รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีพระบรมวงศานุวงศ์ พระเจ้าลูกยาเธอ ฯลฯ หลายพระองค์เสด็จออกไปศึกษายังต่างประเทศ และศึกษาในประเทศโดยมีครูชาวต่างชาติเดินทางเข้ามาสอนในประเทศไทย พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระบรมราโชวาส เป็นพระราชหัตถเลขา แนะนำสั่งสอน พระเจ้าลูกยาเธอในหลายกาละ เนื้อความล้วนเป็นคติสอนใจที่เป็นผลได้แก่ผู้อ่านทั่วไป โดยเฉพาะกุลบุตร กุลธิดา ซึ่งกำลังอยู่ในวัยเรียน ทั้งที่ศึกษาอยู่ในบ้านเมืองของเรา และที่ออกไปศึกษาอยู่ ณ ต่างประเทศ นอกจากเนื้อความอันเป็นคติสอนใจที่ดีเยี่ยมแล้ว ผู้ที่ได้อ่านในภายหลังยังมีโอกาสทราบถึงความจริงในพระราชหฤทัยของพระองค์ที่ทรงมีต่อการดำรงตำแหน่งพระมหากษัตริย์ผู้เป็นประมุขของชาติ รวมทั้งความห่วงใยที่พระองค์มีต่อพระบรมราชโอรส ซึ่งจะเป็นผู้สืบต่อตำแหน่งพระมหากษัตริย์นั้นด้วย พระบรมราโชวาท หนึ่งในนั้นถึง สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร พระราชโอรสพระองค์ใหญ่ ที่ประสูติแต่สมเด็จพระนางเจ้าสว่างวัฒนา พระบรมราชเทวี ลงวันที่ ๘ กรกฎาคม รัตนโกสินทร์ศก ๑๑๒ มีเนื้อความดังต่อไปนี้ ถึง ลูกชายใหญ่ เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ |