�ѡɳС�û���ͧ�ͧ������⢷�� �繡�û���ͧẺ�Դһ���ͧ�ص����͡�û���ͧ���
��ͺ���� (Paternalism) ��;����ҡ�ѵ����������������͢���Ҫ��ú�Ծ�����º�����١���ͤ�㹤�ͺ���Ƿӡ�û���ͧŴ���蹡ѹ仵���ӴѺ ��ʵ�Ҩ���� James N. Mosel ���������������ǡѺ��û���ͧ�ͧ������¡�ا��⢷�����������ѡɳ��Ӥѭ 2 ��С�ä�� ���ѡɳ��繡�û���ͧẺ��ͻ���ͧ�١�Ѻ��ô��Թ��û���ͧẺ������ͧ��� ���ѡɳФ������Ҽ���ͧ��áѺ�ѧ�������� ��û���ͧẺ������ͧ ������Ҽ���ͧ�ͧ�� ᵡ��ҧ�Ѻ�к���Ҽ���ͧ��âͧ���û���ҧ�á�� ����Ѻ��û���ͧẺ�ԴҡѺ�صù��㹻Ұ��Ңͧ ���稡������Ҵ�ç�Ҫҹ��Ҿ
����ͧ�ѡɳС�û���ͧ��������� ����ҳ��Ժ���������Ըա�û���ͧ�������⢷�¹�� �Ѻ��;������蹴Թ���ҧ�ԴҢͧ��ЪҪ���駻ǧ�Ըա�û���ͧ����ѡɳС�û���ͧʡ�����繤�� �繵� �Դһ���ͧ����������¤����������ѹ�繺�ҹ����㹻���ͧ�ͧ��ͺ�ҹ �������㹻���ͧ ���¡��� �١��ҹ ���º�ҹ����ѹ�����ͧ��������ͧ�������㹤�������ͧ�ͧ������ͧ ����繻�����Ҫ������ͧ�繢ع�������ͧ����ѹ�繻���ȷ������㹤�������ͧ�ͧ��͢ع ����Ҫ���㹵��˹觵�ҧ � ���¡����١�ع �Ըա�û���ͧ�ͧ�������ҧ�Դһ���ͧ�ص��ѧ����ѡ㹡�û���ͧ��������� ������¹�ŧ��û���ͧ ����� ����ͧẺ��ͻ���ͧ�١����դ����Ӥѭ������Է�Ծŵ�ͨԵ㨢ͧ���������ҧ���
�������蹴Թ������⢷�µ�� ��ЪҪ��ѡ���᷹��Ƿ�ҹ��Ҿ�͢ع ��������Է�ԾŢͧ���������á��������¹������Ҿ�������·�����������ѹ�������ҧ��ЪҪ��Ѻ��ѵ���� ���������º������͡Ѻ�١�������Ҿ�繢�ҡѺ��Һ��ǡѺ����
��û���ͧ�к��ԴҡѺ�صù������ҡ�ѵ����㹰ҹкԴ� �ç�վ���Ҫ�ӹҨ�索Ҵ�����
�Ԩ�óҶ�ͧ�����ǡ�������Ҷ�Ҽ�黡��ͧ����Ȥ�� �����ҡ�ѵ����������㹷ȾԸ�Ҫ�������������
������آ����ɮ�����˹�觺صû�ЪҪ������������Ѻ�������ء���ҡ�û���ͧ�ѧ��������ѡɳ�
�繢�ҡѺ��Һ��ǡѺ������ʴ��Ҿ�ͧ��ЪҪ�����¹�鹡��Ҩ�����դ����������� ���ҧ�á�ա�÷���
���к���û���ͧ���ҧ㴨֧���������鹹͡�ҡ�������Ѻ���С�ó��ҧ�������������ǡ�����͡��
�Ըա�û���ͧ�к��ԴҡѺ�ص�����¹�鹹�Ҩж����ҡ�û���ͧ������繹�º���Ӥѭ
��û���ͧ��кͺ��ЪҸԻ�¹�� ��������稺�����ش���ó�������Ѻ�������¹�ŧ
���»�С�� ��Һ㴷���ЪҪ���ؤ��ЪҸԻ���ѧ���֡��ҵ�����㹰ҹкص÷���黡��ͧ㹰ҹкԴ�
�е�ͧ�ͺ������ʹ仺صä�ͻ�ЪҪ���ТҴ�����Ѻ�Դ�ͺ�ТҴ�����ӹ֡㹷ҧ������ͧ���л�١
�ѧ�����������ҧ�кͺ��ЪҸԻ�����蹡ѹ �ҡ��黡��ͧ��ͧ����㹰ҹкԴҷ�����ͺ������С�˹�
������ͧ��âͧ��ЪҪ�㹰ҹкص�����
�����繻�ЪҸԻ�·�����������ش���ó����ԧ�������
�����ѧ�����ҡ
//www.dola.go.th/history/suk.htm
การปกครองสมัยสุโขทัย
อาณาจักรสุโขทัยเมื่อแรกตั้งเป็นอาณาจักรเล็กๆสมัยที่รุ่งเรืองที่สุดคือสมัยพ่อขุนรามคำแหงมหาราชมีอาณาเขต
ทิศเหนือจรดเมืองลำพูน
ทิศตะวันออกเฉียงเหนือจรดเทือกเขาดงพญาเย็นและภูเขาพนมดงรัก
ทิศตะวันตกจรดเมืองหงศาวดีทางใต้จรดแหลมมลายู มีกษัตริย์ปกครองเป็นเอกราชติดต่อกันมา 6 พระองค์
g
อาณาจักรสุโขทัยเสื่อมลงและตกเป็นเมืองขึ้นของกรุงศรีอยุธยาเมื่อสมัยพญาไสลือไทโดยทำสงครามปราชัยแก่พระบรมราชาที่ 1
แห่งกรุงศรีอยุธยาในปีพ.ศ.1921 และราชวงศ์พระร่วงยังคงปกครองในฐานะประเทศราชติตต่อกันมาอีก 2พระองค์
จนสิ้นราชวงศ์ พ.ศ.1981
ลักษณะการปกครองสมัยสุโขทัย
แบ่งออกเป็น 2ช่วง คือ การปกครองสมัยสุโขทัยตอนต้นและการปกครองสมัยสุโขทัยตอนปลาย ดังต่อไปนี้
1.การปกครองสมัยสุโขทัยตอนต้นเมื่อขอมปกครองสุโขทัยใช้ระบบการปกครองแบบนายปกครองบ่าวเมื่อสถาปนากรุงสุโขทัย
ขึ้นใหม่พ่อขุนศรีอินทราทิตย์จึงจัดการปกครองใหม่เป็นแบบบิดาปกครองบุตรหรือพ่อปกครองลูก หรือ ปิตุลาธิปไตย
ซึ่งมีลักษณะสำคัญ 4 ประการ คือ
1. รูปแบบราชาธิปไตย หมายถึงพระมหากษัตริย์ทรงเป็นผู้ปกครองสูงสุด ทรงใช้อำราจสูงสุดที่เรียกว่า อำนาจอธิปไตย
2. รูปแบบบิดาปกครองบุตร หมายถึงพระมหากษัตริย์ทรงมีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับประชาชนมากจึงเปรียบเสมือนเป็นหัวหน้าครอบครัว
หรือพ่อจึงมักมีคำนำหน้าพระนามว่าพ่อขุน
3. ลักษณะลดหลั่นกันลงมาเป็นขั้นๆเริ่มจากหลายครอบครัวรวมกันเป็นบ้านมีพ่อบ้านเป็นผู้ปกครองหลายบ้านรวมกันเป็นเมืองมีพ่อเมือง
เป็นผู้ปกครองหลายเมืองรวมกันเป็นประเทศมีพ่อขุนเป็นผู้ปกครอง
4. การยึดหลักธรรมในพุทธศาสนาในการบริหารบ้านเมือง
2.การปกครองสมัยสุโขทัยตอนปลายการปกครองแบบบิดาปกครองบุตรเริ่มเสื่อมลงเนื่องจากสถาบันพระมหากษะตริย์ไม่มั้นคงเกิดความ
รำส่ำระสายเมืองต่างๆแยกตัวเป็นอิสระพระมหาธรรมราชาที่ 1จึงทรงดำเนินพระราชกุศโลบายทรงทำนุบำรุงส่งเสริมพระพุทธศาสนา
และทรงปฏิบัติธรรมเป็นตัวอย่างแก่ราษฏรเพือ่ให้ราษฎรเลื่อมใสศรัทธาในหลักธรรมของพระพุทธศาสนาสร้างความสามัคคีในบ้านเมือง
ลักษณะการปกครองสุโขทัยตอนปลายจึงเป็นแบบธรรมราชาดังนั้นจึงนับได้ว่าพระองค์ธรรมราชาพระองค์แรกและพระมหากษัตริย์องค์
ต่อมาทรงพระนามว่า"พระมหาธรรมราชาทุกพระองค์"
การปกครองสมัยสุโขทัย
