ในสมัยกรุงศรีอยุธยาได้มีการจารึกในประวัติศาสตร์ว่า เป็นยุคที่มีการจัดเก็บภาษีอากรรุ่งเรืองมาก การก่อตั้งกรุงศรีอยุธยาเริ่มขึ้นในปี พ.ศ. 1893 ตั้งแต่สมัยพระเจ้าอู่ทอง ได้สร้างพระนครขึ้นที่ริมหนองโสน แล้วทำการราชาภิเษกทรงพระนามว่า สมเด็จพระรามาธิบดี ขนานนามราชธานีว่า กรุงเทพทวาราวดีศรีอยุธยา ในช่วงตลอดอายุกรุงศรีอยุธยา เป็นเวลา 417 ปี บ้านเมืองมีทั้งความเจริญและความเสื่อม ในสมัยที่บ้านเมืองเจริญรุ่งเรืองมาก คือ สมัยสมเด็จพระรามาธิบดี สมเด็จพระนเรศวรมหาราช สมเด็จพระนารายณ์มหาราช และสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ แต่ในบางรัชสมัยพระมหาธรรมราชาและพระเพทราชา การจัดเก็บภาษีอากรในสมัยกรุงศรีอยุธยา หรือที่เรียกกันในสมัยนั้นว่า ส่วยสาอากร ได้มีการแบ่งการจัดเก็บออกเป็น 4 ประเภท คือ จังกอบ อากร ส่วย และฤชา โดยมีรายละเอียดดังนี้
1. จังกอบ หรือ จำกอบ เป็นภาษีที่เรียกเก็บจากการชักส่วนสินค้า ที่นำเข้ามาจำหน่ายตามที่ได้อธิบายข้างต้น
2. อากร หมายถึง ส่วนที่เก็บจากผลประโยชน์ที่ราษฎรทำมาหาได้ในการประกอบการต่างๆเช่น ทำนา ทำไร่ ทำสวน ฯลฯ หรือการได้รับสิทธิจากรัฐบาลไปกระทำการ เช่น ต้มกลั่นสุรา เก็บของในป่า จับปลาในน้ำ ฯลฯ เช่น อากรค่านา อากรสวน อากรสุรา อากรค่าน้ำ เป็นต้น การเก็บอากรอาจจัดเก็บเป็นตัวเงินหรือเป็นสิ่งของ ถือเป็นภาษีที่จัดเก็บตามหลักผลประโยชน์ที่ได้รับจากรัฐไม่ทางตรงก็ทางอ้อม
การจัดเก็บส่วยสาอากรทั้ง 4 ประเภท ในสมัยกรุงศรีอยุธยา ได้ถูกกำหนดเป็นรูปแบบการจัดเก็บต่อเนื่องมาจนถึงสมัยพระเจ้ากรุงธนบุรี และตอนต้นรัชกาลที่ 1 - รัชกาลที่ 2 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ จนถึงในสมัยรัชกาลที่ 3 พระบามสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวได้เกิดกบฏเจ้าอนุวงศ์เวียงจันทร์ รัฐบาลมีความจำเป็นที่ต้องการใช้เงินในราชการมากกว่าแต่ก่อนพระองค์จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้มีการปรับปรุงการจัดเก็บภาษีเป็นผลให้เกิดการจัดเก็บภาษีขึ้นใหม่ 38 ประเภท ทั้งนี้โดยเป็นภาษีที่เก็บจากการพนัน และจากผลผลิตประเภทต่างๆ จำแนกได้ดังนี้����ѵ���ʵ�������Ѫ��ŷ�� 2 ( ��кҷ���稾�оط��������ҹ����� ) ( �.�. 2352-2367)
��ҹ���ɰ�Ԩ
�����Ѫ��ŷ�� 2 ��ҹ���ͧ��ҧ�ҡ����֡ʧ���� �֧�ա�ä�Ң����ԭ������ͧ�����������Ǥ�� �ա�õԴ��ͤ�Ң�¡Ѻ����������ҹ�ҡ��� �� �չ �Թ��� ���С� �ԧ���� �ǹ ������ �繵� ����Ѻ����ȷҧ���ѹ��
