ทีมนักวิทยาศาสตร์และนักโบราณคดีนานาชาติ ทั้งจากประเทศชิลีและอีกหลายประเทศในยุโรป ร่วมกันเผยหลักฐานชิ้นแรกที่ชี้ว่า แผ่นดินไหวครั้งรุนแรงที่สุดในประวัติศาสตร์ของมนุษยชาติเท่าที่เคยมีการค้นพบมา ได้แก่แผ่นดินไหวบริเวณชายฝั่งทางตอนเหนือของชิลี เมื่อราว 3,800 ปีก่อน
แผ่นดินไหวที่มีขนาดหรือแม็กนิจูดถึง 9.5 ทำให้เกิดคลื่นยักษ์สึนามิสูง 20 เมตร ซัดเข้าชายฝั่งของบริเวณดังกล่าว ระลอกคลื่นยังซัดไปไกลถึงฝั่งตะวันออกของประเทศนิวซีแลนด์ ทำให้ก้อนหินใหญ่ขนาดเท่ารถยนต์ที่ชายหาด เคลื่อนที่ห่างจากตำแหน่งเดิมลึกเข้าไปในแผ่นดินใหญ่หลายร้อยกิโลเมตร
ความเสียหายอย่างมหาศาลที่เกิดขึ้นจากภัยธรรมชาติ ทำให้ผู้คนไม่หวนกลับมาตั้งถิ่นฐานในแถบนั้นอีกนานถึง 1,000 ปี ทั้งยังสร้างความปั่นป่วนขัดแย้งทางสังคมให้กับชุมชนพื้นที่ใกล้เคียง ในแถบทะเลทรายอาตากามา (Atacama Desert) อีกด้วย
ก่อนหน้านี้แผ่นดินไหวครั้งใหญ่ที่สุดที่มีการจดบันทึกไว้ในประวัติศาสตร์โลก ได้แก่เหตุแผ่นดินไหวขนาด 9.4 ที่เมืองวัลดิเวีย (Valdivia) ทางตอนกลางของชิลีเมื่อปี 1960 ซึ่งเหตุการณ์นี้ทำให้เกิดคลื่นยักษ์สึนามิแผ่ไปทั่วมหาสมุทรแปซิฟิก และมีผู้เสียชีวิตไปราว 6,000 คน
ผลการศึกษาที่ตีพิมพ์ในวารสาร Science Advances ระบุว่าเหตุธรณีพิโรธที่เกิดขึ้นเมื่อ 3,800 ปีก่อน เป็นแผ่นดินไหวชนิดเมกะทรัสต์ (Megathrust Earthquake) ซึ่งมีความรุนแรงมากที่สุดในบรรดาแผ่นดินไหวทุกประเภท เกิดจากการมุดตัวของแผ่นเปลือกโลกบางส่วนลงไปอยู่ใต้แผ่นเปลือกโลกอีกแผ่นหนึ่ง
แรงดันที่สะสมระหว่างการมุดตัวเป็นเวลานาน ทำให้รอยเลื่อนที่มีความยาวกว่า 1,000 กิโลเมตรแตกออก ปลดปล่อยพลังงานในรูปแบบของแรงสั่นสะเทือนมหาศาลออกมาในที่สุด
ทีมผู้วิจัยทราบถึงความรุนแรงและช่วงเวลาที่เกิดเหตุแผ่นดินไหวนี้ได้ หลังทำการวิเคราะห์ตะกอนดิน หิน และทรายจากท้องทะเล ที่พลัดขึ้นไปอยู่ผิดที่ผิดทางบนบก รวมทั้งใช้ไอโซโทปกัมมันตรังสีคาร์บอน-14 ตรวจหาอายุของซากพืชและสัตว์ทะเลโบราณ ซึ่งพบในพื้นที่ห่างไกลจากชายฝั่งเป็นอย่างมาก จนน่าสงสัยว่ามันถูกคลื่นยักษ์สึนามิพัดพามาในเหตุแผ่นดินไหวครั้งนั้น
