แบบผมบางแบบ เกล้าขึ้นไปแล้วคาดกลาง ปล่อยให้ปลายบานออก หรือไว้ผมหวี แสกกลาง ไปรวมกัน เป็นพุ่มทรง ด้านหลังใส่สร้อยสังวาล แต่มีผ้าคล้ง อกไหล่ปิดออก ทั้งสองข้าง นุ่งผ้าเชิงยาวครึ่งแข้ง จีบหน้าชักชายพกยาวลงมา ตรงกลางช่วงขา การดำเนินชีวิตไว้ผมยาว เกล้ามวย ไม่สวมเสื้อแต่ห่มผ้าแบบ ตะเบงมานแทน โดยนุ่ง ผ้าโจงกระเบน เพื่อสะดวกแก่การทำงาน บางครั้งก็หยักรั่ง เหนือเข่า แต่มีบางพวก นุ่งผ้าเชิงยาวครึ่งแข้ง จีบหน้านางและไว้ผผมยาว ประบ่า ตอนบนหวีแสกกลาง เป็นรูปปีกนก ( ผมปีก ) ห่มผ้าสะไบเฉียง นุ่งผ้าเชิงจีบ หน้านางยาวครึ่งแข้ง Show เครื่องแต่งกายของชาวสยามเป็นที่สะดุดตาและสนใจสำหรับชาวต่างชาติมาหลายยุคสมัย หากย้อนกลับไปถึงสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ชาวต่างชาติจากฝรั่งเศสก็สนใจชุดไทย (เครื่องแต่งกาย) ของสตรีสยาม โดยบันทึกของลาลูแบร์ ราชทูตจากฝรั่งเศสบันทึกไว้ว่า ชาวสยามสมัยนั้นนุ่งน้อยห่มน้อย สตรีก็ “ปล่อยล่อนจ้อน” เรื่องราวของเครื่องแต่งกายหรือที่คนสมัยใหม่มักสนใจและคุ้นเคยกับคำว่า “ชุดไทย” นั้น แต่ละคนมีภาพจำที่แตกต่างกันออกไปจากประสบการณ์และการเสพรับข้อมูลจากแหล่งต่างๆ หากพูดถึงการแต่งกายสมัย “สมเด็จพระนารายณ์” ในช่วงปลายกรุงศรีอยุธยา ตามการบันทึกของลาลูแบร์ ราชทูตของพระเจ้าหลุยส์ที่ 14 แห่งฝรั่งเศส ในคณะทูตานุทูตฝรั่งเศสชุดที่ 2 ที่เข้ามาถึงสยาม พ.ศ. 2230 และรจนาในปี พ.ศ. 2231 ก็บันทึกเครื่องแต่งกายไว้ว่า ชาวสยามไม่ใคร่จะพอใจหุ้มห่อกายนัก ซึ่งลาลูแบร์ เปรียบเทียบกับการแต่งกายของชนชาติอื่นที่แทบจะเปลือยกาย ขณะที่ในความเห็นของลาลูแบร์ ที่ชาวสยามไม่ใคร่พอใจนุ่งห่มนั้น เป็นเพราะ “อาการสะเพร่า และอากาศร้อนจัด” ลาลูแบร์ เดินทางมาถึงสยาม เมื่อพ.ศ. 2230 อาศัยในสยามประมาณ 3 เดือน และได้จดบันทึกบรรยายสภาพของสยามไว้หลายด้าน หนึ่งในนั้นคือเรื่องการแต่งกายของชาวสยาม จดหมายเหตุลาลูแบร์ ฉบับแปลไทยมี 2 ฉบับ คือฉบับสันต์ ท.