุ ธศตวรรษท ี่ ๓ ตรงกบั ครง้ั ทพี่ ระเจา้ อโศกมหาราช
สง่ พระโสณะเถระและพระอตุ ตรเถระเดนิ ทางมาเผยแผพ่ ระพทุ ธศาสนาในแถบนี้ จนกระทงั่ อาณาจกั รศรวี ชิ ยั มอี ทิ ธพิ ล
มาถงึ อนิ โดนเี ซยี พระพทุ ธศาสนานกิ ายมหายานจงึ เรม่ิ แพรห่ ลาย พระพทุ ธศาสนาในอนิ โดนเี ซยี เรมิ่ เสอ่ื มเมอ่ื อาณาจกั ร
ศรีวิชัยเส่อื มอ�านาจ และแทนทด่ี ้วยอา� นาจของอาณาจกั รมัชปาหิต โดยกษัตริยร์ ะเดน่ ปาทา กษัตรยิ พ์ ระองค์หนึ่งของ
มชั ปาหติ ทรงมศี รทั ธาในศาสนาอสิ ลามมาก ทรงประกาศหา้ มเผยแผพ่ ระพทุ ธศาสนา และยกยอ่ งใหศ้ าสนาอสิ ลามเปน็
ศาสนาประจา� ชาติ

จุดประกายโครงงาน

ใหน้ กั เรยี นแบง่ กลมุ่ ออกเปน็ ๒ กลมุ่ ตามนกิ ายในพระพทุ ธศาสนาทนี่ ยิ มนบั ถอื คอื นกิ ายเถรวาท
และนิกายมหายาน จากนั้นให้แต่ละกลุ่มศึกษาเส้นทางและวิธีการเผยแผ่พระพุทธศาสนาของ
ท้ัง ๒ นกิ าย ที่เข้ามาในภมู ภิ าคเอเชยี ตะวันออกเฉียงใต ้ แลว้ รว่ มกันนา� เสนอโดยการจัดนทิ รรศการ

การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสปู่ ระเทศเพื่อนบ้าน 17

ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ประเทศใดในเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้นบั ถือพระพุทธศาสนาตา่ งจากประเทศอื่น
๑ ประเทศไทย ๒ ประเทศลาว
๓ ประเทศเมยี นมา ๔ ประเทศสิงคโปร์

(เฉลย ๔ เพราะพทุ ธศาสนกิ ชนสว่ นใหญ่ในประเทศสงิ คโปรน์ ับถือพระพทุ ธศาสนา
นิกายมหายาน)

17 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ตัวชี้วัด กิจกรรมบรู ณาการอาเซยี น

ส ๑.๑ ม.๒/๑

ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มออกเป็น ๙ กลุ่ม ตามจ�านวนประเทศสมาชิกอาเซียนยกเว้นประเทศไทย
แล้วศึกษาว่า แต่ละประเทศมีการนับถือศาสนาใดบ้าง ศาสนาใดมีความแพร่หลายมากที่สุด
เพราะเหตุใด จากน้ันให้แต่ละกลมุ่ ออกมาน�าเสนอหน้าช้ันเรยี น

แนวค�ำตอบ เวบ็ ไซต์แนะน�า

๑. เพราะกษัตริย์พระองค์หน่ึงของอาณาจักร http://www.mcu.ac.th มหาวิทยาลยั มหาจฬุ าลงกรณราชวทิ ยาลัย
มัชปาหิตท่ีขึ้นมามีอำ�นาจแทนอาณาจักร http://www.dhammathai.org ธรรมะไทย
ศรวี ชิ ยั ทรงมศี รทั ธาในศาสนาอสิ ลามมาก
โดยทรงห้ามเผยแผ่พระพุทธศาสนาและ กิจกรรมการเรียนรู้
ให้ศาสนาอิสลามเป็นศาสนาประจำ�ชาติ
ทำ � ใ ห้ พ ร ะ พุ ท ธ ศ า ส น า ใ น ป ร ะ เ ท ศ ๑. แบ่งนกั เรยี นออกเปน็ ๗ กลุ่ม หรอื ๗ ประเทศ ตามประเทศต่าง ๆ ในภูมิภาคเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้
อินโดนเี ซียเสอื่ มโทรมลง ใหแ้ ตล่ ะกลมุ่ ศกึ ษาคน้ ควา้ เรอื่ งการเผยแผพ่ ระพทุ ธศาสนาและการนบั ถอื พระพทุ ธศาสนาในประเทศ
น้ัน ๆ อย่างละเอียด โดยเร่ิมต้ังแต่ในอดีตจนถึงปัจจุบัน แล้วน�าข้อมูลพร้อมภาพที่ค้นคว้ามาได้
๒. เหมอื นกัน คอื เคารพนบั ถือพระพุทธศาสนา มาอภปิ รายร่วมกันหนา้ ชัน้ เรยี น
นิกายมหายาน จากการนำ�เข้ามาของชาวจีน
ในสมัยอาณานิคม ส่วนข้อท่ีแตกต่างกัน ๒. ให้นักเรียนช่วยกันหาภาพข่าวและข้อมูลเกี่ยวกับการจัดกิจกรรมทางพระพุทธศาสนาท่ีเกิดข้ึน
คอื ปจั จบุ นั ประชาชนสว่ นใหญข่ องประเทศ ในประเทศต่าง ๆ ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ แล้วนา� มาร่วมพูดคุยกันว่าเป็นกิจกรรมอะไร
มาเลเซียนบั ถอื ศาสนาอสิ ลาม ในทางพระพุทธศาสนา เกิดขึ้นท่ีใด และมีความแตกต่างจากกิจกรรมทางพระพุทธศาสนาที่เกิดข้ึน
ในประเทศไทยหรือไม่ อย่างไร
๓. ประเทศไทยมีส่วนช่วยเหลือฟ้ืนฟู
พระพุทธศาสนาในประเทศเพ่ือนบ้าน ค�าถามพัฒนากระบวนการคิด
โดยการส่งพระสงฆ์ไปเผยแผ่พระพุทธ-
ศาสนาในประเทศเพือ่ นบ้าน ๑. เหตใุ ดพระพทุ ธศาสนาในประเทศอนิ โดนเี ซยี จงึ เสอ่ื มโทรมลง ทง้ั ทใี่ นอดตี เคยมคี วามเจรญิ รงุ่ เรอื งมาก
๒. การเผยแผ่และการนับถือพระพุทธศาสนาในประเทศมาเลเซียและสิงคโปร์ มีความเหมือนและ
๔. เพราะรัฐบาลฝรั่งเศสควบคุมการเผยแผ่
พระพุทธศาสนาและสนับสนุนให้เข้ารีต แตกต่างกนั อยา่ งไร
เปลย่ี นมานบั ถือศาสนาคริสต์ ๓. ประเทศไทยมีสว่ นรว่ มชว่ ยเหลือฟืน้ ฟพู ระพุทธศาสนาในประเทศเพื่อนบ้านบา้ งหรือไม่ อยา่ งไร
๔. เหตุใดเมื่อประเทศเวียดนามตกเป็นเมืองขึ้นของประเทศฝรั่งเศส การเผยแผ่พระพุทธศาสนาจึง
๕. การเมืองการปกครอง เพราะผู้นำ�หรือ
กษัตริย์มีบทบาทในการสร้างความนิยม ไดร้ ับความกระทบกระเทอื นอย่างหนัก
ทางศาสนาแกป่ ระชาชน การเปล่ียนผนู้ �ำ จึง ๕. จากการศกึ ษาเรอ่ื งการเผยแผพ่ ระพทุ ธศาสนาเขา้ สปู่ ระเทศเพอ่ื นบา้ น และการนบั ถอื พระพทุ ธศาสนา
มีผลต่อความเจริญของพระพุทธศาสนา
อีกสาเหตุ คือ การตกเป็นอาณานิคมของ ของประเทศเพื่อนบ้าน นักเรียนคิดว่าอะไรบ้างที่เป็นสาเหตุให้การเผยแผ่และการนับถือ
ชาติตะวันตก ซ่ึงเข้ามาขยายดินแดน พระพุทธศาสนาของประเทศตา่ ง ๆ เจริญรงุ่ เรือง หรือเส่ือมโทรมลง
ในภูมภิ าคและเผยแผศ่ าสนาคริสต์
18 พระพุทธศาสนา ม.๒

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21

นักเรียนเสนอวิธีการเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศเพ่ือนบ้าน
โดยใช้แผนภาพความคิด แลว้ ออกมานำ�เสนอหนา้ ช้ันเรียน

สุดยอดคู่มือครู 18

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

เปา้ หมายการเรยี นรู้

๒หนว่ ยการเรียนรู้ท่ี ความสำาคญั ของพระพุทธศาสนาท่ีช่วย มาตรฐานการเรยี นรู้
เสริมสร้างความเข้าใจอันดีกับประเทศเพอื่ นบา้ น
มาตรฐาน ส ๑.๑
รู้และเข้าใจประวัติ ความสำ�คัญ ศาสดา
หลกั ธรรมของพระพทุ ธศาสนาหรอื ศาสนา
ท่ีตนนับถือและศาสนาอื่น มีศรัทธาที่
ถูกตอ้ ง ยึดมัน่ และปฏิบตั ติ ามหลักธรรม
เพ่อื อยูร่ ว่ มกนั อย่างสันติสขุ

ตัวชี้วดั สมรรถนะสำ�คญั ของผูเ้ รียน
๑. ความสามารถในการสือ่ สาร
วิเคราะห์ความสา� คัญของพระพุทธศาสนาหรือศาสนาท่ีตนนับถือ ท่ีช่วยเสริมสร้างความเข้าใจอันดีกับ ๒. ความสามารถในการคิด
ประเทศเพอ่ื นบา้ น (ส ๑.๑ ม.๒/๒) ๓. ความสามารถในการใชท้ กั ษะชีวิต

ผงั สาระการเรยี นรู้ คุณลักษณะอันพึงประสงค์
รกั ชาติ ศาสน์ กษัตรยิ ์
ความสำาคัญของพระพุทธศาสนา ตัวชวี้ ดั ที่ ๑.๓ ศรทั ธา ยดึ ม่นั
ทช่ี ว่ ยเสรมิ สรา้ งความเขา้ ใจอันดีกับ และปฏิบตั ติ นตามหลักของศาสนา

ประเทศเพอื่ นบ้าน ใฝ่เรียนรู้
ตัวชี้วดั ท่ี ๔.๑ ตงั้ ใจ เพยี รพยายาม
หลักธรรมของพระพุทธศาสนาท่ีชว่ ยเสรมิ สรา้ ง ในการเรยี นและเขา้ รว่ มกจิ กรรมการเรยี นรู้
ความเข้าใจอันดีกับประเทศเพือ่ นบ้าน
มงุ่ มนั่ ในการทำ�งาน
สาราณยี ธรรม ๖ สงั คหวตั ถุ ๔ ตวั ชีว้ ดั ท่ี ๖.๑ ต้งั ใจและรบั ผิดชอบ
ในการปฏิบตั หิ น้าทก่ี ารงาน
สาระสาำ คญั
รกั ความเปน็ ไทย
หลักธรรมทางพระพุทธศาสนาท่ีช่วยเสริมสร้างความเข้าใจอันดีกับประเทศเพื่อนบ้าน ได้แก่ ตวั ชว้ี ัดที่ ๗.๑ ภาคภูมิใจ
หลักสาราณยี ธรรม ๖ และหลักสังคหวัตถุ ๔ ในขนบธรรมเนียมประเพณี ศลิ ปะ
วฒั นธรรมไทย และมคี วามกตญั ญกู ตเวที
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21

นักเรียนเลือกศึกษาหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ๑ หลักธรรม จากนั้น
น�ำ มาวเิ คราะหว์ า่ มสี ว่ นชว่ ยเสรมิ สรา้ งความเขา้ ใจอนั ดกี บั ประเทศเพอ่ื นบา้ นอยา่ งไร
แล้วน�ำ ผลทไี่ ด้จากการวิเคราะห์ออกมาน�ำ เสนอใหเ้ พือ่ นฟังหน้าชัน้ เรยี น

19 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ตัวช้ีวัด

ส ๑.๑ ม.๒/๒ จดุ ประกายความคดิ เมอ่ื ประเทศเพ่ือนบา้ น
ประสบภยั พิบตั ิต่าง ๆ ในฐานะ
ภาระงาน/ชิ้นงาน ทเ่ี ป็นชาวพุทธ นักเรียนคิดวา่
แผนภาพความคดิ หลักธรรมทางพระพทุ ธ- จะมีสว่ นร่วมช่วยเหลือประเทศ
ศาสนาท่ชี ว่ ยเสรมิ สรา้ งความสมั พันธ์อันดี
กับประเทศเพอื่ นบา้ นและวิธกี าร เหล่าน้ันอยา่ งไรบ้าง
น�ำ หลักธรรมมาปฏบิ ัติ

ep 1St

ข้ันสังเกต พระพุทธศาสนาเป็นศาสนาท่ีมุ่งเน้นให้มนุษย์อยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข ดังจะเห็นได้จากหลักธรรม
รวบรวมข้อมูล คา� สอนตา่ ง ๆ เชน่ สาราณียธรรม ๖ และสงั คหวัตถุ ๔ ซ่งึ เปน็ หลกั ธรรมที่เราสามารถนา� มาเปน็ แนวทาง
ในการปฏบิ ตั ิตนเพ่อื การอยูร่ ว่ มกันอย่างสนั ตไิ ด้ทง้ั ภายในประเทศและระหวา่ งประเทศ
๑. นักเรียนสังเกตภาพการช่วยเหลือ
ผู้ประสบภัยในฟิลิปปินส์ จากนั้น หลกั ธรรมของพระพุทธศาสนาทช่ี ว่ ยเสริมสร้างความเขา้ ใจอันดีกบั
ร่วมกนั สนทนา โดยใชค้ ำ�ถาม ดังน้ี ประเทศเพ่ือนบา้ น

• ภาพนเี้ ก่ียวกับสิง่ ใด ๑.๑ สาราณียธรรม ๖
• เมื่อประเทศเพื่อนบ้านประสบ แกน่ ของสาราณยี ธรรม คอื ความปรารถนาดตี อ่ กนั เออ้ื เฟอ้ื เกอื้ กลู กนั ซงึ่ สามารถประยกุ ต์

ปัญหาภยั พบิ ัติ ในฐานะท่ีนักเรยี นเป็น ใหเ้ ป็นแนวทางสรา้ งสมั พนั ธไมตรรี ะหว่างประเทศไดด้ ังนี้
ชาวพุทธ นกั เรียนจะมสี ่วนร่วมในการ ๑) เมตตากายกรรม คือ การแสดงออกซง่ึ ความเปน็ มติ รทางกายตอ่ ประเทศเพอ่ื นบ้าน เช่น
ช่วยเหลือประเทศเพ่ือนบ้านอย่างไร เมื่อมิตรประเทศประสบภัยต่าง ๆ เช่น อุทกภัย
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ช่วยบริจาคเงินและ
ส่ิงของที่จำ�เป็น เช่น เคร่ืองอุปโภคบริโภค แผน่ ดนิ ไหว ประเทศอ่ืน ๆ ก็ควรสง่ เครอื่ งอุปโภค
ยารักษาโรค รวมถึงช่วยกันเป็นกำ�ลังใจ
ให้ผูป้ ระสบภัยเกิดความเขม้ แขง็ ต่อไป) บริโภค ยารักษาโรค คณะแพทย์ หรือบริจาคเงิน
๒. นักเรียนร่วมกันศึกษาบทเรียน
เร่ือง หลักธรรมของพระพุทธศาสนา ไปช่วยตามก�าลงั ความสามารถ
ที่ช่วยเสริมสร้างความเข้าใจอันดีกับ ๒) เมตตาวจีกรรม คอื มีการกระท�า
ประเทศเพ่ือนบ้าน จากหนังสือเรียน ทางวาจาท่ีแสดงออกถึงความปรารถนาดีต่อมิตร
หรือแหลง่ การเรียนรูอ้ น่ื เพมิ่ เตมิ
ประเทศ เชน่ ไมก่ ลา่ วตเิ ตยี น ใหร้ า้ ยตอ่ มติ รประเทศ
สุดยอดคู่มือครู 20
ถ้ามีปัญหาข้อพิพาทเกิดข้ึนก็ควรหาทางยุติด้วย

การเจรจาทางการทูต ศูนยร์ ับบรจิ าคชว่ ยเหลอื ผู้ประสบภัยในฟิลิปปินส์

20 พระพุทธศาสนา ม.๒

ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ขอ้ ใดกล่าวถึงสาราณียธรรม ๖ ไมถ่ ูกต้อง
๑ แก่นของสาราณยี ธรรม คอื ความปรารถนาดีต่อกัน เออื้ เฟ้ือเผอื่ แผ่กัน
๒ เมตตากายกรรม คือ การแสดงออกทางกายต่อประเทศเพื่อนบ้าน เมื่อประสบภัยตา่ ง ๆ
๓ เมตตาวจกี รรม คอื การกระท�ำ ทางวาจาทแ่ี สดงออกถึงความปรารถนาดตี ่อ
ประเทศเพือ่ นบา้ น โดยไม่กลา่ วติเตยี น หรอื ใหร้ ้ายมิตรประเทศ
๔ มจี ิตใจที่คิดอกศุ ล หวาดระแวงประเทศเพ่อื นบา้ นตลอดเวลา
(เฉลย ๔ เพราะมีจิตใจทคี่ ดิ อกุศล หวาดระแวงตลอดเวลา จะท�ำ ให้อย่รู ่วมกนั กบั
ประเทศเพื่อนบา้ นไดอ้ ยา่ งไม่มีความสขุ )

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

Step 2asean

๓) เมตตามโนกรรม มีจิตใจปรารถนาดีกับมิตรประเทศโดยปราศจากอกุศลจิต คือ ขน้ั คิดวิเคราะห์
ไม่หวาดระแวงต่อกัน และสรุปความรู้
๔) สาธารณโภค ี การแบง่ ปนั ผลประโยชนท์ เ่ี กดิ ขนึ้ หรอื ไดม้ าโดยชอบธรรมแกม่ ติ รประเทศ
การช่วยเหลือกันและกันระหว่างประเทศ กล่าวคือ ประเทศร�่ารวยควรให้ความช่วยเหลือแก่ประเทศท่ี ๓. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นว่า
หลักสาราณียธรรม ๖ มีส่วนช่วยเสริม-
ยากจนกวา่ หรือการใช้ทรัพยากรร่วมกนั เชน่ แม่นา�้ ทม่ี ตี ้นกา� เนิดจากประเทศของเรา ถ้าไหลผ่านเขา้ ไปสู่ ส ร้ า ง ค ว า ม เ ข้ า ใ จ อั น ดี กั บ ป ร ะ เ ท ศ
เพื่อนบ้านอย่างไร ครูบันทึกคำ�ตอบ
ประเทศเพ่อื นบา้ นดว้ ย เรากค็ วรรกั ษาอยา่ งดี ไมส่ ร้างมลพษิ ให้กลายเป็นน�้าเสีย ของนักเรียน โดยใช้แผนภาพความคิด
๕) สีลสามัญญตา มีหลักความประพฤติ (ศีล) เสมอกับมิตรประเทศ และไม่ท�าตนเป็น ดังตัวอย่าง
ที่น่ารังเกียจของประเทศอื่น หมายถึง จะต้องด�าเนินนโยบายต่างประเทศให้สอดคล้องกับมติสากล

หรือสอดคล้องกับหลักการของสหประชาชาติ กล่าวคือ แก้ไขปัญหาระหว่างประเทศด้วยวิธีการทูต

ช่วยผดงุ สันตภิ าพของโลก เคารพอธิปไตยของประเทศอนื่ เมตตาวจกี รรม
๖) ทฏิ ฐิสามญั ญตา มคี วามคิดเหน็ ตรงกับประเทศอน่ื หมายถึง การมคี วามคิดเหน็ รว่ มกัน คือ การกระท�ำ
รับฟังและเคารพความคิดเห็นของผู้อื่น ยอมรับในกฎเกณฑ์และกติการะหว่างประเทศและการยอมรับ ทางวาจา
เช่น ไมต่ เิ ตียน
ในมติเสยี งส่วนมาก เมตตากายกรรม ใหร้ ้ายมติ ร เมตตามโนกรรม
คือ การแสดงออก ประเทศ มีจติ ใจ
๑.๒ สังคหวตั ถุ ๔ ถึงความเป็นมิตร ทป่ี รารถนาดกี บั
ทางกาย เชน่ สาราณยี ธรรม ๖ มติ รประเทศ
สังคหวัตถุ ๔ คือ หลักธรรมอันเป็น การช่วยเหลือเม่ือ เชน่ ไม่หวาด-
เครื่องยึดเหน่ียวน้�าใจของผู้อ่ืน เป็นการผูกไมตรี ประเทศเพอื่ นบา้ น มีหลกั ระแวงตอ่ กนั
ประสบภยั ประพฤติเสมอ แบง่ ปัน
เอื้อเฟื้อเกื้อกูลกันรวมทั้งเป็นการสร้างความรัก มีความคิดเห็นที่ มติ รประเทศ ผลประโยชน์
ตรงกบั ประเทศ รว่ มกัน
ความเปน็ มติ รตอ่ ประเทศเพอ่ื นบา้ น หลกั สงั คหวตั ถุ อ่นื และไมท่ �ำ ตัว ช่วยเหลือซ่ึงกนั
เป็นที่น่ารังเกียจ และกัน
๔ ไดแ้ ก่ ของประเทศอนื่
๑) ทาน แปลว่า การให้ หมายถึง
การช่วยเหลือเจือจุนต่อกัน เช่น มิตรประเทศ
เจ้าหนา้ ที่สหประชาชาติเลยี้ งอาหารแกเ่ ด็ก ๆ
ประสบภัยพิบัติต่าง ๆ ประเทศอื่น ๆ ก็ควรจัดส่ง
ผปู้ ระสบภัยแผน่ ดินไหวในประเทศเฮติ
อาหาร เวชภณั ฑ์ เคร่ืองอปุ โภคบริโภคไปชว่ ยเหลือ
ตามกา� ลงั ความสามารถ การให้ในลักษณะเชน่ น้ี ยอ่ มทา� ใหเ้ กดิ ความร้สู ึกเปน็ มติ รเพมิ่ พนู ขึน้ ทัง้ จากฝ่าย
๔. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นว่า
รัฐบาลและประชาชนของประเทศผู้รับ หลักสังคหวัตถุ ๔ มีส่วนช่วยเสริมสร้าง
๒) ปิยวาจา แปลว่า มีวาจาอันเป็นท่ีรัก ได้แก่ การเจรจาด้วยถ้อยคา� ไพเราะ อ่อนหวาน ความเข้าใจอันดีกับประเทศเพื่อนบ้าน
นอบน้อม สุภาพ เหมาะสมกับกาลเทศะ นอกจากจะเป็นคา� ที่ไพเราะแล้ว ยังเป็นถ้อยคา� ท่ีเป็นประโยชน์ อย่างไร ครูบันทึกคำ�ตอบของนักเรียน
โดยใชแ้ ผนภาพความคิด ดงั ตวั อย่าง
ไมเ่ พอ้ เจอ้ เหลวไหล ไมห่ ยาบคาย ซง่ึ ในดา้ นความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งประเทศนี้ ควรนา� หลกั ปยิ วาจามาใชเ้ ปน็

อยา่ งยง่ิ ทาน แปลว่า ปยิ วาจา แปลว่า
๓) อตั ถจรยิ า แปลวา่ การประพฤตติ นใหเ้ ป็นประโยชนแ์ กผ่ ูอ้ นื่ หมายถึง การไมส่ ร้างความ การให้ ให้การ มีวาจาอนั เป็นทีร่ ัก
เดอื ดรอ้ นให้แก่ประเทศต่าง ๆ ตรงกนั ข้ามหากมติ รประเทศได้รบั ความทกุ ขห์ รือประสบภัยกค็ วรใหค้ วาม ชว่ ยเหลอื เกอื้ กูล ไดแ้ ก่ การพดู จา
ชว่ ยเหลอื ไมน่ ิง่ ดูดาย ตอ่ มติ รประเทศ ด้วยถ้อยค�ำ
เม่ือประสบภัย เช่น ไพเราะ สุภาพ
ความสำาคญั ของพระพทุ ธศาสนาทช่ี ว่ ยเสรมิ สรา้ งความเขา้ ใจอนั ดีกบั ประเทศเพื่อนบ้าน 21 บรจิ าคสิง่ ของไป อ่อนหวาน
ชว่ ยเหลือ
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ สมานตั ตตา สงั คหวตั ถุ ๔ อัตถจรยิ า
แปลว่า การวางตวั แปลวา่
หลักธรรมทีเ่ ปน็ เครื่องยึดเหน่ียวจติ ใจของผู้คน คือหลกั ธรรมใด ให้เหมาะสมกบั การประพฤตติ น
๑ อทิ ธบิ าท ๔ ๒ สงั คหวัตถุ ๔ ภาวะของตน เช่น ใหเ้ ป็นประโยชน์
๓ พรหมวหิ าร ๔ ๔ ฆราวาสธรรม ๔ ให้ความนบั ถือ แก่ผอู้ น่ื
ประเทศอืน่ ๆ
(เฉลย ๒ เพราะสังคหวตั ถุ ๔ คอื หลกั ธรรมอันเป็นเครือ่ งยึดเหน่ยี วจติ ใจของผคู้ น ไม่ดหู มน่ิ
เหยียดหยาม

ประกอบดว้ ยทาน ปิยวาจา อัตถจรยิ า และสมานตั ตตา)

21 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ข้ันคิดวิเคราะห์
St St ๔) สมานตั ตตา แปลวา่ การวางตวั ให้เหมาะสมกบั ภาวะของตน หมายถงึ ให้ความนบั ถอื
และสรปุ ความรู้

๕. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น โดยใช้ ประเทศต่าง ๆ ว่ามีฐานะศักด์ิศรีเท่าเทียมกับประเทศของเรา ไม่ดูถูกดูหมิ่นว่าประเทศนั้นเล็กกว่าหรือ
คำ�ถาม ดังนี้ ด้อยความเจริญกว่า

• นักเรียนคิดว่าพระพุทธศาสนามีส่วนช่วย จากหลักธรรมดังกล่าวน้ันจึงเห็นได้ว่า พระพุทธศาสนามีส่วนส�าคัญอย่างย่ิงท่ีจะช่วย
เ ส ริ ม ส ร้ า ง ค ว า ม เ ข้ า ใ จ อั น ดี กั บ ป ร ะ เ ท ศ เสริมสร้างความเข้าใจอันดีให้เกิดขึ้นในระหว่างประเทศ และหากทุกประเทศได้น�าหลักธรรมเหล่าน้ีไปใช้
เพื่อนบ้านอย่างไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ พระพุทธ- ก็จะท�าใหโ้ ลกเกดิ ความสงบสุข
ศาสนามีหลักธรรมท่ีช่วยเสริมสร้างความรู้สึก
ผังสรุปสาระส�าคัญ

เหน็ อกเหน็ ใจกนั ชว่ ยเหลอื เกอื้ กูลซง่ึ กนั และกนั )
๖. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพ่ิมคุณค่า แล้วสรุป
เป็นความคดิ รวบยอด โดยใชค้ �ำ ถาม ดงั นี้ ความสาำ คญั ของพระพุทธศาสนา
ที่ช่วยเสริมสร้างความเขา้ ใจอนั ดีกับ
• นักเรียนนำ�ความรู้ท่ีได้จากการศึกษาเรื่อง
ประเทศเพอ่ื นบา้ น

หลักธรรมทางศาสนาท่ีช่วยเสริมสร้างความ
เข้าใจอันดีกับประเทศเพ่ือนบ้านไปใช้ในการ
อยู่ร่วมกันอย่างไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ ใช้ในการ
ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน ไม่ดูถูกเหยียดหยามประเทศ หลกั ธรรมของพระพุทธศาสนาท่ชี ว่ ยเสริมสร้าง
ความเข้าใจอนั ดกี ับประเทศเพ่ือนบ้าน

เพอื่ นบา้ นวา่ เล็กกว่าหรอื ดอ้ ยความเจรญิ กวา่ ) สาราณียธรรม ๖ คือ ความปรารถนาดีต่อกัน สังคหวตั ถุ ๔ คอื หลักธรรมอนั เปน็ เครอ่ื งยึดเหน่ยี ว
เอือ้ เฟ้ือเกื้อกูลกนั ได้แก่ น้�าใจของผู้อ่นื ผกู ความเออ้ื เฟือ้ ตอ่ กัน ได้แก่
ep 3 ข้นั ปฏบิ ตั ิ ๑. เมตตากายกรรม คอื การแสดงออกซง่ึ ความเปน็ ๑. ทาน แปลว่า การให้ คือ การใหค้ วามชว่ ยเหลือ
และสรปุ ความรู้ มิตรทางกายต่อประเทศเพื่อนบ้าน เช่น การให้ความ เจือจุนต่อกัน
หลังการปฏิบัติ ชว่ ยเหลือเม่ือประเทศเพอื่ นบ้านประสบปญั หา ๒. ปยิ วาจา แปลวา่ มวี าจาอันเป็นท่ีรกั
๒. เมตตาวจีกรรม คือ การแสดงออกทางวาจา ๓. อัตถจริยา แปลว่า การประพฤติตนให้เป็น
ด้วยความปรารถนาดีต่อประเทศเพือ่ นบ้าน ประโยชนแ์ กผ่ ูอ้ นื่
๗. นักเรียนร่วมกันคิดวิเคราะห์ถึงหลักธรรม ๓. เมตตามโนกรรม คือ ปรารถนาดโี ดยปราศจาก ๔. สมานัตตตา แปลวา่ การวางตัวใหเ้ หมาะสม
ทางพระพทุ ธศาสนาทชี่ ว่ ยเสรมิ สรา้ งความเขา้ ใจ อกุศลจติ
อนั ดกี บั ประเทศเพอื่ นบา้ น พรอ้ มบอกแนวทาง ๔. สาธารณโภค ี การแบง่ ปนั ผลประโยชนท์ เ่ี กดิ ขึ้น
การนำ�หลักธรรมมาปฏิบัติ และผลที่เกิดจาก หรือไดม้ า โดยชอบธรรมแก่มิตรประเทศ
การปฏบิ ัติ โดยใชแ้ ผนภาพความคดิ ๕. สีลสามัญญตา มีหลักความประพฤติเสมอกับ
มติ รประเทศ
ดงั ตัวอยา่ ง ๖. ทิฏฐิสามัญญตา มีความคิดเห็นตรงกับประเทศ

อนื่ คือ การยอมรับฟัง และเคารพในเสยี งสว่ นใหญ่

หลกั ธรรม แนวทางการปฏิบัติ

(สงั คหวัตถุ ๔ (- ใหก้ ารชว่ ยเหลือเกื้อกูลกนั 22 พระพทุ ธศาสนา ม.๒
- ทาน - พูดจาด้วยถอ้ ยค�ำ ไพเราะ
- ปิยวาจา ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
- อัตถจริยา ออ่ นหวาน
- สมานตั ตตา) - ประพฤตติ นใหเ้ ป็น
ประโยชนต์ ่อผอู้ ่ืน
- ท�ำ ตวั ให้เหมาะสม บคุ คลในขอ้ ใดไมป่ ฏบิ ัติตามหลักสาราณียธรรม ๖ (เฉลย ๒ เพราะการแสดงออกทาง
กับภาวะของตน)

ผลท่เี กดิ จากการปฏบิ ตั ิ ๑ ปยิ ะดาบริจาคสง่ิ ของไปชว่ ยเหลอื ผปู้ ระสบภยั เสมอ วาจาด้วยการดูถูกผู้อ่ืนไม่สอดคล้องกับ
หลกั สาราณยี ธรรม ๖ ทหี่ มายถงึ
(เปน็ ทรี่ ักของทุกคน ท�ำ ให้ทุกคนอยรู่ ่วมกัน ๒ ปรีชามักใชว้ าจาดถู ูกผ้อู นื่ วา่ ด้อยกวา่ ตน
อยา่ งมคี วามสุข ปราศจากความขดั แย้ง) ความปรารถนาดตี ่อกนั เอื้อเฟอื้
๓ ปยิ าภรณย์ อมรบั ฟงั ความคดิ เหน็ ของผ้อู น่ื
จากน้ันนักเรียนตรวจสอบความถูกต้อง เก้ือกลู กนั )
ของผลงานว่ามีส่วนใดควรปรับปรุงแก้ไขหรือ ๔ ปราณีปรารถนาดกี ับผู้อนื่ โดยปราศจากอกศุ ล
เพมิ่ เตมิ หรือไม่

สุดยอดคู่มือครู 22

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ep 3aseanรอบรู้อาเซียนและโลก

ความรู้เพ่ิมเติม St St St ข้นั ปฏิบัติ
และสรปุ ความรู้
หลังการปฏบิ ตั ิ

สหประชาชาติ (United Nation หรือ UN) เป็นองค์การระหว่างประเทศ ซ่ึงมีวัตถุประสงค์เพ่ือ ๘. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งท่ีเข้าใจเป็นความรู้
ก่อให้เกิดความร่วมมือกันของกฎหมายระหว่างประเทศ ความม่ันคงระหว่างประเทศ การพัฒนา รว่ มกนั ดังนี้
เศรษฐกจิ การเปล่ียนแปลงทางสังคม สทิ ธิมนุษยชน และบรรลสุ นั ตภิ าพ
• พระพุทธศาสนามีหลักธรรมท่ีช่วย
จุดประกายโครงงาน เสริมสร้างความสัมพันธ์อันดีกับประเทศ
ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มตามความเหมาะสม จากนั้นให้นักเรียนช่วยกันหาข่าวความสัมพันธ์ เพอื่ นบ้าน หากทกุ คน ทุกประเทศ
ระหว่างประเทศในด้านของความขดั แยง้ แล้วนา� มาวิเคราะห์วา่ ควรนา� หลกั ธรรมใดในพระพุทธศาสนา
มาแกป้ ัญหาความสัมพันธ์ระหวา่ งประเทศน้ัน นำ�หลักธรรมทางพระพุทธศาสนาไปปฏิบัติ
จะทำ�ให้ตนเอง สังคม และโลกเกิดความ
กิจกรรมบรู ณาการอาเซียน สงบสุข
ให้นักเรียนช่วยกันค้นหาข้อมูลหรือกิจกรรมที่ประเทศต่าง ๆ ในภูมิภาคอาเซียนช่วยเหลือกัน
แล้วน�าข่าวหรือข้อมูลนั้นมาเล่าให้เพ่ือนในช้ันเรียนฟัง เพื่อร่วมกันแสดงความคิดเห็นว่าการกระท�า ep 4
ดงั กลา่ วตรงกับหลกั ธรรมใดในพระพุทธศาสนา
ขนั้ สอ่ื สารและนำ� เสนอ
เว็บไซตแ์ นะนา�
๙. นั ก เ รี ย น อ อ ก ม า นำ � เ ส น อ แ ผ น ภ า พ
http://www.mcu.ac.th มหาวิทยาลยั มหาจฬุ าลงกรณราชวิทยาลยั ค ว า ม คิ ด ห ลั ก ธ ร ร ม ที่ ช่ ว ย เ ส ริ ม ส ร้ า ง
http://www.mbu.ac.th มหาวิทยาลยั มหามกฏุ ราชวิทยาลยั ความสัมพันธ์อันดีกับประเทศเพื่อนบ้าน
และแนวทางการนำ�หลักธรรมมาปฏิบัติ
กจิ กรรมการเรยี นรู้ ใหเ้ พ่อื นฟงั หน้าชนั้ เรยี น
๑. ให้นักเรียนวิเคราะห์หลักธรรมค�าสอนของพระพุทธศาสนาหรือศาสนาที่ตนเองนับถือว่ามีส่วน
5ep ขั้นประเมินเพอื่ เพม่ิ คณุ คา่
ช่วยเสริมสรา้ งความเขา้ ใจอันดีกบั ประเทศเพื่อนบา้ นอย่างไร บรกิ ารสังคม
๒. ให้นักเรียนศึกษาข่าวความสัมพันธ์ระหว่างประเทศท้ังที่เป็นการช่วยเหลือ และเป็นความขัดแย้ง และจิตสาธารณะ

จากนนั้ วเิ คราะหว์ า่ ศาสนามีความส�าคัญอยา่ งไรต่อความสมั พนั ธ์ระหวา่ งประเทศ ๑๐. นักเรียนร่วมกันจัดทำ�ป้ายนิเทศเก่ียวกับ
ห ลั ก ธ ร ร ม ท า ง พ ร ะ พุ ท ธ ศ า ส น า ที่ ช่ ว ย
ความสำาคญั ของพระพุทธศาสนาทชี่ ่วยเสรมิ สร้างความเข้าใจอันดกี ับประเทศเพอ่ื นบ้าน 23 เสริมสร้างความสัมพันธ์อันดีกับประเทศ
เ พ่ื อ น บ้ า น เ พ่ื อ เ ผ ย แ พ ร่ ค ว า ม รู้ ใ ห้ ค น
ในโรงเรียนและชุมชนได้รับรู้และปฏิบัติตน
ต่อประเทศเพ่อื นบ้านอยา่ งถูกต้อง

ตัวชี้วัด

ข้อสอบเน้นสมรรถนะ ส ๑.๑ ม.๒/๒

ข้อใดกลา่ วถงึ หลักธรรมของพระพุทธศาสนาทีช่ ว่ ยเสรมิ สร้างความสัมพนั ธอ์ นั ดีกับ
ประเทศเพือ่ นบา้ นไมถ่ ูกต้อง
๑ สังควัตถุ ๔ เป็นหลักธรรมยึดเหนยี่ วเพือ่ ใหม้ นี าํ้ ใจ และเออื้ เฟ้ือเผื่อแผ่ต่อกัน
๒ เมตตาวจกี รรม เป็นการแสดงออกทางวาจา โดยกลา่ วถึงสง่ิ ตา่ ง ๆ ด้วยความปรารถนาดี
๓ เมตตากายกรรม เป็นการใหค้ วามชว่ ยเหลอื ประเทศเพ่อื นบ้านทปี่ ระสบปัญหา
๔ สมานตั ตตา เป็นการวางตวั ใหร้ ้วู ่าประเทศใดเจรญิ แลว้ ประเทศใดดอ้ ยความเจริญ

(เฉลย ๔ เพราะสมานตั ตตาหมายถงึ การวางตวั ใหเ้ หมาะสมโดยการใหค้ วามนบั ถอื ประเทศตา่ งๆ
วา่ มศี กั ดเ์ิ ทา่ เทยี มกนั ไมด่ หู มน่ิ วา่ ประเทศนน้ั เลก็ กวา่ หรอื ดอ้ ยความเจรญิ กวา่ )

23 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

แนวค�ำตอบ คา� ถามพัฒนากระบวนการคิด

๑. เมตตากายกรรมในหลกั ธรรมสาราณยี ธรรม ๑. การท่ีชาวไทยร่วมบริจาคเงินเพ่ือช่วยเหลือผู้ประสบภัยในต่างประเทศ เป็นการน�าหลักธรรมใด
๖ และทานในสังคหวตั ถุ ๔ ในพระพทุ ธศาสนามาใชใ้ นการสร้างความสัมพนั ธ์อันดีกับประเทศเพ่อื นบ้าน

๒. ใช้หลักทิฏฐิสามัญญตา หมายถึง การมี ๒. เม่ือประชาคมโลกมีมติให้ประเทศต่าง ๆ ช่วยกันลดกิจกรรมที่จะก่อให้เกิดภาวะโลกร้อนขึ้น
ความคิดเห็นร่วมกัน รับฟังและเคารพ ประเทศไทยควรปฏบิ ัติอย่างไรต่อมตดิ ังกล่าว เพราะอะไร
ในเสียงส่วนมาก โดยการให้ความร่วมมือ
ในการลดกิจกรรมท่ีส่งผลให้เกิดแก๊ส- ๓. หากนักเรียนมีโอกาสได้ต้อนรับนักท่องเท่ียวจากประเทศเพ่ือนบ้าน นักเรียนจะนา� หลักธรรมใด
เรอื นกระจก เพือ่ แก้ไขปัญหาภาวะโลกรอ้ น ในพระพทุ ธศาสนามาใชเ้ พื่อให้นกั ท่องเทย่ี วเกิดความประทับใจ

๓. เมตตาวจีกรรมกับปิยวาจา เพราะการ ๔. เม่ือต้องเดินทางไปต่างประเทศ นักเรียนควรศึกษาเกี่ยวกับอะไรในประเทศที่จะไปบ้าง เพ่ือจะได้
แสดงออกทางวาจาด้วยความปรารถนาดี ใช้ชวี ติ อยู่ในประเทศนั้นได้อยา่ งสงบสขุ และไม่กอ่ ใหเ้ กดิ ปญั หาความสมั พันธร์ ะหวา่ งประเทศขน้ึ
ต่อประเทศเพื่อนบ้านจะทำ�ให้เขาเกิดความ
ประทบั ใจ อยากกลบั มาเทย่ี วประเทศเราอกี ๕. การพยายามเรยี นรภู้ าษาของประเทศเพ่อื นบา้ น เพ่ือจะไดก้ ล่าวค�าทกั ทายได้อยา่ งถูกต้อง เหมาะสม
เป็นการน�าหลักธรรมข้อใดมาใชเ้ พ่ือการสร้างความเข้าใจอันดีระหว่างประเทศ
๔. ศึกษาวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียม ประเพณี
เพราะแต่ละประเทศจะมีวัฒนธรรมท่ี
แตกต่างกันจึงจำ�เป็นที่นักท่องเท่ียวจะ
ต้องเรียนรู้และปฏิบัติให้ถูกต้องตามหลัก
สมานัตตตา ที่แปลว่า การวางตัวให้
เหมาะสม เพื่อลดความขัดแย้งและอยู่
รว่ มกนั กบั ประเทศตา่ งๆไดอ้ ยา่ งมคี วามสขุ

๕. หลักสงั คหวัตถุ ๔ ขอ้ ปิยวาจา

24 พระพุทธศาสนา ม.๒

สุดยอดคู่มือครู 24

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

เปา้ หมายการเรยี นรู้

มาตรฐานการเรียนรู้

มาตรฐาน ส ๑.๑
รู้และเข้าใจประวัติ ความสำ�คัญ ศาสดา
หลกั ธรรมของพระพทุ ธศาสนาหรอื ศาสนา
ท่ีตนนับถือและศาสนาอ่ืน มีศรัทธาที่
ถูกต้อง ยึดมั่น และปฏิบตั ิตามหลักธรรม
เพือ่ อยู่ร่วมกนั อย่างสันตสิ ขุ

๓หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี ความสำาคญั ของพระพทุ ธศาสนาตอ่ สงั คมไทยในฐานะ สมรรถนะสำ�คัญของผูเ้ รียน
เป็นรากฐานของวัฒนธรรม เอกลกั ษณ์และมรดกของชาติ ๑. ความสามารถในการส่อื สาร
๒. ความสามารถในการคดิ
ตวั ช้ีวดั ๓. ความสามารถในการใช้ทักษะชวี ิต