การเมืองการปกครอง สมัยสุโขทัย แบ่งเป็น 3ลักษณะ คือ
1. การปกครองแบบพ่อปกครองลูกเป็นลักษณะเด่นอขงการปกครองตนเองในสมัยสุโขทัยการปกครองลักษณะนี้พระมหากษัตริย์เปรียบเหมือนพ่อของประชาชน
และปลูกฝังความรู้สึกผูกพันระหว่างญาติมิตรการปกครองเช่นนี้เด่นชัดมากในสมัยพ่อขุนรามคำแหงมหาราช
2. การปกครองแบบธรรมราชาหรือธรรมาธิปไตยลักษณะการปกครองทรงยึดหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาและต้องเผยแพร่ธรรมะสู่ประชาชนด้วยการปกครอง
แบบธรรมราชานั้นเจริญรุ่งเรืองมากในสมัยพระมหาธรรมราชาที่ 1พระองค์ทรงออกบวชและศึกษาหลักธรรมอย่างแตกฉาน นอกจากนี้ยังทรงพระราชนิพนธ์
หนังสือเตภูมิกถา(ไตรภูมิพระร่วง)ไว้ให้ประชาชนศึกษาอีกด้วย
3. ทรงปกครองโดยยึดหลักสิทธิเสรีภาพเป็นการปกครองที่พระมหากษัตริย์ไม่ได้ทรงใช้อำนาจอย่างเด็ดขาด แต่ให้มีสิทธิเสรีภาพในการประกอบอาชีพด้านต่าง ๆ
ตามความถนัดเป็นต้น
การปกครองของอาณาจักรสุโขทัย แบ่งการปกครองออกเป็น
1. เมืองหลวงหรือราชธานีเป็นที่ประทับของพระมหากษัตริย์พระราชวังและวัดจำนวนมากตั้งอยู่ในและนอกกำแพงเมืองราชธานีเป็นศูนย์กลางทางการปกครอง
การศาสนาวัฒนธรรมศิลปะและขนบประเพณีพระมหากษัตริย์ทางเป็นผู้ปกครองเอง
2. เมืองลูกหลวงเป็นเมืองหน้าด่านตั้งอยู่รอบราชธานีห่างจากเมืองหลวงมีระยะทางเดินเท้าประมาณ 2วัน ได้แก่ เมืองศรีสัชนาลัย เมืองสองแคว เมืองสระหลวง
เมืองชากังราว เมืองลูกหลวงเป็นเมืองที่เจ้านายเชื้อพระวงส์ได้รับแการแต่งตั้งจากพระมหากษัตริย์
ความเสื่อมของอาณาจักรสุโขทัย
1. การเปลี่ยนแปลงการปกครองสุโขทัยสมัยแรกๆปกครองแบบพ่อปกครองลูกและได้เปลี่ยนเป็นสมมติเทพในสมัยพญาเลอไทซึ่งทำให้ความสัมพันธ์ของ
พระมหากษัตริย ์กับประชาชนห่างเหินกันมากขึ้นความสัมพันธ์แบบเครือญาติหมดไปพระมหากษัตริย์ต้องปกครองประเทศโดยลำพังทำให้เกิดความขัดแย้งได้ง่าย
ถ้าพระมหากษัตริย ์อ่อนแอ
2. การกระจายอำนาจในการปกครองการปกครองแบบนี้ทำให้หัวเมืองต่างๆตั้งตัวเป็นอิสระได้ง่าย เพราะมีอิทธิพลในการปกครองตนเอง
3. การแตกแยกในราชวงศ์สาเหตุนี้ทำให้บ้านเมืองทรุดโทรมและสูญเสียกำลังมากเพราะการฆ่าฟันกัน
4. การสิ้นสุดของอาณาจักรสุโขทัยซึ่งเกิดจากการสถาปนากรุงศรีอยุธยาที่มีความพร้อมและมีความเข้มแข็งมากกว่า