โกมลบุตร และพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวรวรรณากร กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ ทรงพระนิพนธ์แปล ในที่นี้ขอยกสำนวนฉบับพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ มากล่าวอ้าง ในส่วนเครื่องแต่งกายของสตรีที่ลาลูแบร์ บรรยายนั้น ระบุว่า ผู้หญิงนุ่งผ้าตามยาววงรอบตัว อย่างเช่นผู้ชาย แต่ปล่อยผ้าตามกว้างคลุมลงมาถึงหน้าแข้ง คล้ายกระโปรงส่ายของฝรั่ง ขณะที่ผู้ชายนุ่งโจงกระเบนม้วนตลบกลับไปข้างหลังระหว่างหว่างขา
ส่วนการนุ่งผ้าโดยทั่วไปนั้น ลาลูแบร์ บรรยายว่า เดินเท้าเปล่า ศีรษะเปลือย ปิดบังแต่ที่อุจาดเท่านั้น โดย “ปกสะเอวและขาลงไปกระทั่งหัวเข่าด้วยท่อนผ้าผืนลายๆ ยาวราว 5 แขน” ลาลูแบร์ ระบุว่า สำหรับเด็กก็วิ่งกันโทงๆ โดยไม่มีเครื่องนุ่งห่มจนอายุ 4-5 ขวบหลังจากนั้นก็ปกปิดอวัยวะ (ผูกจับปิ้ง) ซึ่งกรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ ทรงวิจารณ์ว่า ลาลูแบร์ ไม่ได้บันทึกเรื่องไว้จุกหรือพิธีไว้จุก สำหรับพวกขุนนางหรืออำมาตย์ นอกจากนุ่งผ้านุ่งแล้ว ยังมีเสื้อครุยผ้าขาวอีกตัว (ฝรั่งเรียกเสื้อเชิ้ต) เหมือนเป็นเสื้อนอก สวมนอกผ้านุ่งและพันชายเสื้อเข้ากับเอว ใช้เมื่อเข้าไปหาขุนนางผู้ใหญ่มียศสูงกว่าตนเอง เพื่อเป็นการแสดงความเคารพผู้ใหญ่ แม้ว่าจากการบรรยายของลาลูแบร์ ที่ว่าสตรีแทบล่อนจ้อนนั้น แต่ในอีกด้าน ลาลูแบร์ บรรยายว่า ชาวสยามยังเป็นผู้มีความละอาย “ว่ากันที่แท้ชายหญิงในกรุงสยามเป็นคนขี้ละอายอย่างยิ่งในโลก ที่จะแสดงอวัยวะในร่างกาย…” ราวสมัย พ.ศ. 1893 สมัยพระเจ้าอู่ทองสร้างกรุงศรีอยุธยา ชาวบ้านปลดกางเกงหรือ สนับเพลาออกบ้างแล้ว คงใช้เฉพาะขุนนางข้าราชสำนัก แบบขัดเขมรจึงถูกปล่อยให้ยาวลงมาถึง ใต้เข่าเป็น “นุ่งโจงกระเบน” เสื้อคอกลมแขนกรอมศอก สตรีนุ่งผ้าและผ้ายกห่มสไบเฉียง สวมเสื้อ บ้างโดยมากเป็นแขนกระบอก การแต่งกายของสมัยอยุธยามีการเปลี่ยนแปลงตามเหตุการณ์บ้านเมือง ซึ่งมี 3 แบบ ดังนี้ 1.การแต่งกายตามกฎมณเฑียรบาล เป็นแบบของเจ้านาย ข้าราชการชั้น ผู้ใหญ่ ทั้ง ผู้ชายและผู้หญิงตลอดจนพวกมีฐานะจะแต่งตามไปด้วย ผู้หญิงยังมีการเกล้ามวยอยู่ 2.การแต่งกายแบบชาวบ้าน (ระยะกลางของสมัยอยุธยา) มีการนุ่งโจงกระเบนทางแถบ เมืองเหนือ ผู้ชายอาจไว้ผมยาว ส่วนทางใต้ลงมาตัดผมสั้น ลง ครั้นสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ได้มีการไว้ผมมหาดไทย ผู้หญิงยังคงไว้ผมยาวนิยมห่มสไบ 3.ยุคสงคราม (สมัยอยุธยาตอนปลาย) ทั้งผู้ชายและผู้หญิงต้องช่วยกันต่อสู้กับศัตรู ผู้หญิงตัดผมสั้น ลง เพื่อปลอมเป็นผู้ชาย และสะดวกในการหลบหนี เสื้อผ้าอาภรณ์จึงตัดทอน ไม่ให้รุ่มร่าม เป็นอุปสรรคต่อการเคลื่อนที่และเคลื่อนไหว มีการห่มผ้าตะเบงมานคือห่มไขว้กัน บริเวณหน้าอกแล้วรวบไปผูกไว้หลังคอ ส่วนผู้ชายไม่มีการเปลี่ยนแปลง
������� �.�. 1893 ���¾��������ͧ���ҧ��ا�����ظ�� ��Ǻ�ҹ�Ŵ�ҧࡧ���� ʹѺ����͡��ҧ���� �����Тع�ҧ����Ҫ�ӹѡ Ẻ�Ѵ��è֧�١�����������ŧ�Ҷ֧ ������� ����⨧���ູ� ����ͤ͡��ᢹ�����͡ ʵ�չ�觼����м��¡�������§ �������� ��ҧ���ҡ��ᢹ��к͡ ����觡�¢ͧ������ظ���ա������¹�ŧ����˵ء�ó��ҹ���ͧ ����� 3 Ẻ �ѧ���
����觡���ؤ��ا�����ظ�� �֧���͡�� 4 ���� �ѧ��� (���� �ѹ�û����, 2526: 28) ���·�� 1 �.�. 1893 �֧ �.�. 2031 ����ͧ��дѺ ����µ�� ����¢����� ���� ��ҧ�� ����ͧ�觡�� ��觫�蹨պ˹�� �������� ᢹ��к͡ �͡�� ���˹�� ����� �������ٻ �ռ�Ҥ�����⾡����ҹ㹢ͧ�������� �����ª���͡��ҹ�͡ �����������ҡѺ�������� �� ��������ŧ���ա��˹�� ��� ����ͧ�觡�� ��觡ҧࡧ���ŧ����˹���� ���¢��������硡������ ��觼����ѡ��� Ẻ��ë��Ѻ�ҧࡧ ��¼������������ ���ҤҴ��� �������ͤ����� ᢹ��Ǩô������ ���͡ �Һ���·Ѻ�Һ��� �ռ�ҡ�깵ç�������� �� �Һ˹�� ��Ъ������� ����ͧ��дѺ �ҡ��ѡ�ҹ��âش������л�ҧ���Ѵ�Ҫ��óо���� ��ǹ���ͧ ���خ����ͺ��¾������âͧ��ѵ���� �����Ѵ���ͷͧ�� ����ͧ��дѺ����жѡ�����Ǵ�ͧ�� ����觡��������ظ�� (���·�� 1) �Ҿ��¹���¹Ẻ�ҡ�ǧ��� �����ҷ (2535: 55) ���·�� 2 �.�. 2034-2171 ����ͧ�觡�� ��觡ҧࡧ����⨧���ູ ��������ᢹ��к͡ �͡�����͡ �������� ���˭ԧ��� �٧�������ͤ����� �ռ�Ҥ��ͧ���� 2 ��ҧ ��������������Ẻ
��� ����ͧ�觡�� ���⨧���ູ ����������� �ռ�Ҥ��ͧ���� ����觡��������ظ�� (���·�� 2) �Ҿ��¹���¹Ẻ�ҡ�ǧ��� �����ҷ (2535: 56) ���·�� 3 �.�. 2173 � �.�. 