วเิ คราะหค์ วามสา� คญั ของพระพทุ ธศาสนาหรอื ศาสนาทต่ี นนบั ถอื ในฐานะทเ่ี ปน็ รากฐานของวฒั นธรรม คณุ ลักษณะอนั พึงประสงค์
เอกลกั ษณ์ของชาตแิ ละมรดกของชาติ (ส ๑.๑ ม.๒/๓) รกั ชาติ ศาสน์ กษตั ริย์
ตวั ช้ีวดั ที่ ๑.๓ ศรัทธา ยดึ มั่น
ผงั สาระการเรียนรู้ และปฏบิ ตั ติ นตามหลักของศาสนา

ความสำาคัญของพระพุทธศาสนาตอ่ สงั คมไทย ใฝเ่ รยี นรู้
ในฐานะเป็นรากฐานของวัฒนธรรม ตวั ชว้ี ดั ที่ ๔.๑ ต้งั ใจ เพียรพยายาม
เอกลักษณ์และมรดกของชาติ ในการเรยี นและเขา้ รว่ มกจิ กรรมการเรยี นรู้

ภาษา จิตใจ มุ่งมัน่ ในการท�ำ งาน
ศิลปะ ตัวชว้ี ดั ท่ี ๖.๑ ตง้ั ใจและรับผดิ ชอบ
ประเพณี ในการปฏบิ ัตหิ นา้ ท่กี ารงาน

สาระสาำ คัญ รกั ความเป็นไทย
ตัวชว้ี ัดท่ี ๗.๑ ภาคภมู ใิ จ
พระพุทธศาสนาเป็นศาสนาท่ีคนส่วนใหญ่นับถือ และเป็นส่วนหน่ึงของวิถีชีวิตของคนไทย ในขนบธรรมเนียมประเพณี ศลิ ปะ
ขนบธรรมเนยี มประเพณที ด่ี งี ามลว้ นมรี ากฐานมาจากพระพทุ ธศาสนาทปี่ ฏบิ ตั สิ บื ตอ่ กนั มาจนกลายเปน็ วฒั นธรรมไทย และมคี วามกตญั ญกู ตเวที
เอกลักษณ์ท่ีส�าคญั ของชาตไิ ทย

ความสำาคัญของพระพุทธศาสนาต่อสงั คมไทยในฐานะเปน็ รากฐานของวัฒนธรรมเอกลักษณแ์ ละมรดกของชาติ 25

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ดุ ประกายโครงงาจน

นักเรียนแบ่งกลุ่มตามความเหมาะสม สืบค้นข้อมูลความรู้เกี่ยวกับความ

สำ�คัญของพระพุทธศาสนาต่อสังคมไทย ในฐานะเป็นรากฐานของวัฒนธรรม

เอกลักษณ์และมรดกของชาติในด้านต่าง ๆ จากนั้นนำ�ข้อมูลความรู้ที่ได้มาจัดทำ�

เปน็ โครงงาน แล้วออกมานำ�เสนอผลงานหนา้ ชั้นเรยี น

25 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ตัวช้วี ดั จุดประกายความคิด

ส ๑.๑ ม.๒/๓ นักเรยี นคดิ วา่ มีประเพณีไทยใดบา้ ง
ภาระงาน/ช้นิ งาน ทสี่ ืบเนอื่ งมาจากความเชอื่
แผนภาพความคิดเสนอแนวทางการอนรุ กั ษ์ ทางพระพุทธศาสนา
วฒั นธรรมทม่ี ที ม่ี าจากพระพทุ ธศาสนา และผล
ทเี่ กดิ จากการปฏบิ ัตแิ ละไมป่ ฏบิ ัติ

Step 1

ขนั้ สงั เกต
รวบรวมข้อมลู

๑. นกั เรยี นสงั เกตภาพประเพณสี งกรานต์ ชาวไทยส่วนใหญ่นับถือพระพุทธศาสนามาต้ังแต่อดีต จนพระพุทธศาสนาได้กลายเป็นส่วนหน่ึง
แล้วร่วมกันสนทนา โดยใช้คำ�ถาม ในวิถชี วี ติ ของคนไทย ท้ังวัฒนธรรม ประเพณี และพิธกี รรมตา่ ง ๆ ลว้ นมบี อ่ เกิดหรือมีทม่ี าจากความเช่อื
ดงั น้ี ทางพระพุทธศาสนา วัฒนธรรมที่เกิดจากพระพุทธศาสนาจึงกลายเป็นระเบียบแบบแผนอันดีงาม
ที่ชนชาวไทยประพฤติปฏิบัติสืบต่อกันมาจนกลายเป็นส่วนหนึ่งของการด�าเนินชีวิตของคนไทย
• ภาพนเี้ ปน็ ภาพอะไร โดยวัฒนธรรมทม่ี ีทีม่ าจากพระพทุ ธศาสนามีดงั นี้
(ประเพณสี งกรานต)์
• กิจกรรมในภาพมีความสำ�คัญ ๑. ภาษา

อย่างไร วัฒนธรรมทางด้านภาษาท่ีมีบ่อเกิดมาจากพระพุทธศาสนา เกิดข้ึนต้ังแต่ช่วงท่ีมีการเผยแผ่
(เป็นวันปีใหม่ไทย วันครอบครัว และ พระพุทธศาสนาท้งั สองนิกายเข้ามาสปู่ ระเทศไทย ทง้ั พระพุทธศาสนาฝ่ายเถรวาทหรือหีนยาน ทไ่ี ดน้ า� เอา
ภาษาบาลเี ขา้ มา และพระพทุ ธศาสนาฝา่ ยอาจรยิ วาทหรอื มหายานทนี่ า� ภาษาสนั สกฤตเขา้ มา พรอ้ มกบั คมั ภรี ์
วันหยุดท่ีสมาชิกในครอบครัวจะกลับไป บทสวด และคา� สอนตา่ ง ๆ ซ่ึงประเทศไทยก็ได้น�าท้งั ภาษาบาลีและสนั สกฤตมาใชร้ ว่ มกบั ภาษาไทยจนถงึ
ปัจจุบัน เช่นค�าว่า ศาสนา ศีลธรรม ปัญญา ปรัชญา ตลอดจนชื่อคน ช่ือเมือง ชื่อสถานท่ีราชการก็เป็น
ทำ�กจิ กรรมรว่ มกัน) ภาษาบาลี สนั สกฤตเป็นส่วนใหญ่ เช่น วนิดา สุนทรี วิจติ ร ประภสั สร นครศรีธรรมราช ศกึ ษาธกิ าร เกษตร
• นักเรียนคิดว่าประเพณีดังกล่าว
นอกจากนว้ี รรณกรรมไทยหลายเรอ่ื งกม็ ที มี่ าจากความเชอื่ ทางพระพทุ ธศาสนา เชน่ ไตรภมู พิ ระรว่ ง
เก่ียวขอ้ งกับพระพุทธศาสนาอยา่ งไร ปฐมสมโพธกิ ถา มหาชาตคิ �าหลวง แม้วรรณกรรมของไทยแท้ ๆ เชน่ ลลิ ิตพระลอ ก็ยังมหี ลกั ธรรมคา� สอน
(ตัวอย่างคำ�ตอบ กิจกรรมบางอย่าง ทางพระพุทธศาสนาแทรกอยู่ เช่น หลกั ธรรมที่ว่า “ใดใดในโลกลว้ น อนจิ จงั ”

ของประเพณีสงกรานต์เกี่ยวข้องกับ 26 พระพุทธศาสนา ม.๒

พระพทุ ธศาสนา เชน่ การทำ�บญุ ตักบาตร ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

การขนทรายเขา้ วดั ) วันวสิ า ตง้ั ช่ือลูกวา่ วนดิ า แสดงว่าได้รบั วฒั นธรรมมาจากพระพทุ ธศาสนาทางดา้ นใด
๒. นักเรียนร่วมกันศึกษาบทเรียน ๑ ศิลปะ ๒ ภาษา
๓ ประเพณ ี ๔ จิตใจ
เร่ือง ความสำ�คัญของพระพุทธศาสนา (เฉลย ๒ เพราะวนิดาเป็นช่ือท่ีใช้ภาษาบาลี ภาษาสันสกฤต ซ่ึงใช้ในการบันทึกคัมภีร์ บทสวด
ตอ่ สงั คมไทยในฐานะเปน็ รากฐานของ และคำ�สอนต่าง ๆ ของพระพุทธศาสนา ดังนั้น การตั้งช่ือโดยใช้ภาษาบาลี ภาษาสันสกฤต
วัฒนธรรม เอกลักษณ์และมรดก จงึ เป็นการรบั วัฒนธรรมมาจากพระพทุ ธศาสนาด้านภาษา)
ของชาติ จากหนังสือเรียนหรือแหล่ง
การเรียนรอู้ นื่ เพิ่มเติม

สุดยอดคู่มือครู 26

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

๒. ศลิ ปะ Step 2asean

ขนั้ คดิ วิเคราะห์
และสรปุ ความรู้

ศลิ ปะ เชน่ จติ รกรรม การเขยี นภาพลวดลาย- ๓. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น โดยใช้
ไทย ประติมากรรม การปัน้ การแกะสลัก คำ�ถาม ดังน้ี
สถาปัตยกรรม การออกแบบ การก่อสร้าง และ
นาฏศิลป์ ดรุ ยิ างคศิลป์ ศลิ ปะเหลา่ น้ีเจรญิ กา้ วหน้า • นักเรียนเห็นด้วยกับคำ�ท่ีกล่าวว่า
เพราะได้รับอิทธิพลจากพระพุทธศาสนา หรือ พระพุทธศาสนาเป็นรากฐานของวัฒนธรรม
เกิดจากความเช่ือทางพระพุทธศาสนาที่เรียกว่า หรือไม่
พุทธศิลป์ เช่น การเขียนภาพจิตรกรรมฝาผนัง
ในโบสถ์วิหาร การหลอ่ พระพุทธรูป การสรา้ งเจดยี ์ (ตัวอย่างคำ�ตอบ เห็นด้วย เพราะวัฒนธรรม
รปู ทรงต่าง ๆ ส่วนใหญ่ล้วนมีท่มี าจากพระพทุ ธศาสนา)

