ภิกษุ รู้ อยู่ น้อม ลาภ ที่ เขา จะ ถวาย สงฆ์ มา เพื่อ ตน ต้อง อาบัติ อะไร นักธรรม ตรี

ปัญหาและเฉลยวิชาวินัย นักธรรมชั้นตรี

สอบในสนามหลวง

วันเสาร์ ที่ .. พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๖

------------------------------

๑.

๑.๑ ข้อความว่า “ พระศาสดาทรงตั้งอยู่ในที่เป็นพระธรรมราชาผู้ปกครอง ” หมายความว่าอย่างไร ?

๑.๒ พระบัญญัติที่ทรงตั้งไว้เดิมเรียกว่าอะไร ?

ตอบ:

๑.๑ หมายความว่า ทรงตั้งพระพุทธบัญญัติเพื่อป้องกันความประพฤติเสียหาย และวางโทษแก่ผู้ล่วงละเมิด ด้วยปรับอาบัติหนักบ้าง เบาบ้าง อย่างเดียวกับพระเจ้าแผ่นดินทรงตราพระราชบัญญัติ ฯ

๑.๒ เรียกว่า มูลบัญญัติ ฯ

๒.

๒.๑ การปลงชีวิตอย่างไร ต้องอาบัติถุลลัจจัย ?

๒.๒ “ภิกษุว่ายากสอนยาก ภิกษุอื่นห้ามไม่ฟัง สงฆ์สวดกรรมเพื่อจะให้ละข้อ
ที่ประพฤตินั้น ถ้าไม่ละต้องสังฆาทิเสส” คือสิกขาบทที่เท่าไร ทรงบัญญัติเพื่อประสงค์ใด ?

ตอบ:

๒.๑ การปลงชีวิตมนุษย์แต่ไม่สำเร็จ คือไม่ตาย เป็นแค่บาดเจ็บ ๑
ปลงชีวิตอมนุษย์ มียักษ์ เปรต เป็นต้น ๑ ฯ

๒.๒ สิกขาบทที่ ๑๒ แห่งสังฆาทิเสส เพื่อป้องกันไม่ไห้ภิกษุดื้อด้าน ฯ

๓.

๓.๑ คำว่า “ภิกษุประทุษร้ายตระกูล” ในสิกขาบทที่ ๑๓ แห่งสังฆาทิเสส หมายถึงการทำอย่างไร ?

๓.๒ สังฆาทิเสส ๑๓ สิกขาบท ที่ชื่อว่า ยาวตติยกะ หมายความว่าอย่างไร ?

ตอบ:

๓.๑ หมายถึงการที่ภิกษุประจบคฤหัสถ์ ยอมตนให้เขาใช้สอย เช่นเดินส่งข่าว
ให้เขาเป็นต้น หรือ ด้วยการเอาเปรียบโดยเชิงให้สิ่งเล็กน้อยด้วยหวัง
ได้มาก ฯ

๓.๒ ที่ชื่อว่า ยาวตติยกะ เพราะให้ต้องอาบัติต่อเมื่อสงฆ์ประกาศห้ามครบ
๓ ครั้ง ฯ

๔.

๔.๑ คำว่า “ นิสสัคคิยปาจิตตีย์ ” หมายความว่าอย่างไร ?

๔.๒ ภิกษุต้องอาบัตินิสสัคคิยปาจิตตีย์แล้ว ทำอย่างไรจึงจะพ้น ?

ตอบ:

๔.๑ หมายความว่า อาบัติปาจิตตีย์ ที่จำต้องสละสิ่งของ ฯ

๔.๒ ภิกษุต้องสละสิ่งของอันเป็นเหตุให้ต้องอาบัตินั้นก่อน แล้วแสดงอาบัติ
จึงพ้นจากอาบัตินั้นได้ ฯ

๕.

๕.๑ อติเรกจีวร ได้แก่จีวรเช่นไร ?

๕.๒ การที่ทรงห้ามไม่ให้ภิกษุเก็บอติเรกจีวร ด้วยมีพระพุทธประสงค์อย่างไร ?

ตอบ:

๕.๑ ได้แก่ จีวรนอกจากจีวรอธิษฐาน ฯ

๕.๒ ด้วยมีพระพุทธประสงค์เพื่อป้องกันความสุรุ่ยสุร่าย และความมักมากของภิกษุ ฯ

๖.

๖.๑ ภิกษุรู้อยู่ น้อมลาภที่เขาจะถวายสงฆ์มาเพื่อตน ต้องอาบัติอะไร ?

๖.๒ คำว่า “ ลาภ ” ในข้อ ๖.๑ นั้น ได้แก่อะไรบ้าง ?

ตอบ:

๖.๑ ต้องอาบัตินิสสัคคิยปาจิตตีย์ ฯ

๖.๒ ได้แก่ จีวร บิณฑบาต เสนาสนะ และเภสัช ซึ่งเรียกว่า ปัจจัย ๔ และของที่เป็นกัปปิยะอย่างอื่น ๆ อีก ฯ

๗.

จงให้ความหมายของคำต่อไปนี้

๗.๑ โอมสวาท ?

๗.๒ อักโกสวัตถุ ?

ตอบ:

๗.๑ คือ คำพูดเสียดแทงให้เจ็บใจ ฯ

๗.๒ คือ เรื่องสำหรับด่า ๑๐ อย่าง ฯ

๘.

๘.๑ ภิกษุต้องอาบัติเพราะความซุกซน มีอย่างไรบ้าง ?

๘.๒ ภิกษุซ่อนบาตร ซ่อนปากกาของภิกษุอื่นเพื่อล้อเล่น ต้องอาบัติอะไร ?

ตอบ:

๘.๑ มีอย่างนี้ คือ เล่นจี้ เล่นน้ำ หลอนภิกษุ ซ่อนของเพื่อล้อเล่น พูดเย้าให้เกิดรำคาญ ฯ

๘.๒ ซ่อนบาตร ต้องอาบัติปาจิตตีย์ ซ่อนปากกา ต้องอาบัติทุกกฏ ฯ

๙.

๙.๑ เสขิยวัตร คืออะไร ? หมวดที่ ๒ ว่าด้วยเรื่องอะไร ?

๙.๒ ภิกษุไม่เอื้อเฟื้อในเสขิยวัตร ปฏิบัติผิดธรรมเนียม ต้องอาบัติอะไร ?

ตอบ:

๙.๑ คือ วัตรหรือธรรมเนียมที่ควรศึกษา ฯ

หมวดที่ ๒ ว่าด้วยธรรมเนียมรับบิณฑบาตและฉันอาหาร ฯ

๙.๒ ต้องอาบัติทุกกฏ ฯ

๑๐.

๑๐.๑ อธิกรณ์ คืออะไร ? อธิกรณ์ย่อมระงับได้ด้วยอะไร ?

๑๐.๒ การแสดงอาบัติจัดเข้าในอธิกรณสมถะข้อไหน ? สำหรับระงับอธิกรณ์อะไร ?

ตอบ:

๑๐.๑ คือ เรื่องที่เกิดขึ้นแล้วจะต้องจัดต้องทำ ฯ

ระงับได้ด้วยอธิกรณสมถะ คือธรรมสำหรับระงับอธิกรณ์ ฯ

๑๐.๒ จัดเข้าในปฏิญญาตกรณะ ฯ สำหรับระงับอาปัตตาธิกรณ์ ฯ