2275 ����觡�� ˭ԧ��Ҫ�ӹѡ��觼�ҫ�� �������� ���͡ ������ (������� �͡��) ᢹ��к͡��Ǩô������˭ԧ��Ǻ�ҹ��觼�Ҩպ����� �� 3 Ẻ ��� �Ѵ͡ ����§ ������ ��ວ�ҹ (������ѹ�����Ǻ仼١�����ѧ��) ���������Ѻ���ҷӧҹ �ء��� �͡ú ����ͧ��дѺ �ѡ��蹷ͧ�����¼� �����ǹ����ǧ ����¤� ����¢����� �����˹�� ˭ԧ����ѧ �Ѵ˹�� �����ѹ ���������մ� ��������Ƿҧ�ҡᴧ ˭ԧ��Ǻ�ҹ �ͺ�������¾���� ��������� ������� �ҡ ��� ����觡�� ���⨧���ູ ���Ң����Ҥ��ͧ�� ���ǵź����ª�����ҧ��ҹ��ѧ �������ͤ͡�� ���͡ᢹ��Ǩô������ 㹧ҹ�Ը���� ����� ��Ƕ֧������ �Դ��д�� ��ҹ˹�� 8 � 10 ��� ᢹ����� ���ҧ ������ �ҡ ���֧�͡ ���������ǡẺ��ҧ � �ع�ҧ����� ����͡�ʹ���� 仧ҹ�Ըը�����ͧ����л�������Ẻᢡ����� ����觡��������ظ��(���·�� 3) �Ҿ��¹���¹Ẻ�ҡ�ǧ��� �����ҷ (2535: 58,60) ���·�� 4 �.�. 2275 �֧ �.�. 2310 ��ѡ�ҹ�ҡ�Ѵ�˭�����ó�����ѧ��Ѵྪú������ѡɳ�����ͧ�ç㹾����� ��ѵ������Ф���� �٧ ˭ԧ ����觼� �� 3 Ẻ ���
����ͧ��дѺ ���������Դ ������Ţ����������ѹ ������¢����ͷ���˭��������� ����µ�������§������Ǵ��´͡��� ��觷�������������㴤�� �����ǹ���ª�Դ��ҧ � ��� ��ǹ���Ѵ��ᢹ �����˹���觵�� �Ң��� ���������ͧ�ѧ�ͧ �Ѵ˹�Ң�� �����ѹ�� �������� �����纴��´͡��óԡ��������ᴧ ����觡�� �ͧ����� �٧��觫��¡ �պ˹�� ����Ҵ �����������Ƿͧ (�Ӵ��¼����� ��Ѻ������鹷ͧᴧ) ����� ��Ǻ�ҹ�����Ҵ���ᶺ��������� ���⨧���ູ���� ��Ҷا ���������� 2 Ẻ ���
��� ���ç��Ҵ�� �ҹ���ѹ��� ����觡�� �������ͤ͡���������� ᢹ�����ͺ�ô�͡ �ռ��������ͧ������ �ź��·���ͧ仢�ҧ��ѧ ���⨧���ູ ��ǹ��ҹ�¨зçʹѺ��ҡ� ���Ƿç���� �պ⨧ ������ѡ�Ѵ���ͧ�� ���Ǩ֧�ç��ͧ���ͧ�� �Ҵ��ҷԾ��Ѻ��ͧ���ͧ���ա�� ����觡��������ظ�� ����Ѻ�����ʹ㨤���֡����������´��������ҡ˹ѧ��� ��ظ�����ó� �ͧ���� �ѹ�û���� 2526 ��С���觡���� : ���Ѳ�ҡ�èҡʹյ��� �Ѩ�غѹ 1 �ӹѡ�ҹ��������ҧ�͡�ѡɳ�ͧ�ҵ� 2543 ������������´������� ����觡��������ظ�� (���·�� 4) �Ҿ��¹���¹Ẻ�ҡ�ǧ��� �����ҷ (2535: 62)
�Ѻ�����������⢷��ŧ��������������ͧ�觡�¢ͧ���Թ��������������ǹ˹�� �ͧ����ͧ�觡���� ��Ҩպ����亡��ͼ�������մѴ�ŧ���ͧ�� ��ǹ��ҹ�觡��ͼ�ҹ�� �ͧ������Թ��� �������ѡɳо�����е���������ҧ˹�觤�� ������Ѻ�Ѳ������ͧ�� ���������ѡ�Ѵ�ŧ�����ҡѺ��Ҿ�Զժ��Ե�ͧ���ͧ ����������㹷���ش ���⨧����պ �ͧ�¡����Ҩҡ��������բͧᢡ���ԧ�������ᢡ ����ա������������ͧ�������ҡ� ����ͧ�觡�� ����������������ԧ ����黡��������ҧ��к��¡�ѹ�繤�����ǹ ����ͧ�������ͧ�µ����ʹյ�繡�������ª����㹴�ҹ����������� ��û����Ѵ ��Ф������ͧ���㹡�ôѴ�ŧ �� �������ظ�ҡ���觡�¢ͧʵ���µ�����Ԩ� �ʴ��͡��觤������������Ф����繼��˭ԧ ��Ͷ֧�������¡�ا�����ظ�� ������¨з� ʧ�����Ѻ���������ҷ��ʵ���µ�ͧ�͡��������§�����§����Ѻ��� ����觡�¢ͧʵ�ա� ����¹������������Ѻ���ҷ���� ��� �觡������Ѵ��� ����������� �дǡ㹡��������� �繡��������Ẻ ���ວ�ҹ� ����Ѵ��� �����дǡ㹡��ú ˹���� ��С�û����ŧ �繪�� ����Ѻ����ͧ�觡�·��������Ѻ�ӧҹ��ҧ�� ���ͷ���� �ӹҢͧ���¹�� ����� ����� ����������ʡ�á���� �������� �ͧʵ��������� ���͡ ᢹ��к͡���͡ѹᴴ (���� ��Ҫ���¸Թ, 2525: 1,7) สมัยอยุธยาแต่งตัวยังไงสมัยอยุธยา (พ.ศ. 1893 ถึง พ.ศ. 2310) ราวสมัย พ.ศ. 1893 สมัยพระเจ้าอู่ทองสร้างกรุงศรีอยุธยา ชาวบ้านปลดกางเกงหรือ สนับเพลาออกบ้างแล้ว คงใช้เฉพาะขุนนางข้าราชสำนัก แบบขัดเขมรจึงถูกปล่อยให้ยาวลงมาถึง ใต้เข่าเป็น “นุ่งโจงกระเบน” เสื้อคอกลมแขนกรอมศอก สตรีนุ่งผ้าและผ้ายกห่มสไบเฉียง สวมเสื้อ บ้างโดยมากเป็นแขนกระบอก
คนไทยสมัยก่อนแต่งตัวยังไงการแต่งกายได้เปลี่ยนไปตามยุคตามสมัย จึงไม่อาจกำหนดให้แน่นอนได้ แต่เข้าใจกันว่า ในสมัยสุโขทัย ผู้ชายนุ่งกางเกง และสวมเสื้อผ่าอกแขนสั้น ผู้หญิงนุ่งผ้าถุง และผ้าซิ่น ตามความนิยมของแต่ละท้องถิ่น ต่อมาในสมัยอยุธยา ผู้ชายก็ยังคงนุ่งกางเกง และบางครั้งก็นุ่งผ้าพื้นอย่างที่เรียกกันว่า นุ่งโจงกระเบน คือ ม้วนชายผ้านุ่งทั้งสองชาย ...
ผู้ที่บันทึกข้อมูลเรื่องการแต่งกายของชาวสยามในสมัยอยุธยาคือใครลาลูแบร์ เดินทางมาถึงสยาม เมื่อพ.ศ. 2230 อาศัยในสยามประมาณ 3 เดือน และได้จดบันทึกบรรยายสภาพของสยามไว้หลายด้าน หนึ่งในนั้นคือเรื่องการแต่งกายของชาวสยาม
การแต่งกายแบบใดเป็นการแต่งกายในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นนุ่งผ้าห่มสไบสมัยต้น รูปแบบการแต่งกายของสตรีชั้นสูงและสตรีสามัญชนใน สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น มิได้แตกต่างกันมากนัก กล่าวคือ ในทั่วไปนุ่งผ้าโจงกระเบนหรือ ผ้าซิ่นและห่มผ้าแถบหรือผ้าสไบ สตรีชั้นสูงนุ่งผ้าจีบเฉพาะการแต่งกายเป็นทางการ จึง ต้องเน้นความแตกต่างเพื่อแสดงถึงชนชั้นและฐานะโดยคุณภาพ และความงามของผ้า ความประณีตในการ ...
|