ทุกวันนี้เมื่อเอ่ยถึงเรื่องสิ่งแวดล้อมแล้ว ทุกคนจะเกิดอาการหนักใจไปตามๆกัน เพราะว่าสิ่งแวดล้อมในปัจจุบันเกิดความเสื่อมโทรมและเกิดภาวะมลพิษอย่างหนัก ไม่ว่าจะเป็นมลพิษทางน้ำ มลพิษทางอากาศ มลพิษทางเสียง หรือ แม้แต่มลพิษทางดิน เมื่อเกิดสภาพสิ่งแวดล้อมเป็นพิษแล้วย่อมส่งผลกระทบต่อสุขภาพอนามัยทั้งร่างการและจิตใจของมนุษย์ เพราะเป็นสาเหตุของการเจ็บป่วย และนับวันปัญหามลพิษต่างๆ มีแนวโน้มจะทวีความรุนแรงมากขึ้น
สาเหตุของปัญหาสิ่งแวดล้อมมีอยู่มากมาย แต่ที่สําคัญมี 2 ประการ คือ
- การเพิ่มของประชากร โดยเฉลี่ยประชากรทั่วโลกมีแนวโน้มสูงมากขึ้น เมื่อผู้คนมากขึ้น ทำให้ปัญหาต่าง ๆ ตามมาอย่างรวด เร็วอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ เช่น ปัญหาที่อยู่อาศัย อาหาร เครื่องนุ่งห่ม ยารักษาโรค สวัสดิการอื่น ๆ การ ประกอบอาชีพ ฯลฯ
- การขยายตัวทางเศรษฐกิจและความก้าวหน้าทางด้านเทคโนโลยี มีการบริโภคทรัพยากรธรรมชาติเกินความจําเป็นขั้นพื้นฐานของชีวิต ในขณะเดียวกันความก้าวหน้าทางด้านเทคโนโลยี ก็ช่วยเสริมให้การนําทรัพยากรธรรมชาติมาใช้ทําได้ง่ายขึ้น มีผลให้เกิดปัญหาขาดแคลนอาหาร ที่อยู่อาศัย การสาธารณสุข การศึกษา การว่างงาน ฯลฯ
ปัญหาเหล่านี้พบมากในประเทศด้อยพัฒนา ประเทศเหล่านี้จําเป็นต้องเร่งพัฒนาด้วยการเร่งการเพิ่มผลผลิตทางการเกษตรกรรมและการอุตสาหกรรมให้มากยิ่งขึ้น เทคโนโลยีใหม่ ๆ จึงถูกนํามาใช้ในการเกษตรรวมทั้งปุ๋ยเคมี ยาปราบศัตรูพืช ฯลฯ สารพิษจากโรงงานอุตสาหกรรมถูกปล่อยออกมาในรูปควันเสีย ฝุ่นละออง ทําให้เกิดภาวะอากาศเป็นพิ ษ เสียงจากโรงงานอุตสาหกรรมเป็นสาเหตุหนึ่งของมลพิษทางเสียง ของเสียจากโรงงานอุตสาหกรรมและจากเกษตรกรรมถูกปล่อยลงสู่แหล่งน้ำ ทําให้เกิดภาวะน้ำเป็นพิษ นอกจากนี้ทรัพยากรธรรมชาติยังถูกนํามาใช้อย่างรวดเร็วและเป็นผลให้ สภาพแวดล้อม เปลี่ยนแปลงไป เช่น การทําลายป่า กระบวนการในการเปิดป่าทําเหมือง ล้วนแล้วแต่มีส่วนในการทําลายสภาวะแวดล้อมตามธรรมชาติอย่างน่าเสียดาย
ปัญหาดังกล่าวได้สร้างผลกระทบต่อเนื่อง ทรัพยากรธรรมชาติร่อยหรอลง เนื่องจากมีการใช้ทรัพยากรกันอย่างไม่ประหยัด เช่น ป่าไม้ถูกทําลาย ดินขาดความอุดมสมบูรณ์ การขาดแคลนน้ำ ภาวะมลพิษ เช่น มลพิษทางน้ำ อากาศ ดิน เสียง และความร้อน อันเป็นผลมาจากการเร่งรัดการขยายตัวทางด้านอุตสาหกรรม ทวีความรุนแรงขึ้น
ดังนั้นหากมนุษย์ไม่มีจิตสํานึกร่วมกันในการแก้ไขและรักษาสภาพแวดล้อม ย่อมเป็นเหตุให้มนุษย์เราต้องประสบปัญหาในอนาคตมากขึ้นอย่างแน่นอน ถึงเวลาแล้วที่เราทุกคนควรหันมาให้ความสนใจกับสิ่งแวดล้อมอย่างจริงจังช่วยกันควบคุมและป้องกันแก้ไขมลพิษทางสิ่งแวดล้อมเพื่อจะได้มีสิ่งแวดล้อมที่ดีตลอดไป .
ประโยชน์ของป่าไม้
มนุษย์เราได้อาศัยป่าไม้เพื่อการดำรงชีวิต เช่น
- มีประโยชน์ต่อการดำรงชีวิตของมนุษย์ เช่น เป็นที่อยู่อาศัย ยารักษาโรค
อาหาร เครื่องนุ่งห่ม เป็นต้น
- มีประโยชน์ทางด้านเศรษฐกิจ เป็นแหล่งประกอบอาชีพ และหาราย
ได้ของมนุษย์
- มีประโยชน์ในการท่องเที่ยว พักผ่อนหย่อนใจ
- ป่าไม้มีประโยชน์ในทางอ้อม เช่น เป็นแหล่งกำเนิดของแม่น้ำลำธาร
- ป่าไม้ช่วยให้ฝนตกตามฤดูกาล
- ป่าไม้ช่วยบรรเทาความรุนแรงของพายุ และอุทกภัย เป็นต้น
ทรัพยากรดิน
ดิน เป็นสิ่งแวดล้อมที่เกิดขึ้นเองโดยธรรมชาติ เกิดจากการสลายตัวผุพังของหินชนิดต่างๆ โดยใช้เวลาที่นานมาก หินที่สลายตัวผุกร่อนนี้จะมีขนาดต่างๆ กัน เมื่อผสมรวมกับซากพืช ซากสัตว์ น้ำ อากาศ ก็กลายเป็นเนื้อดินซึ่งส่วนประกอบเหล่านี้จะมากน้อยแตกต่างกันไปตาม
ชนิดของดิน
ดินเป็นทรัพยากรธรรมชาติประเภทที่ใช้ไม่หมดสิ้น ดินเกิดจากการสลายตัวของอินทรีย์สาร (ซากพืชซากสัตว์สลายตัวเป็นฮิวมัส) และอนินทรีย์สาร (สลายตัวเป็นวัตถุต้นกำเนิดดิน) คลุกเคล้ากันโดยผสมกับน้ำและอากาศจนกลายเป็นดิน เราสามารถพบดินได้ทั่วไปตามสถานที่ต่างๆ จากสมบัติต่างๆ ของดิน สามารถแบ่งดิน ได้ 3 ชนิด ดังนี้
- ดินเหนียว เป็นดินที่เมื่อเปียกแล้วมีความยืดหยุ่น อาจปั้นเป็นก้อนหรือคลึงเป็นเส้นยาวได้เหนียวเหนอะหนะติดมือ เป็นดินที่มีการระบายน้ำและอากาศไม่ดี มีความสามารถในการอุ้มน้ำได้ดี มีความสามารถในการจับยึดและแลกเปลี่ยนธาตุอาหารพืชได้สูง หรือค่อนข้างสูง เป็นดินที่มีก้อนเนื้อละเอียด เพราะมีปริมาณอนุภาคดินเหนียวอยู่มาก เหมาะที่จะใช้ทำนาปลูกข้าวเพราะเก็บน้ำได้นาน
- ดินทราย เป็นดินที่มีการระบายน้ำและอากาศดีมาก มีความสามารถในการอุ้มน้ำต่ำ มีความอุดมสมบูรณ์ต่ำ เพราะความสามารถในการจับยึดธาตุอาหารพืชมีน้อย พืชที่ชั้นบนดินทรายจึงมักขาดทั้งอาหารและน้ำเป็นดินที่มีเนื้อดินทรายเพราะมีปริมาณอนุภาคทรายมาก
- ดินร่วน เป็นดินที่มีเนื้อดินค่อนข้างละเอียดนุ่มมือ ยืดหยุ่นได้บ้าง มีการระบายน้ำได้ดีปานกลาง จัดเป็นเนื้อดินที่เหมาะสมสำหรับการเพาะปลูกในธรรมชาติมักไม่ค่อยพบ แต่จะพบดินที่มีเนื้อดินใกล้เคียงกันมากกว่า
สีของดิน สีของดินจะทำให้เราทราบถึงความอุดมสมบูรณ์ปริมาณอินทรีย์วัตถุที่ปะปนอยู่และแปรสภาพเป็นฮิวมัสในดินประโยชน์ของดิน
ดินมีประโยชน์มากมายมหาศาลต่อมนุษย์และสิ่งมีชีวิตอื่นๆ คือ
- ประโยชน์ต่อการเกษตรกรรม เพราะดินเป็นต้นกำเนิดของการเกษตรกรรมเป็นแหล่งผลิตอาหารของมนุษย์ ใช้ปั้นภาชนะต่างๆ
- การเลี้ยงสัตว์ ดินเป็นแหล่งอาหารสัตว์ทั้งพวกพืชและหญ้าที่ขึ้นอยู่ ตลอดจนเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของสัตว์บางชนิด เช่น งู แมลง นาก ฯลฯ
- เป็นแหล่งที่อยู่อาศัย แผ่นดินเป็นที่ตั้งของเมือง บ้านเรือน ทำให้เกิดวัฒนธรรมและอารยธรรมของชุมชนต่างๆ มากมาย
ทรัพยากรน้ำ
น้ำเป็นทรัพยากรธรรมชาติที่มีความสำคัญต่อการดำรงชีวิตของคนเรามาก ซึ่งบนโลกของเราประกอบขึ้นด้วยพื้นดินและพื้นน้ำ โดยส่วนที่เป็นฝืนน้ำนั้น มีอยู่ประมาณ 3 ส่วน (75%) และเป็นพื้นดิน 1 ส่วน (25%)
น้ำเป็นแหล่งกำเนิดชีวิตของสัตว์และพืชคนเรามีชีวิตอยู่โดยขาดน้ำได้ไม่เกิน 3 วัน และน้ำยังมีความจำเป็นทั้งในภาคเกษตรกรรมและอุตสาหกรรม ซึ่งมีความสำคัญอย่างยิ่งในการพัฒนาประเทศ
ประโยชน์ของน้ำ ได้แก่
- ใช้ในการอุปโภคบริโภค เป็นสิ่งจำเป็นที่เราใช้สำหรับการดื่มกิน การประกอบอาหาร ชำระร่างกาย
- เป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของพืชสัตว์น้ำ เช่น กุ้ง หอย ปู ปลา ซึ่งเป็นอาหารของมนุษย์
- น้ำมีความจำเป็นสำหรับการเพาะปลูกเลี้ยงสัตว์ ทำประมง
- น้ำเป็นแหล่งพลังงาน พลังงานจากน้ำใช้ทำระหัด ทำเขื่อนผลิตกระแสไฟฟ้าได้
- เป็นเส้นทางคมนาคมขนส่งที่สำคัญ
- เป็นแหล่งพักผ่อนหย่อนใจ
- เป็นแหล่งการเล่นกีฬาทางน้ำ
ดังนั้นเราจะเห็นว่า ป่าไม้ ดิน น้ำ เป็นทรัพยากรธรรมชาติที่มีความสำคัญอย่างมากต่อการดำรงชีวิตของมนุษย์ เพื่อให้ป่าไม้ ดิน และน้ำ เป็นทรัพยากรที่อุดมสมบูรณ์ และการใช้ทรัพยากรจากแหล่งดังกล่าวเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ จึงต้องมีการพัฒนา และช่วยกันประหยัด รู้จักใช้ทรัพยากรอย่างถูกต้องและคุ้มค่า และการจัดการที่เหมาะสมมีประสิทธิภาพควบคู่ไปกับการอนุรักษ์ด้วย
การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ
หมายถึงการใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างฉลาดโดยใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อคนเป็นจำนวนมากที่สุดเป็นระยะเวลานานที่สุด และต้องสงวนรักษาไว้ไม่ให้มีการใช้อย่างสุรุ่ยสุร่าย
การอนุรักษ์ หมายถึง การรักษาให้คงเดิม โดยใช้อย่างประหยัด ใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด และปลูกสร้างทดแทนในส่วนที่ใช้ไป
แนวทางการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ
- การนำต้นไม้มาใช้ประโยชน์อย่างคุ้มค่า
- เมื่อมีการตัดไม้ ต้องปลูกต้นไม้ทดแทน
- ไม่ตัดไม้ทำลายป่า เผาและถางป่า
- ไม่บุกรุกทำลายป่าเพื่อสร้างที่อยู่อาศัยส่วนตัว
- เพิ่มแร่ธาตุในดินโดยการปลูกพืชหมุนเวียน
- ปลูกพืชคลุมดิน เพื่อป้องกันการกัดเซาะดินของน้ำในฤดูฝน เป็นการป้องกันการพังทลายของหน้าดิน
- ใช้ปุ๋ยอินทรีย์ซึ่งช่วยรักษาสภาพหน้าดินกว่าปุ๋ยวิทยาศาสตร์
- ไม่ระบายของเสียและสิ่งปฏิกูลสู่แหล่งน้ำ
- ปิดน้ำทุกครั้งหลังจากเลิกใช้แล้ว
- ไม่เปิดน้ำทิ้งไว้ขณะแปรงฟันหรือฟอกสบู่
ดังนั้น เราจึงสรุปสาระสำคัญของสิ่งแวดล้อมรอบตัวเราได้ ดังนี้
- สิ่งแวดล้อม หมายถึง สิ่งต่างๆ ที่อยู่รอบตัวเรา มีทั้งสิ่งมีชีวิต สิ่งไม่มีชีวิต ทั้งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ และมนุษย์สร้างขึ้