การได้รับการยอมรับว่าเป็นคนดี คนเก่ง อาจถือได้ว่าเป็นความปรารถนาของทุกคนที่ต้องการมีตัวตนปรากฎอยู่ในสังคม เพราะนอกจากหมายถึงความภาคภูมิใจ เป็นเกียรติ เป็นศักดิ์ศรีอันเชิดหน้าชูตาแล้ว การเป็นคนดี คนเก่ง ยังถือเป็นคุณสมบัติอันเปรียบประดุจพลังในการดึงดูด ขับเคลื่อน หรือสร้างสิ่งดี ๆ ให้เกิดขึ้น ทั้งต่อตัวเอง คนรอบข้าง และสังคมส่วนรวม
แต่การจะก้าวไปถึงจุดที่ได้รับการยอมรับว่าเป็นคนดีคนเก่งนั้น จำต้องผ่านการฝึกฝน พัฒนา เพื่อพิสูจน์ตัวเอง ซึ่งไม่ใช่เรื่องง่ายนัก แต่ก็ไม่ใช่เรื่องยากเกินไป ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับวิถีทางของแต่ละคนที่จะพัฒนาตนไปสู่เป้าหมายดังกล่าว
สำหรับวันนี้ ผมขอนำเกร็ดความรู้เกี่ยวกับ 7 แนวทางการพัฒนาตนไปสู่การเป็นคนดี คนเก่ง ตามแนวคำสอนทางพระพุทธศาสนา มาเล่าสู่กันฟัง ดังนี้ครับ
2.ฝึกฝนตนเองให้มองเห็นผลที่จะเกิดขึ้นจากสิ่งที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน หรือการกระทำที่ตนกระทำอยู่ว่าจะก่อให้ เกิดผลอย่างไรบ้างในอนาคต ผมเคยเจอถ้อยคำทางกฎหมายคำหนึ่งที่ว่า "กระทำโดยเล็งเห็นผล" ซึ่งคิดว่าอาจนำมาใช้ได้ เพียงแต่คำว่า "เล็งเห็นผล" ในความหมายของกฎหมายนั้นจะจำกัดเฉพาะผลร้าย หากแต่ในการพัฒนาตนตามแนวทางที่กล่าวถึงนี้ ควรต้องเล็งให้เห็นทั้งผลทั้งด้านดีและร้าย เพื่อจะใช้ในการวางแผนทำสิ่งต่าง ๆ ให้เกิดผลดี หลีกเลี่ยงผลเสียที่จะเกิดขึ้น เช่น ในวันที่อารมณ์สีเทาหรือความรู้สึกด้านลบเข้าครอบงำ หากเรารู้จักมองเห็นผลในอนาคตว่า หากปล่อยให้เป็นเช่นนั้นต่อไป จะเป็นการฉุดรั้งชีวิตให้ถอยหลังหรือตกต่ำ ก็จะกระตุ้นให้เรารีบปรับเปลี่ยนสภาพความคิดและจิตใจให้เป็นบวก เพื่อฉุดดึงชีวิตให้ก้าวต่อไปในทิศทางที่ดีได้ทันท่วงที ดังนี้เป็นต้น
3. ฝึกฝนให้รู้จักตัวเอง ค้นพบตัวตน และทำความรู้จัก เข้าใจในความเป็นตัวของตัวเองให้มากพอ แล้วนำเอาจุดเด่น จุดด้อยของตนเอง มาวางแผนในการปรับปรุง แก้ไข พัฒนา และกำหนดทิศทางชีวิตให้เหมาะสมกับตัวเอง ด้วยการดึงเอาศักยภาพของตนออกมาใช้ให้เกิดประโยชน์และมีคุณค่ามากที่สุด ทั้งต่อตนเองและผู้อื่น โดยไม่จำเป็นต้องให้เป็นเหมือนใคร จนต้องฝืนหรือสูญเสียความเป็นตัวของตัวเอง สิ่งนี้ถือเป็นปัจจัยสำคัญในการพัฒนาและนำพาตนไปสู่ความสำเร็จได้ ดังจะเห็นได้ว่า บุคคลสำคัญของโลกหลายคนที่ค้นพบและรู้จักตนเอง สามารถประสบความสำเร็จและเป็นที่จดจารึกของโลกได้อย่างน่าอัศจรรย์