���� �õ��� �ѧ��� ����ԡ����Ըմ��Թ��ä�Ң�� �ͧ��ǧ�ѧ������Ф�ѧ�Թ��ҨѴ��� �������� ��Ժѵ��� ������١������������ɮҺ�Թ��� ������ç 㹡�����������ǧ�Դ��ͤ�Ң�¡Ѻ�չ��л������� � �����Ѻ����Ҫ�ҹ�������������ǔ
��Ѫ��ù�������͡ӻѹ��ǧ�����㹡�ä�Ң�·���Ӥѭ 2 �� ��� �������Ҿ�й������������Ң�����ط� �Թ��ҷ��١��� ����¹�� ������Թ��Ң��͡�� 10 ��Դ ��� �ѧ�� �ҧ �պء ��ԡ�� ������� ������ �С��� �Ҫ�ҧ ç��Ъ�ҧ �Թ��� ����������͡���索Ҵ ��� �������͡��Т������ ��ǹ�Թ��Ң���ҡ��� ���дԹ�
��û�Ѻ��ا�����ҡ� �ѡɳС���������ҡ��ѧ�����������Ѫ��ŷ��1 �ա�û�Ѻ��ا��������ѧ���
1 . ����Թ�ǹ ��͡������Ҿ�ѡ�ҹ�͡����Ǩ�ǹ�ͧ��ɮ� �㹡�����ҡ��ǹ�����Դ�ͧ ����� �ѧ���
1.1 �ҡ��ǹ�˭� �繡�������ըҡ�������鹪�鹴� �� 7 ��Դ ����
�����¹ �ѧ�ش ����ǧ �л�ҧ �ҧ�Ҵ ��ҡ��о�٤�ҧ�ͧ��ҧ
1.2 ��ҡ� �����շ���纨ҡ��������ͧ �� 8 ��Դ ����
��ع �з� ��� ��� ��� ���� �Ѻ��ô������
1.3 �ҡ����ѵ�� �����շ���纨ҡ���������ء �� ����� ���� �繵�
2 . ����Թ�� ����¡Ѻ����Թ�ǹ ������ҡä�ҹ� ���¡��� ��ҧ���ǔ ���觹��͡�� 2 ������ ��� �ҹ�ӷ�� ��йҧ�ҧ���
2.1 �ҹ�ӷ�� ���� �Ҥ��� ���¶֧�ҷ������ö��١���������¤����˹�觻�������¹�ӽ�����ӷ�� �Ըա�������� �����ҧ����*�ͧ�һ�������� �纴����Ըմ٤��⤤�͡�ùѺ����͡�к�ͷ����䶹��¡�äӹdz����˹�觤�������ö��ӹ�㹼�Թ���ҹ�� � ����������������ࡳ��ӹǹ⤢�鹨�����ѵ���ҧ���Ƿ��е�ͧ�������� �һ��������֧���¡�ա���˹����� "�Ҥ���" �й�鹹Ҥ��⤹����ɮèзӹ�������������е�ͧ��������(�ҧ����)��ʹ� ����ͷҧ�Ҫ��� �Ѵ��ѡ�ҹ���͢����ǧ�Թ�������Ǩ�����Ѱ��Ũ��͡˹ѧ��������Ңͧ���Ҷ���������ѡ�ҹ㹡�����¡���ҧ���������ҡ�
��ҹҵ��� ˹ѧ����ѭ�ҹ�����¡��� "���ᴧ"
2.2 �ҿҧ��� ���� �Ҵ ���¶֧�ҷ������ö��١����������¹�ӽ���§���ҧ���� �繹�㹷����ӷ�Ң�����֧ �Ը��������ҧ��������Ѻ�һ���������纨ҡ�ҷ������ö��١�������ԧ ��һ�����������ͷ������ ������ͧ�����ҡä�ҹ���ж����ҵͿҧ�������������� ��ࡳ��㹡���纤�ҹ� ����ͷҧ�Ҫ��� �Ѵ��ѡ�ҹ���͢����ǧ�Թ��
�����Ǩ���� �Ѱ��Ũ��͡˹ѧ��������Ңͧ���Ҷ���������ѡ�ҹ㹡�����¡���ҧ���������ҡä�ҹҵ��� ˹ѧ����ѭ�ҹ��
���¡��� "㺨ͧ"
*�ҧ���� ���¶֧���������ҡä�ҹ� ����Ѱ������繢������͡������Ѫ��ŷ�� 2 �Դ�ҡä�ҹ���ѵ������� �ͧ�Ѵ����
�ҵ�� �ǧ��������
�йҹ=1�ѧ�ѧ =1������ = 1���¹�ѧ=1���¹
�йҹ=�Ե���� =�����Ե����¹=�����Ե����¹= �Ե�
1 �Ѵ = 20 �Ե��Թ����ǧ����¾���ҷ��������ط���������������
������Թ���ٻ�ѡ�ˡ��պ ��ҧ�ѡ� ��� �����ҧ��պ ���ش�����Ш��Ѫ��� ���ٻ��ر ����������ͧẺ ��� ��ر͡����������ر ����������������³�����Ҫ �����ر͡����ѡɳ���������ͧ�Թ����ǧ�����Ѻ�Թ����Ե���������ط��ʹ��Ҩ����š