๓. ประเพณี • นักเรียนคิดว่าวัฒนธรรมทางด้านภาษา
เป็นบ่อเกิดมาจากพระพุทธศาสนาอย่างไร
ประเพณี คือ แบบแผนทีป่ ฏิบัติสืบตอ่ กนั มา ภาพจติ รกรรมฝาผนงั ในวัดพระศรรี ัตนศาสดาราม (ตัวอย่างคำ�ตอบ เพราะประเทศไทยได้รับ
เป็นเวลานาน จนเป็นเอกลักษณ์ของชาติ ประเพณี สะท้อนวิถชี วี ิตและประเพณีของคนไทยท่มี ีรากฐานมาจาก เอาภาษาบาลีและสันสกฤต ซึ่งเป็นภาษาท่ีใช้
ของไทย สว่ นมากมกั สบื เนอื่ งมาจากพระพทุ ธศาสนา ในการบันทึกหลักธรรมคำ�สอนของพระพุทธ-
เช่น ประเพณีในวันส�าคัญทางศาสนา ได้แก่ พระพุทธศาสนา ศาสนามาใช้ร่วมกับภาษาไทย ซึ่งแสดงให้
วันมาฆบูชา วันวิสาขบูชา ประเพณีอ่ืน ๆ เช่น เห็นว่าวัฒนธรรมด้านภาษามีบ่อเกิดมาจาก
การบวช การท�าบุญทั้งในงานมงคลและอวมงคล พระพทุ ธศาสนา)
ไดแ้ ก่ งานแตง่ งาน งานศพ
๔. นักเรียนยกตัวอย่างศิลปะท่ีได้รับอิทธิพล
๔. จติ ใจ มาจากพระพุทธศาสนา โดยใช้แผนภาพ
ความคิด ดังตัวอย่าง
พระพุทธศาสนามีอิทธิพลอย่างมากในการหล่อหลอม และขัดเกลาบุคลิกลักษณะหรือนิสัยจิตใจ
ของคนไทยให้มลี กั ษณะเฉพาะ ดังนี้ ภาพจติ รกรรมฝาผนงั
ความโอบออ้ มอารี คนไทยมกั มนี สิ ยั เออ้ื เฟอ้ื เผอ่ื แผ่ เมตตากรณุ า ชว่ ยเหลอื ผไู้ ดร้ บั ความเดอื ดรอ้ น
ไม่น่ิงดดู าย แม้ศัตรกู ย็ ังชว่ ยเหลอื ใหค้ วามอปุ ถมั ภ์ รูจ้ ักใหอ้ ภยั แก่ผอู้ ืน่ ซงึ่ บคุ ลิกหรอื ลักษณะนิสยั เหลา่ น้ี การหล่อ ศิลปะที่ไดร้ บั การสรา้ ง
ล้วนถกู ปลกู ฝงั มาจากหลักธรรมคา� สอนทางพระพุทธศาสนาทัง้ ส้ิน เช่น หลักพรหมวิหาร ๔ (เมตตา กรุณา พระพทุ ธรปู อทิ ธิพลมาจาก เจดีย์
มุทิตา อเุ บกขา) พระพุทธศาสนา รปู ทรงตา่ ง ๆ
ความเคารพอ่อนน้อม เป็นนิสัยของคนไทยที่ได้รับการอบรมมาจากครอบครัว เช่น บุตรเคารพ
อ่อนน้อมต่อบิดามารดา ศิษย์เคารพอ่อนน้อมต่อครูอาจารย์ ผู้น้อยเคารพอ่อนน้อมต่อผู้ใหญ่ เพราะ นาฏศลิ ป์
คนไทยเชอ่ื วา่ การเคารพออ่ นนอ้ มตอ่ ผอู้ น่ื นนั้ ยอ่ มท�าใหเ้ จรญิ ดว้ ยอายุ วรรณะ สขุ ะ พละตามหลกั ค�าสอน
เรื่อง ทิศ ๖ ในพระพุทธศาสนา

ความสำาคัญของพระพุทธศาสนาต่อสังคมไทยในฐานะเป็นรากฐานของวฒั นธรรมเอกลักษณแ์ ละมรดกของชาติ 27 ๕. นักเรียนยกตัวอย่างประเพณีที่สืบเนื่อง
ม า จ า ก พ ร ะ พุ ท ธ ศ า ส น า เ ป็ น แ ผ น ภ า พ
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ ความคดิ ดังตวั อย่าง

ขอ้ ใดไม่ใชป่ ระเพณีทสี่ บื เนื่องมาจากพระพทุ ธศาสนา ประเพณีวันวสิ าขบชู า
๑ ประเพณสี งกรานต ์
๒ ประเพณที �ำ บญุ ตกั บาตร ประเพณี ประเพณที ่ี ประเพณี
๓ ประเพณีแข่งเรอื ยาว สงกรานต์ สืบเน่ืองมาจาก การแตง่ งาน
๔ ประเพณที �ำ บุญวนั เกิด พระพทุ ธศาสนา
(เฉลย ๓ เพราะประเพณแี ขง่ เรอื ยาวเปน็ ประเพณที ช่ี มุ ชนจดั ขน้ึ มา เพอ่ื สรา้ งความสามคั คี
และความสนกุ สนาน ไมใ่ ชป่ ระเพณที ส่ี บื เนอ่ื งมาจากพระพทุ ธศาสนา) ประเพณอี อกพรรษา

27 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ข้นั คิดวเิ คราะห์
St St ความอดทน เป็นนิสัยท่ีช่วยให้คนไทย
และสรปุ ความรู้ สามารถกอ่ ร่างสร้างตวั จนเปน็ ปึกแผ่น และมีความ
ม่ันคงทางเศรษฐกิจ ไม่ว่าจะเป็นการอดทนต่อ
๖. นักเรียนวิเคราะห์แล้วร่วมกันแสดงความคิดเห็น ความยากล�าบากทางการศึกษา หรืออดทนต่อ
ว่าคนไทยมีลักษณะนิสัยอะไรบ้างที่เกิดจากการ ความยากล�าบากในการท�างาน ประเทศชาติของเรา
หลอ่ หลอมดา้ นจติ ใจจากพระพทุ ธศาสนา โดยบนั ทกึ อยู่มาได้จนถึงทุกวันน้ีก็เพราะอาศัยความอดทน
ลงในแผนภาพความคิด ดังตวั อย่าง

เคารพผ้ใู หญ่ ครูอาจารย์ ของบรรพบุรุษที่ท่านได้สร้างบ้านเมืองให้เราอยู่
ดังน้ันพระพุทธศาสนาจึงสอนให้เราอดทนจนเป็น

นิสัย ตามหลักค�าสอนในฆราวาสธรรม ๔ (ธรรม

ลกั ษณะนิสยั ของ ส�าหรับการครองเรือน) ว่าด้วยเรื่อง ขันติ หรือ ศิษยเ์ คารพอ่อนนอ้ มต่อครอู าจารย์
คนไทยจากการ
ร้จู กั ใหอ้ ภัย หลอ่ หลอมของพระพทุ ธ- มคี วามอดทน ความอดทน
ลักษณะนิสัยอีกอย่างหนึ่งของคนไทย คือ รักความเป็นอิสระ ถือความเป็นใหญ่ในตัวเอง เป็นไท
ศาสนา แก่ตวั ไมข่ ้นึ แกใ่ คร

มนี ิสยั เอ้ือเฟื้อเผอ่ื แผ่ พระพุทธศาสนามุ่งสอนให้มนุษย์ช่วยตัวเอง เพ่ือให้เกิดความเป็นอิสระแก่ตัว จะเห็นได้ว่า
พระพทุ ธศาสนาเปน็ ศาสนาแรกทสี่ ง่ เสรมิ สทิ ธมิ นษุ ยชน โดยสอนใหเ้ ลกิ ระบบทาส ไมน่ �ามนษุ ยม์ าเปน็ สนิ คา้

๗. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพ่ิมคุณค่า แล้วสรุปเป็น สา� หรบั ซอื้ ขายดงั ปรากฏเปน็ ขอ้ หา้ มมใิ หภ้ กิ ษมุ ที าสไวใ้ ช้ ทงั้ นก้ี เ็ พอื่ ตอ้ งการใหม้ นษุ ยม์ อี สิ ระแกต่ วั และยงั
ความคิดรวบยอด โดยใช้คำ�ถาม ดังน้ี ถือวา่ การคา้ ทาสหรอื คา้ มนุษยน์ เี้ ปน็ มจิ ฉาวณชิ ชา คือ เป็นการค้าทผี่ ดิ ศีลธรรม

• จากการศึกษาเรื่อง ความส�ำ คญั ของพระพุทธ- มนุษย์ต้องการอิสระ ท้ังพระพุทธศาสนาก็ต้องการให้มนุษย์มีอิสระ ความเป็นอิสระในตนเองน้ัน
ศาสนาต่อสังคมไทยในฐานะเป็นรากฐานของ จงึ ขยายตัวออกมาถึงความเป็นอสิ ระของชาติ
วัฒนธรรม เอกลักษณ์และมรดกของชาติ นักเรียน
ไดร้ บั ผลประโยชนอ์ ยา่ งไร (ตวั อยา่ งค�ำ ตอบ ไดข้ อ้ คิด วฒั นธรรมทงั้ หมดทกี่ ลา่ วมานจี้ งึ มรี ากฐานมาจากพระพทุ ธศาสนา เปน็ วฒั นธรรมทแ่ี สดงใหเ้ หน็ ถงึ
ศักดศ์ิ รีและความเปน็ เอกลักษณ์ของชาติ ทมี่ ีลักษณะเด่นเฉพาะตวั และเป็นมรดกสบื ต่อไป

ในการอนุรักษ์และสืบสานวัฒนธรรมที่สืบทอดมาจาก ความร้เู พ่ิมเติม
พระพุทธศาสนา)
ep 3 ขน้ั ปฏบิ ัติ
และสรปุ ความรู้ ลิลิต เป็นช่ือค�าประพันธ์ประเภทร้อยกรองแบบหนึ่ง ซึ่งใช้โคลงและร่ายต่อสัมผัสกันเป็นเร่ืองยาว
หลงั การปฏิบตั ิ สว่ นลลิ ติ พระลอ ซง่ึ เปน็ เรอื่ งโศกนาฏกรรมความรกั ระหวา่ งพระลอกบั พระเพอื่ นและพระแพง เปน็ ลลิ ติ
๘. นักเรียนร่วมกันเสนอแนวทางการอนุรักษ์ ที่ใช้ร่ายสุภาพหรือร่ายโบราณขึ้นต้น แล้วใช้โคลงสุภาพกับร่ายสุภาพหรือร่ายโบราณสลับระคนอยู่ใน
เรอื่ งเดยี วกัน

วั ฒ น ธ ร ร ม ท่ี มี ที่ ม า จ า ก พ ร ะ พุ ท ธ ศ า ส น า เวบ็ ไซตแ์ นะนา�
วิเคราะห์ผลที่เกิดจากการปฏิบัติและไม่ปฏิบัติ

โดยใชแ้ ผนภาพความคิด ดงั ตวั อย่าง http://www.mbu.ac.th มหาวิทยาลยั มหามกฏุ ราชวทิ ยาลัย
http://www.onab.go.th สา� นักงานพระพทุ ธศาสนาแห่งชาติ
ผลทเ่ี กดิ ข้นึ

แนทวท่มี าางจกาการพอรนะรุพักุทษธว์ ศัฒาสนนธารรม ถา้ ปฏบิ ตั ิ (วัฒนธรรม 28 พระพุทธศาสนา ม.๒
ประเพณีต่าง ๆ
(ปฏิบตั ิตนตามวัฒนธรรม ก็จะคงอยูส่ บื ไป) เสริมความรู้ ครูควรสอน

