ความสำคัญของการฟังและการดู
ความสำคัญของการฟังและการดูมีหลายประการ ดังนี้
๑. ให้ความรู้ละเพิ่มความคิดมนุษย์เริ่มฟังและดูตั้งแต่วัยเด็กซึ่งเป็นการเรียนรู้สิ่งต่างๆ จากระดับที่ง่ายจนกระทั่งพัฒนาสู่ระดับที่ยาก การฟังและการดูเป็นวิธีการหาความรู้อย่างหนึ่ง ทำให้ได้รับความรู้และเพิ่มความคิด เมื่อเกิดข้อสงสัยแล้วมีการซักถามกันเป็นเพิ่มความคิดก่อให้เกิดก่อให้เกิดสติปัญญา
๒. เพลิดเพลินจิตและสร้างความจรรโลงใจ การรับสารบางประเภทจะทำให้เกิดความเพลิดเพลินใจและสร้างความจรรโลงใจ การฟังเพลงที่ไพเราะสักเพลง เป็นวิธีการพักผ่อนประเภทหนึ่งนอกจากนี้เนื้อหาสาระเรื่องยังแง่คิดบางประการ
๓. เสริมสร้างโลกทัศน์ให้กว้างไกล การรับสารเรื่องราวต่างๆ ย่อมทำให้ผู้รับสารได้รับสิ่งใหม่ๆ ซึ่งแตกต่างจากเรื่องที่เคยรับมา
๔. ใช้พัฒนาตนเองและสังคม การรับสารด้วยการฟังและการดูทำให้เกิดความรู้ สร้างความคิด เมื่อผู้รับสารนำไปปรับใช้ในชีวิตประจำวันและในอาชีพการงาน ก็จะเป็นการสร้างประโยชน์ให้ผู้คนรอบข้าง
หลักการฟังและการดูที่ดี
การพัฒนาศักยภาพการเป็นผู้ฟังที่ดี มีหลักการดังนี้
๑. เตรียมตัวให้พร้อม ไม่ว่าจะฟังเรื่องอะไร ผู้ฟังที่ดีควรมีความพร้อมทางร่างกาย หากเรื่องที่ผู้ฟังไม่มีความรูมาก่อนก็ต้องเตรียมตัวให้พร้อมมากขึ้น
๒. กำหนดจุดมุ่งหมายในการฟัง ผู้ฟังที่ดีควรจะกำหนดจุดมุ่งหมายในการฟังทุกครั้งว่าจะฟังเพื่ออะไร
๓. มีสมาธิ สมาธิเป็นสิ่งสำคัญที่จะทำให้เข้าใจเรื่องที่ฟัง โดยบังคับจิตใจจดจ่อและตั้งใจฟังเรื่องนั้นๆ โดยไม่ให้มีความคิดอื่นเข้ามาปะปน
๔. ไม่มีอคติหรอควรวางใจให้เป็นกลาง อคติ คือ ความลำเอียง ได้แก่ ลำเอียงเพราะรัก โกรธ หลง และกลัว ทั้งนี้หมายถึงอคติต่อเรื่องที่ฟังและผู้พูดด้วย
๕. จับใจความสำคัญของเรื่องได้ ผู้ฟังที่ดีต้องพยายามหาประเด็นสำคัญของเรื่องที่ฟัง บางครั้งผู้พูดอาจพูดเรื่องราวที่ไร้สาระ เน้นความสนุกสนาน ผู้ฟังควรจะสรุปความคิดรวบยอดของเรื่องราวที่ได้ฟังด้วย
๖. จดบันทึกสิ่งที่ฟัง การจดบันทึกสิ่งที่ฟังจะทำให้จดจำเรื่องที่ฟังได้ ในการจดบันทึกควรจดบันทึกเฉพาะประเด็นสำคัญๆ เท่านัั้น
๗. นำสิ่งที่ฟังมาปรับใช้ในชีวิตประจำวัน ผู้ฟังที่ดีควรจะนำเรื่องที่ฟังมาใช้ประโยชน์ในชีวิตประจำวัน หากเป็นเรื่องที่ดีก็นำไปเป็นแบบอย่างในการปฏิบัติ
ประเภทของสารที่ฟังและดู
โดยทั่วไปจะจำแนกประเภทของสารที่ฟังและดูได้ ๓ ประเภท ได้แก่
๑. การฟังและดูสารที่ให้ความรู้ ซึ่งมีข้อสังเกตเกี่ยวกับการฟังสารที่ให้ความรู้ดังนี้
-ฟังเพื่อเก็บสาระสำคัญของเรื่อง
-ฟังอย่างใช้ความคิด ทำความเข้าใจเรื่อง และความรู้สึกที่ปรากฏในเรื่อง
-ฟังแล้วแยกข้อเท็จจริง ความคิดเห็น และความรู้สึกที่ปรากฏในเรื่องได้
-ฟังอย่างตั้งใจ ควรมีสมาธิเพื่อติดตามเรื่องโดยตลอด
-ฟังแล้วจดบันทึกเพื่อนำความรู้ที่ได้มาใช้ตลอดเวลา
-ฟังแล้วนำความรู้ที่ได้ไปใช้ประโยชน์ในชีวิตประจำวัน
-ฝึกฝนจนเป็นนิสัยเพื่อเพิ่มพูนสติปัญญาของตนเอง
๒. การฟังและดูสารที่โน้มน้าวใจ ข้อสังเกตเกี่ยวกีบการฟังสารที่โน้มน้าวใจมีดังนี้
-ฟังโดยใช้วิจารณญาณให้มากที่สุด
-ฟังแล้วบอกได้ว่าสารนั้นโน้มน้าวใจไปในทางที่ดีหรือไม่
-ฟังแล้วบอกได้ว่าสารนั้นมีความน่าเชื่อถือหรือไม่เพียงใด
-ฟังแล้วบอกได้ว่าสารนั้นมีประโยชน์อย่างไร
-ฟังโดยตั้งสติและวางตัวให้เป็นกลางที่สุด
-พิจารณาสารอย่างถ้วนถี่เพื่อประโยชน์ที่ดีของตนเอง
๓. การฟังสารที่สร้างความจรรโลงใจ
-ฟังด้วยจิตใจที่สบาย ไม่เคร่งเครียด
-ฟังโดยสร้างจินตนาการให้ตรงตามลักษณะเนื้อหา
-ฟังอย่างเข้าใจและจับใจความสำคัญได้
-ฟังแล้วบอกได้ว่าสารนั้นให้แง่คิดด้านใด
-ฟังแล้วนำแง่คิดคติเตือนใจต่างๆ ไปปรับใช้ชีวิตประจำวัน
การฟังและดูสารจากสื่อบุคคล
การฟังคำสั่ง หรือข้อแนะนำการปฏิบัติงาน การฟังคำสั่งเป็นการสิ่งที่ผู้บังคับบัญชีหรือหัวหน้าสั่งงานไปยังผู้ใต้บังคับบัญชาอาจเป็นการแจ้งให้ทราบ หรือสั่งให้ทำการคำสั่ง หรือข้อแนะนำการปฏิบัติงานมีหลักการฟังดังนี้
-ฟังอย่างใช้ความคิด ทำความเข้าใจ และจับใจความสำคัญได้
-ฟังอย่างตั้งใจ ควรมีสมาธิเพื่อติดตามเพื่อติดตามข้อคิด หรือข้อแนะนำการปฏิบัติงานโดยตลอด
-ฟังแล้วจดบันทึกเพื่อนำคำสั่ง หรือข้อแนะนำการปฏิบัติให้ถูกต้องตามที่ได้ฟัง
-หากไม่เข้าใจหรือไม่แน่ใจในคำสั่งหรือข้อแนะนำการปฏิบัติงานให้ถามผู้บังคับบัญชา เพื่อความถูกต้องและเรียบร้อยในการปฏิบัติงาน
การฟังและดูสารจากสื่อสิ่งพิมพ์
สื่อสิ่งพิมพ์ มีทั้งสิ่งพิมพ์ที่จัดทำขึ้นเพื่อสนองการเรียนตามหลักสูตรโดยตรง การฟังและดูสารจากสิ่งพิมพ์ต้องใช้การจับใจความสำคัญหรือประเด็นสำคัญของสาร
การฟังและดูสารจากสื่ออิเล็กทรอนิกส์
ได้แก่ สื่อพัฒนาขึ้นโดยใช้ระบบเครื่องกลไฟฟ้า เป็นหลัก การฟังและดูสารจากสื่ออิเล็กทรอนิกส์ต้องจับใจความสำคัญของสารนั้น
การฟังและดูสารจากแหล่งเรียนรู้ในชุมชน
แหล่งการเรียนรู้ มีคำที่ใช้แทนกันได้หลายคำ มีความสนใจใคร่เรียนและเป็นบุคคลที่มีการเรียนรู้ตลอดชีวิตโดยมีหลักการดำเนินงานที่เน้นผู้เรียนเป็นศูนย์และแนวคิดที่มุ้งเน้นการเรียนรู้ของผู้เรียน
ลักษณะของแหล่งการเรียนรู้
ลักษณะสำคัญงานเลขาธิการศึกษา ได้กำหนดลักษณะของแหล่งการเรียนรู้ที่สามารถให้การศึกษาแก่ผู้เรียนทั้งในระบบ นอกระบบ และผู้เรียนตามอัธยาศัย