การสถาปนาอาณาจักรสุโขทัย
อาณาจักรสุโขทัยสถาปนาขึ้นประมาณตอนปลายพุทธศตวรรษที่ 18 ในบริเวณภาคเหนือตอนล่าง ซึ่งมีปัจจัยที่เอื้อต่อการสถาปนาดังนี้
1. การเสื่อมอำนาจของอาณาจักรขอม อาณาจักรขอมเคยเจริญรุ่งเรืองอยู่ประมาณพุทธศตวรรษที่ 16 จนถึงกลางพุทธศตวรรษที่ 18 ในบริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำโขง
ตอนล่าง มีเมืองนครธม(พระนครหลวง) เป็นเมืองหลวงในประเทศกัมพูชาในปัจจุบันและแผ่อิทธิพลเข้ามายังบริเวณภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทย
รวมทั้งบริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยาตอนล่างด้วย ในสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ( พ. ศ. 1724 – 1761) อาณาจักรขอมเจริญรุ่งเรืองมาก
หลังจากนั้นพระมหากษัตริย์องค์ต่อมาอ่อนแอ ไม่สามารถรักษาอำนาจไว้ได้อาณาจักรขอมจึงเสื่อมอำนาจลงเรื่อย ๆจึงเปิดโอกาสให้ชนชาติอื่นที่อาศัย
ในบริเวณนั้นตั้งตัวเป็นอิสระอย่างเช่นชนชาติไทยได้สถาปนาอาณาจักรสุโขทัยขึ้นมา
2. ความสามารถของผู้นำชาวไทย ในตอนหลายพุทธศตวรรษที่ 18 ขอมที่มีศูนย์กลางการปกครองที่สุโขทัย เมืองของคนไทยอยู่ภายใต้การปกครองของขอม
ได้แก่เมืองศรีสัชนาลัย เมืองบางยาง เมืองรากได้รวมตัวกันอย่างมั่นคงและมีความสัมพันธ์ทางเครือญาติที่แน่นแฟ้นเมื่อขอมเสื่อมอำนาจจึงร่วมมือกันขับ
ไล่ขอมสบาดโขลญลำพงออกจากสุโขทัยได้เป็นอาณาจักรของคนไทยได้สำเร็จ
พระมหากษัตริย์ที่ปกครองอาณาจักรสุโขทัย
พระมหากษัตริย์แห่งอาณาจักรสุโขทัยเป็นกษัตริย์ราชวงศ์พระร่วงมีจำนวน 9 พระองค์ ดังนี้
ลำดับ | พระนาม | ปีที่ขึ้นครองราชย์ | ปีที่สิ้นสุดรัชสมัย |
1 | พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ | พ.ศ. 1792 | ไม่ปรากฎ |
2 | พ่อขุนบานเมือง | ไม่ปรากฏ | พ.ศ. 1822 |
3 | พ่อขุนรามคำแหงมหาราช | พ.ศ.1822 | พ.ศ. 1841 |
4 | พระยาเลอไท | พ.ศ.1841 | ไม่ปรากฎ |
5 | พระยางั่วนำถม | ไม่ปรากฎ | พ.ศ.1890 |
6 | พระมหาธรรมราชาที่ 1(ลิไท) | พ.ศ. 1890 | ระหว่าง พ.ศ. 1911-1916 |
7 | พระมหาธรรมราชาที่ 2 | ระหว่าง พ.ศ. 1911-1916 | พ.ศ. 1942 |
8 | พระมหาธรรมราชาที่ 3(ไสลือไท) | พ.ศ.1943 | พ.ศ.1962 |
9 | พระมหาธรรมราชาที่ 4(บรมปาล) | พ.ศ.1962 | พ.ศ.1981 |