ต่าง ๆ และเข้ารว่ มกิจกรรม ผลทเี่ กดิ ขึ้น มจิ ฉาวณิชชา คอื การค้าท่ผี ิดศลี ธรรม มดี งั นี้
และพิธีกรรมในวนั ส�ำ คัญ
ต่าง ๆ ทางพระพุทธศาสนา) (วัฒนธรรมต่าง ๆ ๑. การค้าอาวธุ
กจ็ ะสูญหาย ๒. การค้ามนุษย ์
ถา้ ไมป่ ฏบิ ัติ ถกู วฒั นธรรมอ่นื ๓. การคา้ ขายสตั ว์ท่ียังมชี วี ติ อยู่

มาทดแทน)

๔. การคา้ ขายสรุ าและของมนึ เมารวมทั้งสารเสพตดิ ทุกประเภท
จากนั้นนักเรียนตรวจสอบความถูกต้องของ ๕. การค้ายาพษิ

ผลงานว่ามีส่วนใดควรแก้ไขปรับปรุงหรือเพ่ิมเติม
หรือไม่ แล้วประเมินว่าจะนำ�ไปปฏิบัติหรือไม่
อยา่ งไร

สุดยอดคู่มือครู 28

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

ผงั สรุปสาระส�าคญั St St Stasean

ep 3 ขน้ั ปฏบิ ัติ
และสรปุ ความรู้
หลังการปฏบิ ัติ

ภาษา ๙. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็น
ภาษาบาล-ี สนั สกฤตเปน็ ภาษาทเ่ี ขา้ มาพรอ้ มกบั พระพทุ ธศาสนา ใชใ้ นการบนั ทกึ ค�าสอน บทสวด ความรู้รว่ มกนั ดังน้ี
ไทยได้รับเอาภาษาบาลี-สนั สกฤตมาใชร้ ่วมกบั ภาษาไทยจนถึงปัจจุบัน พระพุทธศาสนายงั มีอทิ ธิพล
ต่อการสร้างสรรค์งานวรรณกรรมของไทย มีทั้งงานท่ีมีท่ีมาจากความเชื่อทางพระพุทธศาสนา • พระพุทธศาสนาเป็นศาสนาท่ี
และงานวรรณกรรมทส่ี อดแทรกหลกั ธรรมทางพระพทุ ธศาสนา ค น ไ ท ย ส่ ว น ใ ห ญ่ นั บ ถื อ แ ล ะ เ ป็ น
ส่วนหน่ึงของวิถีชีวิต ดังนั้น ทุกคน
ศิลปะ ควรตระหนักและเห็นถึงความสำ�คัญ
ของพระพุทธศาสนาในฐานะเป็น
ผลงานศิลปะในสงั คมไทยไดร้ ับอิทธิพลจากพระพุทธศาสนา โดยเกดิ จากความเชอื่ ร า ก ฐ า น ข อ ง วั ฒ น ธ ร ร ม ใ ห้ เ ป็ น
และความศรัทธาในพระพทุ ธศาสนา ส่งผลใหศ้ ิลปนิ ในยคุ ตา่ ง ๆ สามารถพัฒนาศลิ ปะ เอกลกั ษณแ์ ละมรดกของชาตใิ หค้ งอยู่
จนเป็นเอกลักษณ์ประจา� ชาติอย่างหนึง่ ของไทย สบื ไป
ความสำาคัญของ
พระพทุ ธศาสนาตอ่ ep 4
สังคมไทยในฐานะเปน็
รากฐานของวฒั นธรรม ขน้ั สอ่ื สารและนำ� เสนอ
เอกลกั ษณ์และ
มรดกของชาติ
ประเพณี

ประเพณี คือ แบบแผนที่ปฏิบัติสืบต่อกันมาต้ังแต่อดีต ประเพณีไทยส่วนใหญ่ ๑๐. นักเรียนออกมานำ�เสนอแผนภาพ
มีรากฐานมาจากพระพุทธศาสนา โดยมีท้งั ประเพณใี นวนั สา� คญั ทางศาสนา และประเพณี ค ว า ม คิ ด แ น ว ท า ง ก า ร อ นุ รั ก ษ์
เกย่ี วกับชวี ติ ท่ีเก่ียวกบั พิธีกรรมทางพระพุทธศาสนา วัฒนธรรมที่มีท่ีมาจากพระพุทธ-
จติ ใจ ศาสนา พร้อมบอกผลท่ีเกิดจากการ
หลกั คา� สอนในพระพทุ ธศาสนามอี ทิ ธพิ ลในการหลอ่ หลอม และขดั เกลาบคุ ลกิ ลกั ษณะหรอื นสิ ยั ปฏิบตั ิให้เพ่อื นฟังหนา้ ชน้ั เรียน
จิตใจของคนไทยเป็นแนวทางการคิด และการดา� เนินชีวิตให้กับคนไทย ได้แก่ ความโอบอ้อมอารี
ความเคารพอ่อนนอ้ ม ความอดทน และรักความเปน็ อิสระ 5ep ขั้นประเมนิ เพอื่ เพมิ่ คณุ ค่า
บรกิ ารสงั คม
artistry คำ� ศัพทส์ �ำคญั ศิลปกรรม และจติ สาธารณะ
pali (อาร'์ ทสิ ทรี) ภาษาบาลี
๑๑. นักเรียนร่วมกันจัดป้ายนิเทศ
(ปา' ลี) เ พ่ื อ เ ผ ย แ พ ร่ ค ว า ม รู้ เ ก่ี ย ว กั บ
ความสำ�คัญของพระพุทธศาสนา
tradition (ทระดิช' ชัน) ขนบประเพณี ต่อสังคมไทยในฐานะเป็นรากฐาน
ของวัฒนธรรม เอกลักษณ์และ
ความสาำ คัญของพระพทุ ธศาสนาตอ่ สงั คมไทยในฐานะเปน็ รากฐานของวัฒนธรรมเอกลกั ษณแ์ ละมรดกของชาติ 29 มรดกของชาติ จากน้ันนำ�ป้ายนิเทศ
มาจัดแสดงผลงานในรูปแบบของ
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 นิทรรศการ เพื่อให้ทุกคนตระหนัก
ถึงความส�ำ คัญของพระพุทธศาสนา
นักเรียนแบ่งกลุ่มสืบค้นคำ�ศัพท์ท่ีสำ�คัญที่เกี่ยวข้องกับความสำ�คัญ
ของพระพุทธศาสนาต่อสังคมไทยในฐานะเป็นรากฐานของวัฒนธรรม เอกลักษณ์
และมรดกของชาติ อยา่ งน้อยกลุม่ ละ ๒๐ ค�ำ จากนั้นน�ำ ค�ำ ศพั ทท์ ่ีได้มาจัดท�ำ เป็น
หนังสือค�ำ ศัพทน์ ่ารู้ แล้วออกมานำ�เสนอให้เพื่อนฟงั หน้าช้ันเรียน

29 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ตัวชี้วัด จุดประกายโครงงาน

ส ๑.๑ ม.๒/๓ ให้นกั เรียนแบง่ กลุ่มออกเปน็ ๔ กล่มุ ศกึ ษาเกีย่ วกับวฒั นธรรมด้านภาษา วฒั นธรรมในงานศิลปะ
ประเพณี และจติ ใจ โดยวเิ คราะหแ์ ละยกตวั อยา่ งวฒั นธรรมทง้ั ๔ กลมุ่ วา่ มพี ระพทุ ธศาสนาเปน็ รากฐาน
ของวฒั นธรรมอยา่ งไร แล้วจดั ปา้ ยนเิ ทศเผยแพรค่ วามรู้

กิจกรรมบรู ณาการอาเซียน
ให้นักเรียนศึกษาวัฒนธรรมของประเทศสมาชิกอาเซียน ที่มีรากฐานจากการนับถือศาสนา
จากนน้ั ออกมาน�าเสนอ และแลกเปลย่ี นความรู้กับเพื่อนรว่ มช้นั เรียน

แนวคำ� ตอบ กิจกรรมการเรยี นรู้
๑. ให้นักเรียนช่วยกันรวบรวมภาพ ที่แสดงให้เห็นถึงอิทธิพลของพระพุทธศาสนาท่ีมีต่อสังคมไทย
๑. วัฒนธรรม คือ สิ่งที่ทำ�ความเจริญให้แก่
หมู่คณะหรือระเบียบแบบแผนอันดีงาม ในฐานะเป็นรากฐานของวัฒนธรรม เอกลักษณ์และมรดกของชาติ แล้วน�ามาอภิปรายร่วมกันว่า
ท่ีประพฤติปฏิบัติสืบต่อกันมาจนกลายเป็น ภาพดังกล่าวแสดงใหเ้ ห็นถึงวัฒนธรรมดา้ นใด และมีส่วนเกย่ี วข้องอยา่ งไรกบั พระพทุ ธศาสนา
ส่วนหนึ่งของวิถีชีวิตคนไทย เช่น วัฒนธรรม ๒. ให้นักเรียนวิเคราะห์ความส�าคัญของพระพุทธศาสนาในฐานะที่เป็นรากฐานของวัฒนธรรมไทยและ
การแตง่ กาย วัฒนธรรมการบ�ำ เพญ็ กุศล สรปุ ลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง

๒. วัฒนธรรมด้านประเพณี เช่น การทำ�บุญ ความส�าคญั
ตักบาตร ให้แก่บรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว ของพระพุทธศาสนา
ในเทศกาลสารทเดือนสบิ
คา� ถามพฒั นากระบวนการคิด
๓. ใหม้ คี วามโอบออ้ มอารี ความเคารพออ่ นนอ้ ม ๑. วฒั นธรรมคอื อะไร จงอธิบายและยกตัวอย่างประกอบ
ความอดทน ๒. เมอ่ื พระพทุ ธศาสนาเปน็ บอ่ เกดิ ของวฒั นธรรมไทย จงอธบิ ายวา่ มวี ฒั นธรรมใดบา้ งทมี่ าจากความเชอ่ื

๔. ภาษาบาลี-สันสกฤต แพร่หลายเม่ือมีการ ทางพระพทุ ธศาสนา
เผยแผ่พระพุทธศาสนาในประเทศไทย เพราะ ๓. พระพุทธศาสนาหลอ่ หลอมจติ ใจคนไทยใหม้ ลี ักษณะอย่างไร
เป็นภาษาที่ใช้ในการบันทึกหลักธรรมคำ�สอน ๔. ภาษาบาล-ี สันสกฤต เขา้ มาแพร่หลายในประเทศไทยไดอ้ ย่างไร
ของพระพทุ ธศาสนา ๕. เหตุใดจึงกล่าวว่า พระพุทธศาสนามีความส�าคัญต่อสังคมไทยในฐานะเป็นรากฐานของวัฒนธรรม

๕. เพราะวัฒนธรรมประเพณีส่วนใหญ่ของไทย เอกลักษณแ์ ละมรดกของชาติ
มที ่มี าสบื เนอ่ื งจากพระพุทธศาสนา
30 พระพทุ ธศาสนา ม.๒

ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

จะทำ�อย่างไรให้วฒั นธรรมอนั เปน็ มรดกของชาติดำ�รงอยคู่ ู่กบั ชาติไทยตลอดไป
๑ น�ำ วฒั นธรรมไทยมาประยกุ ต์กับวฒั นธรรมตา่ งชาติเพื่อใหเ้ กิดความทนั สมัยมากย่งิ ขึ้น
๒ น�ำ วัฒนธรรมไทยไปปฏบิ ัติรว่ มกับวฒั นธรรมอน่ื ๆ
๓ ศกึ ษาค้นคว้า เห็นคุณคา่ และร่วมกันอนุรกั ษว์ ฒั นธรรมไทยต่อไป
๔ ขายวัฒนธรรมไทยใหก้ บั ชาวตา่ งชาต ิ
(เฉลย ๓ เพราะสง่ิ ทจ่ี ะท�ำ ใหว้ ฒั นธรรมไทยคงอยู่ คอื การอนรุ กั ษ์ สบื สานไมท่ �ำ ลายวฒั นธรรม)

สุดยอดคู่มือครู 30

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

เป้าหมายการเรียนรู้

๔หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี ความสาำ คัญของพระพุทธศาสนากบั มาตรฐานการเรียนรู้
การพัฒนาชมุ ชน และการจดั ระเบยี บสงั คม
มาตรฐาน ส ๑.๑
รู้และเข้าใจประวัติ ความสำ�คัญ ศาสดา
หลกั ธรรมของพระพทุ ธศาสนาหรอื ศาสนา
ที่ตนนับถือและศาสนาอ่ืน มีศรัทธาที่
ถกู ต้อง ยดึ มัน่ และปฏบิ ตั ติ ามหลกั ธรรม
เพื่ออยรู่ ่วมกันอย่างสนั ติสขุ

ตัวช้วี ัด สมรรถนะส�ำ คญั ของผ้เู รยี น
อภิปรายความสา� คัญของพระพทุ ธศาสนาหรอื ศาสนาทีต่ นนบั ถอื กับการพฒั นาชุมชนและการจดั ระเบียบสงั คม
(ส ๑.๑ ม.๒/๔) ๑. ความสามารถในการสอื่ สาร
๒. ความสามารถในการคิด
ผังสาระการเรียนรู้ ๓. ความสามารถในการใชท้ ักษะชวี ติ

ความสำาคญั ของพระพทุ ธศาสนากบั คุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์
การพฒั นาชุมชน รกั ชาติ ศาสน์ กษัตริย์
ตวั ชี้วดั ที่ ๑.๓ ศรทั ธา ยดึ มั่น
และการจดั ระเบียบสังคม และปฏบิ ัตติ นตามหลกั ของศาสนา
ใฝเ่ รยี นรู้
ความส�าคญั ของพระพทุ ธศาสนา ความสา� คญั ของพระพทุ ธศาสนา ตวั ชี้วดั ที่ ๔.๑ ต้งั ใจ เพียรพยายาม
กับการพัฒนาชมุ ชน กับการจัดระเบียบสงั คม ในการเรยี นและเขา้ รว่ มกจิ กรรมการเรยี นรู้
ม่งุ มัน่ ในการทำ�งาน
สาระสาำ คญั ตัวชว้ี ดั ท่ี ๖.๑ ต้ังใจและรบั ผิดชอบ
ในการปฏิบตั หิ นา้ ท่กี ารงาน
ประชาชนสว่ นใหญ่ในประเทศไทยนบั ถอื พระพทุ ธศาสนา ท�าให้พระพทุ ธศาสนาเขา้ มามีบทบาท
ส�าคญั ในการพัฒนาชุมชนและจดั ระเบยี บทางสังคมไทยในดา้ นต่าง ๆ ทง้ั ดา้ นการปกครอง การศึกษา
ประเพณี วัฒนธรรม และการดา� เนนิ ชวี ติ ประจา� วนั

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ดุ ประกายโครงงาจน รกั ความเป็นไทย
ตวั ช้ีวดั ที่ ๗.๑ ภาคภมู ใิ จ
นักเรียนแบ่งกลุ่มสืบค้นข้อมูลความรู้เกี่ยวกับพระพุทธศาสนากับการพัฒนา ในขนบธรรมเนยี มประเพณี ศลิ ปะ
วฒั นธรรมไทย และมคี วามกตญั ญกู ตเวที
ชุมชนและการจัดระเบียบสังคมในท้องถิ่นของตนเอง เขียนผลการศึกษาในรูปแบบ

โครงงาน แล้วออกมานำ�เสนอหนา้ ชั้นเรยี น

31 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ตวั ชว้ี ดั จดุ ประกายความคิด

ส ๑.๑ ม.๒/๔ พระพทุ ธศาสนาได้เข้ามามบี ทบาท
ในการพฒั นาชุมชน และจดั ระเบียบ
ภาระงาน/ชิ้นงาน
แบบบนั ทึกความสำ�คญั ของพระพุทธศาสนา สงั คมอย่างไรบ้าง

Step 1

ขัน้ สงั เกต
รวบรวมขอ้ มลู

๑. นักเรียนสังเกตภาพพุทธศาสนิกชน ๑. ความสำาคัญของพระพุทธศาสนากับการพฒั นาชุมชน
ร่วมกันทำ�บุญตักบาตรที่วัด แล้ว
รว่ มกนั สนทนา โดยใชค้ ำ�ถาม ดังนี้ การพัฒนาชุมชน หมายถึง การปรับปรุงและเปลี่ยนแปลงชมุ ชนให้มคี วามเจริญกา้ วหนา้ เป็นชมุ ชน
ทีด่ มี คี วามเป็นระเบยี บเรยี บรอ้ ย มีความสงบสุข ร่มเยน็ ปฏิบตั ิตามหนา้ ทีแ่ ละสถานภาพ
• ภาพนเ้ี ป็นภาพอะไร
(การทำ�บุญตักบาตร) พระพทุ ธศาสนาไดเ้ ขา้ มามบี ทบาททางสงั คม ในแงข่ องการเปน็ ทพี่ งึ่ ทางใจแกค่ นในชมุ ชน และการน�า
• นักเรียนเคยไปทำ�บุญที่วัดใน หลักธรรมค�าสอนมาใช้เพื่อการพฒั นาชุมชน ดังต่อไปน้ี

โอกาสใดบา้ ง ๑.๑ นาถกรณธรรม ๑๐ เป็นคุณธรรมท่ีท�าให้ตนเป็นท่ีพึ่งแห่งตน เพราะเมื่อคนในชุมชน
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ในวันสำ�คัญทางศาสนา
สามารถพ่ึงตนเองได้ ชุมชนกจ็ ะเกดิ ความเข้มแข็งขึน้ ได้แก่
ทำ�บุญในวันคล้ายวันเกิด) ๑) ศลี เป็นผมู้ คี วามประพฤติดงี ามโดยสจุ ริต รกั ษาระเบียบวินัย และประกอบอาชีพสจุ ริต
๒. นักเรียนท่ีมีประสบการณ์ในการ ๒) พาหุสัจจะ เมื่อได้ศึกษาในเร่ืองท่ีสนใจ รู้จักศึกษาและฟังให้มาก ท�าให้เกิดการค้นคว้า
ทเ่ี ขา้ ใจลกึ ซ้ึงมากยิ่งขนึ้
ทำ�บุญตักบาตรออกมาเล่าถึงขั้นตอน ๓) กลั ยาณมติ ตตา รจู้ กั เลอื กคบคนทด่ี เี ปน็ มติ ร หาผทู้ ป่ี รกึ ษาหรอื ผแู้ นะนา� สงั่ สอนทด่ี ี ทา� ให้
และกิจกรรมต่าง ๆ ที่ทำ�ให้เพื่อนฟัง รู้จกั รับประโยชน์ในส่ิงทดี่ ี และไดร้ บั สง่ิ แวดล้อมทางสงั คมที่ดี
หน้าชั้นเรียน จากนั้นนักเรียนร่วมกัน ๔) โสวจสั สตา เปน็ ผวู้ า่ นอนสอนงา่ ย รจู้ กั รบั ฟงั เหตผุ ลและหาขอ้ เทจ็ จรงิ เพอ่ื ปรบั ปรงุ แกไ้ ข
สนทนา โดยใช้ค�ำ ถาม ดังนี้ ตนเองให้ดียิง่ ขนึ้
• นักเรียนคิดว่าการทำ�บุญตักบาตร ๕) กิงกรณีเยส ุ ทกั ขตา รู้จกั ขวนขวายกจิ ธรุ ะของสว่ นรวม ร้จู กั พจิ ารณาไตร่ตรอง สามารถ
ส่งผลอยา่ งไรต่อคนในชมุ ชน จดั การกจิ ธุระให้ส�าเร็จเรยี บรอ้ ย
(ตัวอย่างคำ�ตอบ มีโอกาสพบปะกับคน ๖) ธัมมกามตา เป็นผู้รักธรรม ใฝ่ในความจริง รู้จักพูดและรับฟัง ท�าให้ผู้อื่นอยากเข้ามา
ในชุมชน คนในชุมชนมีสิ่งยึดเหนี่ยวจิตใจ ปรกึ ษาและรว่ มสนทนาดว้ ย
ให้ทำ�ด)ี ๗) วิริยะ มีความขยันหม่ันเพียร ละเว้นความช่ัว ประกอบคุณงามความดี รู้จักบากบ่ัน
• นักเรียนคิดว่าพระพุทธศาสนา ไมย่ ่อทอ้ ต่ออปุ สรรค และไมล่ ะเลยในการปฏิบตั หิ น้าที่ของตนเอง
มีบทบาทในการพัฒนาชุมชนและการ
จัดระเบียบสังคมหรือไม่ อย่างไร 32 พระพทุ ธศาสนา ม.๒
(ตัวอย่างคำ�ตอบ มีบทบาทในการพัฒนา
ชุมชนและการจัดระเบียบสังคม โดย ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
การเป็นท่ีพ่ึงทางใจ เพราะหลักธรรมทาง
พระพุทธศาสนาช่วยให้คนพ่ึงตนเองได้ “โสวจสั สตา” ตามหลักธรรมนาถกรณธรรม ๑๐ หมายถงึ คนที่มลี กั ษณะอยา่ งไร
และมีหลักปฏิบัติที่ทำ�ให้คนในสังคมอยู่ ๑ เปน็ คนมีระเบียบวินยั เคารพกฎ กตกิ าของสังคม
ร่วมกนั อยา่ งมคี วามสขุ ) ๒ เป็นคนใชเ้ หตุผลในการตดั สิน ไมใ่ ช้อารมณ์
๓ เปน็ คนท่ปี ระกอบอาชีพถกู กฎหมาย
๔ เป็นคนที่มีความพยายาม
(เฉลย ๒ เพราะโสวจสั สตา หมายถงึ การเปน็ ผวู้ า่ นอนสอนงา่ ย รจู้ กั รบั ฟงั เหตผุ ลของผอู้ น่ื )

สุดยอดคู่มือครู 32