4.ฝึกฝนตนเองให้รู้จักความพอดี พอควร ไม่ทำอะไรมากหรือน้อยจนสุดโต่งเกินไป เช่น ในเรื่องการเรียนหรือการทำงานก็ไม่หักโหมจนส่งผลกระทบต่อสุขภาพ หรือปล่อยปละละเลย ใส่เกียร์ว่างจนเหมือนใช้ชีวิตไปวัน ๆ ไม่เกิดประโยชน์อะไร ต้องรู้จักบริหารจัดการให้อยู่บนเส้นแบ่งแห่งความพอดีและสมดุล
5. ฝึกฝนตัวเองให้รู้จักการวางแผน ในการใช้เวลาและโอกาสที่ถูกต้อง เหมาะสม หรือที่เรียกว่า รู้จักกาละเทศะ ว่า เวลาไหนควรทำอะไร เพื่อให้เกิดผลสัมฤทธิ์มากที่สุด คุ้มค่าที่สุด
6. ฝึกฝนตัวเองให้รู้จักสังคมและชุมชนของตน เพื่อปรับตัวให้เข้ากับสังคม ในการที่จะดำเนินชีวิตอยู่ร่วมกับคนอื่นได้อย่างราบรื่น เป็นปกติสุข หลีกเลี่ยงปัญหาความขัดแย้งหรือกระทบกระทั่ง แม้กระทั่งความแปลกแยกแตกต่าง ที่เรียกว่าเป็นแกะดำ ซึ่งย่อมจะไม่ส่งผลดี และอาจเป็นอุปสรรคต่อการพัฒนาตัวเองให้ได้รับการยอมรับ เพราะเท่าที่รู้จักใครหลายคน ที่แม้จะมีคุณสมบัติความเป็นคนดี คนเก่ง อยู่ในตัวเอง แต่มีปัญหาเรื่องการปรับตัวเข้ากับสังคม ความเก่งความดีที่อยู่ในตัวก็ไม่อาจปรากฎออกมาให้เป็นที่ยอมรับได้อย่างเต็มที่
7. ฝึกฝนตนเองให้มีทักษะในการวิเคราะห์บุคคลที่มีความเกี่ยวข้อง หรือมีปฏิสัมพันธ์ด้วย ว่าบุคคลแต่ละคนนั้นมีลักษณะ อุปนิสัยใจคอเป็นอย่างไร เพื่อใช้ในการวางแผนในการวางตัวที่เหมาะสมต่อพวกเขาเหล่านั้น รวมถึงการรู้จักเลือกคบคนที่จะส่งเสริมการพัฒนาตนเองให้เป็นคนดี คนเก่ง และส่งเสริมสิ่งที่เรากำลังทำอยู่ได้ ซึ่งถือเป็นเรื่องสำคัญในการใช้ชีวิต ดังที่เคยได้ยินคำสอนมาตั้งแต่โบราณว่า "คบคนพาลพาลพาไปหาผิด คบบัณฑิต บัณฑิตพาไปหาผล"
ทั้ง 7 ข้อนี้ ผมประยุกต์มาจากหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ที่เรียกว่า สัปปุริสธรรม 7 หรือคุณธรรมเจ็ดประการของสัตบุรุษ คือ คนดี คนเก่ง อันประกอบไปด้วย ธัมมัญญุตา , อัตถัญญุตา, อัตตัญญุตา, มัตตัญญุตา, กาลัญญุตา, ปริสัญญุตา และปุคคลัญญุตา
ซึ่งอาจสรุปย่อคำแปลเป็นคำคล้องจองภาษาไทย เพื่อง่ายต่อการจดจำได้คือ รู้จักเหตุ - รู้จักผล - รู้จักตน - รู้จักประมาณ - รู้จักกาล - รู้จักชุมชน และรู้จักเลือกคบคน
หลักคำสอนนี้มีมากว่าสองพันห้าร้อยปี แต่ถึงทุกวันนี้ก็ยังไม่ล้าสมัย ก็ขึ้นอยู่กับคุณแล้วหล่ะ ว่าจะนำไปใช้ให้เกิดผลสัมฤทธิ์ได้มากน้อยเพียงใด
ภาพปกบทความโดย kalhh จาก pixabay