ทีมนักโบราณคดียังขุดพบกำแพงหินเก่าแก่ที่มนุษย์ก่อขึ้น มีร่องรอยการล้มพังเพราะถูกน้ำพัด โดยล้มในทิศทางที่ชี้ว่ามีคลื่นซัดมาจากชายฝั่งทะเลอีกด้วย
ช่วงเวลาที่เกิดเหตุแผ่นดินไหวและคลื่นยักษ์สึนามินี้ สอดคล้องกับยุคสมัยที่เกิดความวุ่นวายขัดแย้งระหว่างชนเผ่าในทะเลทรายอาตากามา ซึ่งเป็นบริเวณที่อยู่ไม่ไกลจากพื้นที่เกิดภัยธรรมชาติ จึงมีความเป็นไปได้ว่าผู้คนในยุคนั้นพลอยได้รับผลกระทบทางสังคมอย่างใหญ่หลวงจากเหตุดังกล่าวไปด้วย ทั้งในเรื่องของการอพยพโยกย้ายถิ่นฐาน และการแย่งชิงทรัพยากรที่มีจำกัด
���蹴Թ��Ǣͧ�š �ç����dz�ͺ�ͧ�����͡�š 㹡óբͧ����������蹴Թ����š������� ���� ��������ط��Թ��� ���ҵ�� ��� ��������¹����
�����������ҧ� 㹡óջ���������� ���������㹻���������ҹ ���� �չ��� �Ҹ�ó�Ѱ��ЪҪ���� ������µ��� ������������㹻���ȫ����ǹ�˭�������Ҥ�˹������Ҥ���ѹ�� �ʴ��ѧ�ٻ ��������dz����դ�������§����蹴Թ����ҡ���Һ���dz�Ҥ���� ������ѧࡵ�������������ҧ�����ҹ���դ�������ѹ��Ѻ�Դ�蹴Թ��� �� ���������� ������� ���� �������������ʴ�� ��������йͧ �繵� ���㹷ҧ��ɮն������������������վ�ѧ��������觡��Դ�蹴Թ���������¢�Ҵ �������Ѻ������Ǣͧ����������
����dz����������աԨ������е������Դ�蹴Թ��� �� ����ͧ ��� �����ѹ ����dz����ա�éմ�ͧ����ŧ���鹴Թ ����dz����ա���纡ҡ�ѧ���繵�
�Ѩ�غѹ�������������������ͧ�ͧ�ѡɳ��������������� �����������ö���͡����ѡɳС���������㹷�ȷҧ��ҧ� ���ͧ�ҡ�������㹻�������մ��¡ѹ������ ����������ء�ǹ�����������觡��Դ�蹴Թ��� ����§�ҧ�Ƿ���ѧ��������� �����������觡��Դ�蹴Թ��� ��Ҵ�ͧ�蹴Թ��Ƿ���Դ�ҡ����������ҡ�����¢�鹡Ѻ������Ǣͧ��������� ������зҧ����Դ��鹨ҡ���������� �������Т�Ѵ (Displacement) �ҡ����������ҡ����Դ�蹴Թ��Ǣ�Ҵ�˭� �� �蹴Թ��Ǣ�Ҵ 7 �Ԥ���� �Ҩ�� ���Т�Ѵ����ҳ�����§ 1 ���������ҡ����
��駹�� ������ѹ��� 17 ����Ҥ� 2551 ����ҹ�� ����ʶ��� �ؤ��쾧��� �ͧԺ�ա����Ѿ�ҡøó� ��й�����ز� �ѹ��ǹԪ �������Ǫҭ�д�ҹ����֡�ҷҧ��ú����èѴ��÷�Ѿ�ҡøó� �Թ�ҧ仵�Ǩ��âش���Ǩ�����������
�˵��蹴Թ���㹻��������ǹ�˭��Դ�ҡ��������ط��Թ��� ������ҵ�� ���� ����Ȩչ��� ������ ��������������ҹ���ѡ�����ࢵ�Ҥ�˹������Ҥ���ѹ���ͧ�� ���������������ҧ����դ�������ѹ��Ѻ����Դ�蹴Թ��� �»�������������������վ�ѧ�ҡ�֧ 9 ��� ��ʹ�ǵ���ش�ͧ����ȵ�������dz�ѧ��Ѵ��§���������仨��֧�͡��觷����ࢵ�ѧ��Ѵ���� �������������� 4 ��� ����㹾�鹷���Ҥ�˹�� ��Сͺ���� ���������§�ʹ ���������� ����������� �����������Թ
���������§�ʹ �դ�����ǻ���ҳ 130 �������� ������ҡ����ͧ������ѹ价ҧ��ȵ��ѹ�͡ ��ҹ��������ѹ �ѧ��Ѵ��§��� ����仵��ͧ�������§�ʹ �ѧ��Ѵ��§��� 价ҧ��ȵ��ѹ�͡��§�˹�͵�����ӹ���Թ��˹�ͧ͢�������§�ͧ ���蹴Թ��Ƿ���˭����ش��������������բ�Ҵ 4.9 �ԡ���� ������ѹ��� 1 �ѹ��¹ 2521
���������� ����������ҡ��ҹ���ѹ����§�� ������蹪�� �ѧ��Ѵ��� 价ҧ��ȵ��ѹ�͡�ͧ������٧��� ��ҹ���ѹ�͡��§�˹�ͧ͢�������ͧ��ҧ ������зҧ 115 �������� ����Դ�蹴Թ��Ǣ�Ҵ 3-4 �ԡ���� ���� 20 ���� ��ͺ 10 �շ���ҹ��
*����������� ���ѡɳ����ٻ�駵���ӹ������ͧ �ӹ������ ࢵ�ѧ��Ѵ��§���� ����Ӿٹ �դ������ 55 �������� ���Դ�蹴Թ��Ƿ����������Ҵ 5 �ԡ���� ����ͻ� 2550
*��������Թ ������ҡ��觵��ѹ���ͧ����ͶԹ价ҧ��ȵ��ѹ�͡��§�˹�͢�ҹ仡Ѻ������������ �դ�����ǻ���ҳ 90 �������� �¡�˹�ҹ��������§ҹ�蹴Թ��Ǣ�Ҵ 3.7 �ԡ���� ������ѹ��� 23 �ѹ�Ҥ� 2521
�ҡ�����Ţͧ�����Ѿ�ҡøó� ��з�ǧ��Ѿ�ҡø����ҵ��������Ǵ���� ��ͺ 10 �� ������ 2533-2542 ����һ���������ѵ������¢ͧ����Դ�蹴Թ��Ƿ������֡�����ҳ���� 8 ���� ��ǹ�˭���������dz�Ҥ�˹�� ��駹��ͧ�ó��Է���������� �����Ѿ�ҡøó� ����˹ѡ�֧�����٭���·����Դ��鹨ҡ�˵��蹴Թ��Ǩҡ�����������ҧ�����ҹ�� ����Թ�ش���Ǩ��ͧ����������վ�ѧ ������Թ������� 2 ������� ���� ����������� �����������Թ �ա�˹�������������ѹ��¹��� �����֡�Ҷ֧���˵ء���Դ�蹴Թ��� ��Ҵ�����ع�ç����Դ ������� �ʹյ����ҹ�ҫ�觨йӼš���֡������ҹ���ҨѴ��Ἱ�������§����蹴Թ��� �Ƿҧ��û�ͧ�ѹ����Ѻ��͡Ѻ�˵ء�ó�����Դ�ҡ�˵��蹴Թ��� ����Ŵ�����٭����